Трамп: Путин Украина бўйича келишувга эришмай Россияни йўқ қилмоқда

Оқ уйга қайтган Доналд Трамп яқин вақтлар ичида Россия президенти билан учрашишни режалаштираётганини айтди. У шунингдек Владимир Путин Украинадаги урушни тўхтатиш учун келишув тузишни истамай, «Россияни йўқ қилаётгани» ҳақида гапирган. АҚШнинг янги давлат котиби Марко Рубио эса Вашингтон можарога барҳам бериш учун муддат белгилай олмаслигидан огоҳлантирган.

«У келишув тузиши лозим. Ўйлайманки, у келишув тузмасдан, Россияни вайрон қилмоқда, — деган АҚШ президенти Оқ уйдаги Овал кабинетда журналистлар билан мулоқотда (иқтибос AFP агентлигиники). — Ўйлайманки, Россия катта муаммоларга дуч келади».

«У ишлари унчалик яхши кетмаётганидан мамнун эмас, — дея давом этган Трамп. — Кўпчилик уруш бир ҳафтадан кейин тугайди деб ўйлаганди, ҳозир эса учинчи йили давом этмоқда».

Унинг айтишича, Украина президенти Володимир Зеленский урушни якунлаш учун келишув тузишга тайёр. Зеленский унинг бу сўзлари юзасидан ҳозирча муносабат билдирмади, унинг олдинги баёнотлари адолатли тинчлик ва оккупация қилинган ҳудудларни қайтармасдан қандайдир келишув тузишни истисно этарди.

Трамп журналистларга Путин билан яқин вақтлар ичида учрашишни режалаштираётганини ҳам айтган. Унинг сўзларига кўра, учрашувга тайёргарлик жараёни аллақачон бошланган. «Биз буни имкон қадар тезроқ қилишга ҳаракат қиламиз. Биласизми, Россиянинг Украина билан уруши умуман бошланмаслиги керак эди», — деган АҚШ президенти.

Журналистлар Трампга у президентлигининг илк кунида урушга барҳам беришга ваъда берганини эслатганида, у шундай деб ҳазиллашган: «Ҳали ярим кун бор».

Трампнинг Путин билан музокараларига тайёргарлик кўриш бошлангани тўғрисида 12 январ куниёқ унинг миллий хавфсизлик масалалари бўйича маслаҳатчиси Майк Уолтц айтиб ўтганди. Кремл вакили эса ўшанда президентлар учрашувига «ҳеч қандай жиддий тайёргарлик кўрилмаётгани»ни билдирганди.

Bloomberg агентлиги ўз манбаларига ҳавола берган ҳолда европалик сиёсатчилар Трамп жамоасини Украинани шошилинч музокараларга мажбур қилмасликка ундаётгани хабар қилганди. Нашр суҳбатдошлари бу борада оптимизм билдиришган, аммо АҚШ президенти сўнгги дақиқаларда маслаҳатларни рад этиши ёки позициясини ўзгартиришни одат қилганини ҳам эслатишган.

Инаугурация арафасида CNN телекомпанияси Трамп ўз ёрдамчиларига лавозимга киришганидан кейинги бир неча кун ичида Путин билан телефон мулоқоти уюштириш бўйича топшириқ берганини хабар қилди. Телеканал манбасига кўра, мулоқот мақсадларидан бири — Украинадаги урушга якун ясашга уриниш учун яқин ойлар ичида ўзаро учрашув ўтказишни муҳокама қилиш бўлади.

АҚШ президенти инаугурациясига бир неча соат вақт қолганида кутилмаганда Путиннинг ўзи Россия хавфсизлик кенгаши йиғилиши вақтида Трамп билан алоқалар ҳақида гапириб қолди. У Трампни лавозимга киришиши муносабати билан табриклади ҳамда музокараларга тайёрлигини навбатдаги марта таъкидлади, аммо шу билан бирга, «стратегик барқарорлик ва хавфсизлик» ҳақида эслатиб, музокаралар «тенглик ва ўзаро ҳурмат асосида» ўтказилишини талаб қилди.

«Бу ўринда энг муҳими — биз бир неча бор гапирган инқирознинг бирламчи сабабларини бартараф этиш. Келишувнинг мақсади қисқа муддатли сулҳ эмас, балки минтақада яшовчи барча одамлар, барча халқларнинг қонуний манфаатларини ҳурмат қилишга асосланган узоқ муддатли тинчликка эришиш бўлиши керак», — дея яна бир бор ўз талабини такрорлади уч йилдан буён Украинага кенг кўламли босқинини Ғарб Москванинг геосиёсий талабларини муҳокама қилишдан бош тортиб келиши билан оқлаб келаётган Путин.

Америка Сенати томонидан АҚШ давлат котиби лавозимига тасдиқланган Марко Рубио эса журналистлар билан мулоқотда Вашингтон Украинадаги урушни якунлаш учун муҳлат белгилай олмаслигини, ҳар қандай можарони ҳал қилишда бўладигани каби бу можарода ҳам ҳар икки томон ён бериши лозимлигини таъкидлаган.

«Мен муҳлат белгилай олмайман. Аммо айтишим мумкинки, икки мамлакат ўртасидаги можарони тўхтатаётганингизда, улардан ҳеч бири максимал мақсадларига эриша олмайди. Ҳар бир томон нимадандир воз кечишига тўғри келади», — дея унинг сўзларини келтирган CNN.

Янги давлат котиби гап айнан қандай ён бериш тўғрисида бориши мумкинлигига аниқлик киритмаган, аммо якуний қарорни Россия ва Украина қабул қилишини қайд этган. Рубио шунингдек урушни тўхтатиш Трампнинг биринчи навбатдаги мақсади эканини айтган.

«Тайёргарлик ишларининг бир қисми бажарилганидан умид қилиш мумкин, аммо жуда қийин бўлади, — деган у. — Россия — бу можарода агрессор, аммо бу урушни тўхтатиш лозим».

Путин бир неча марта тинчлик музокаралари фақат «ердаги» шароитлардан келиб чиқиб амалга оширилиши мумкинлигини айтган, у бу билан Россия Украинанинг оккупация қилинган ҳудудларини ўзида сақлаб қолиши шартини назарда тутган. Зеленский эса ҳудудий яхлитликни тиклаш ҳамда халқаро хавфсизлик кафолатини талаб қилади. Москва ва Киев ўртасидаги охирги музокаралар 2022 йил мартидаёқ тўхтаб қолганди.