Литвада ўлган америкаликлар: қутқариш амалиёти халқаро операцияга айланиб кетди

Бир неча кун аввал Литванинг Беларус билан чегарасида тўрт нафар америкалик ҳарбий йўқолиб қолганди. Маҳаллий нашрлар америкаликлар ботқоқда ботиб қолгани ҳақида ёзишган бўлса, АҚШда ҳарбийлар машғулот вақтида ҳалокатга учраганини айтиб чиқишди. Ҳатто ҳолатга Россия ва Беларуснинг иштироки ҳақида миш-мишлар тарқалди.

Америкалик ҳарбийлар 25 март куни Пабраде шаридаги полигонда ғойиб бўлади. Тўрт ҳарбий Беларус чегарасидан 10 км узоқдаги полигонда машғулотда қатнашаётган ва улар «М88 Hercules» эвакуация машинасида бўлган. ОАВда ҳарбийлар ўлгани ҳақида хабарлар тарқалди, кейинроқ НАТО бош котиби Рютте буни тасдиқлади. Америка томони ҳам ҳарбийлари ўлганини тасдиқлаб, қидирув ишларида бор имкониятини ишга солгани учун Литвадаги иттифоқчиларига раҳмат айтишди.

Ҳозирча уч нафар ҳарбийнинг жасади топилган, тўртинчисини қидириш ишлари давом этмоқда. АҚШ президенти Доналд Трамп журналистлар билан учрашув вақтида ҳолатдан хабардор эканини айтди. «Машина жуда оғир бўлган. Афтидан, кўлнинг чети унинг оғирлигини кўтара олмаган. Тун, ҳаво жуда совуқ, ҳамма ер муз бўлган. Катта эҳтимол машина сирпаниб кетган», деди Трамп. Бироқ Литва сайтлари ҳарбийлар ғойиб бўлган куни ҳаво қуруқ бўлгани, ҳарорат 7-12 даражагача кўтарилганини ёзган.

М88 бронимашинаси жуда оғирлиги ва ботқоқда ботиб қолиш эҳтимоли юқорилиги учун қидирув ишлари қийин кечган. Қутқарув операциясида Полша ва эстониялик махсус гуруҳлар ҳам иштирок этган. Эстония полицияси махсус тайёрланган итларни жасадларни қидиришга юборган.

Воқеа жойига борган АҚШ элчиси Кара Макдоналд операция техник жиҳатдан жуда мураккаб эканини қайд этиб, Америка номидан Литвага миннатдорлик билдирган. У Литвани намунали иттифоқчи деб атади.

Харитада йўқ ботқоқ

Литвалик ботқоқларни тиклаш ва ҳимоя қилиш фонди эксперти Нериюс Заблецкиснинг айтишича, америкалик ҳарбийлар бронимашинада ботиб қолган ботқоқлик харитада кўрсатилмаган. Унинг сўзларига кўра, харитада негадир ботқоқликларни кичик қилиб кўрсатишга уринишади ва бу хато. Эксперт Литва ҳукуматини ботқоқликларни аниқ белгилашга чақирди.

Ҳозирча жасади аниқланган америкалик ҳарбийларнинг шахси ошкор қилинмаяпти. Чунки ҳали ҳарбийларнинг энг яқин қариндошлари уларнинг вафоти ҳақида хабардор қилиниши керак.

Нимаси аҳамиятли?

Энди бу ҳолат нимаси билан аҳамиятли экани ҳақида. Ахир ҳарбийлар машғулот вақтида ўлиши янгилик эмас. Ахир Литвадаги америкалик ҳарбийлар ўта мураккаб ҳолатлардаги ҳарбий машғулотда қатнашгани инобатга олинса, бундай жараёнда хавф кескин ошади. Литва америкалик ҳарбийлар ўлимига қарамай, ботқоқлик атрофидаги машғулотларни бекор қилмоқчи эмас, чунки бу қийин машғулотлар реалликка яқин ҳисобланади.

Бу ҳодисада энг эътиборли жиҳат қутқарув операцияси ўтказилиш жараёни. Литва ҳукумати тўрт америкалик жасадини қидириш учун барча хизматларни, ҳатто снайперлар полки шахсий таркиби жалб қилди. Етмаганига Полшадан махсус механизация дивизияси ёрдамга келди. Эстония полицияси жасадларни топиш учун махсус тайёрланган энг яхши итларини юборди. Жараёнга норуда қурилиш материаллари қазиб олиш учун ишлатиладиган техникагача жалб қилинди. Хуллас, операция халқаро тус олди.

Литва ҳукумати раҳбарлари бошқа ишларини қўйиб мана шу қидирув ишларига эътибор қаратди. Энг катта мулозимлар ҳарбий полигонга етиб борди. Литвадаги каналлар ҳам асосан шу ҳолат ҳақида гапирди. Сабаби оддий, агар АҚШ президенти Доналд Трамп ҳарбийларимиз ўлимида Литва айбдор деб қолса, тамом: Американинг ҳозирги президенти қасдлашса, ёмон қасдлашади. Ахир у қўшниларининг кўзини очирмаяпти-ку.

Литва жуда фаровон, лекин кичик давлат. Унинг қаерда жойлашганини биласиз. Бу ажойиб давлат ўзини мустақил ҳимоя қилолмайди. Шу сабаб НАТОга аъзо бўлган. Тўғри, Америка бахтсиз ҳодиса экани кўриниб турган ҳарбийлар ўлими сабаб Литва билан алоқани ёмонлаштирмаслиги табиий, бироқ Оқ уйда нима қилишини ҳеч ким тахмин қилолмайдиган одам ўтиргани вазиятни буткул ўзгартириб юборади...

Ўткир Жалолхонов тайёрлади.
Тасвирчи ва монтаж устаси – Фахриддин Ҳотамов.