Atom energiyasi bo‘yicha xalqaro agentlik (AEXA) boshqaruvchilar kengashi 21 noyabr, payshanba kuni rezolyutsiyani qabul qildi, unga ko‘ra tashkilot rahbari Rafael Grossi 2025 yil bahorigacha Eron yadro dasturi bilan bog‘liq vaziyat bo‘yicha hisobot tayyorlashi kerak.
Yaponiyaning NHK media-kompaniyasi o‘z veb-saytida yozganidek, hujjat 2019 va 2020 yillarda aniqlangan deklaratsiya qilinmagan obektlarda uran izlari borligi kabi masalalarni o‘rganadi. Bundan tashqari, rezolyutsiyada Eron AEXA bilan hamkorlik qilmayotgani uchun qoralanadi va agentlik Islom Respublikasining yadroviy faoliyati haqida keng qamrovli hisobot chop etishga chaqiriladi.
Rezolyutsiya Germaniya, Fransiya, Buyuk Britaniya va AQSh tomonidan tayyorlangan. Ovoz berish natijalariga ko‘ra, hujjat AEXA boshqaruvchilar kengashiga a’zo 19 davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlandi. Yana 12 davlat betaraf qoldi. Rossiya, Xitoy va Burkina Faso rezolyutsiyani rad etdi.
Eron yadro dasturiga oid savollar
AEXA inspektorlari bir necha yillardan beri Tehrondan yadroviy qurol yaratish niyati yo‘qligi haqida dalillar olishga urinib kelishgan. 21 noyabr kuni AEXA boshqaruvchilar kengashi Eron tashkilot bilan hamkorlik qilishdan bosh tortayotganidan «chuqur xavotir» bildirdi. G‘arb diplomatlari ogohlantirganidek, Tehron bu yo‘ldan qaytmasa, Grossining hisoboti muammoni hal qilishga BMT Xavfsizlik Kengashi qo‘shilishi uchun asos bo‘lishi mumkin. AEXA boshqaruvchilar kengashining o‘zi sanksiyalar qo‘ya olmaydi, ammo BMT Xavfsizlik Kengashida bunday imkoniyat bor, deya tushuntiradi dpa agentligi.
Avvalroq Tehron o‘z tomonidan ikki xil imtiyozlar berish imkoniyatini ko‘rsatgan edi: uran qazib olishni cheklash, shuningdek, AEXAning qo‘shimcha inspektorlariga viza berish. AEXA ma’lumotlariga ko‘ra, Eron o‘zining yuqori darajada boyitilgan uran zaxiralarini cheklashni G‘arb davlatlari ushbu mamlakatga qarshi rezolyutsiya qabul qilishdan bosh tortish sharti bilan taklif qilgan, deb yozadi NHK.
