12 fevral kuni Irina Viner badiiy gimnastika bo‘yicha Rossiya terma jamoasi bosh murabbiyi lavozimidan ketishini e’lon qildi, u 24 yil davomida terma jamoani boshqardi. Avvalroq, BBC uning Olimpiya chempioni va o‘z gimnastika akademiyasining asoschisi, Vladimir Putinning hamrohi deb ataladigan Alina Kabayeva bilan mojarosi haqida yozgan edi.
Viner o‘z qarori sabablarini izohlamadi va faqat o‘z oldida «yangi, bundan kam bo‘lmagan muhim vazifa – nafaqat chempionlarni tayyorlash, balki to‘plangan tajribani kelajak avlod yulduzlarini tarbiyalaydigan murabbiylarga berish» borligini aytdi.
Badiiy gimnastika bo‘yicha Rossiya terma jamoasining yangi bosh murabbiyi kim bo‘lishi hozircha ma’lum emas.
Irina Viner 76 yoshda va 2001 yildan beri badiiy gimnastika bo‘yicha Rossiya terma jamoasiga murabbiylik qildi. Uning shogirdlari orasida Alina Kabayeva, Yuliya Barsukova, Irina Chashchina, Margarita Mamun kabi bir qancha Olimpiya chempionlari bor. 2015 yilda sport sohasidagi xizmatlari uchun «Mehnat Qahramoni» unvoni bilan taqdirlangan, 2024 yil may oyida «Vatanga xizmatlari uchun» ordeni kavaleri bo‘lgan.
Irina Viner 30 yil davomida milliarder Alisher Usmonovning rafiqasi edi, ular 2022 yilda ajrashdi. U «Yedinaya Rossiya» partiyasi a’zosi va bir necha bor saylovlarda Vladimir Putinning ishonchli vakili sifatida ishlagan.
2025 yil yanvar oyida BBC nashri Viner va uning sobiq shogirdi, Olimpiya chempioni, hozir murabbiy va badiiy gimnastika bo‘yicha o‘zining «Nebesnaya gratsiya» akademiyasi asoschisi Alina Kabayeva o‘rtasidagi mojaro haqida xabar bergan edi.
Kabayeva - Rossiya elitasining jamiyatdagi eng yopiq vakillaridan biri. Sport karerasini tugatgandan so‘ng u Davlat Dumasi deputati bo‘lgan va 2014 yildan beri «Natsionalnaya mediagruppa» direktorlar kengashini boshqaradi (bir nechta telekanallar va boshqa ommaviy axborot vositalariga, shu jumladan «Pervyy kanal»dagi ulushga ega) va jurnalistlarning fikriga ko‘ra, Vladimir Putinning yaqin odamlari doirasiga kiradi.
The Wall Street Journal nashri va Rossiyaning «Dose» markazi ma’lumotlariga ko‘ra, Kabayeva Putinning eng kichik farzandlari onasi: turli manbalarga ko‘ra, ularning ikki yoki uch nafar o‘g‘li bor.
Ukrainadagi urush boshlanganidan keyin Buyuk Britaniya, AQSh, Yevropa Ittifoqi, Kanada, Shveytsariya va Avstraliya tomonidan Kabayevaga qarshi sanksiyalar joriy etildi va u Rossiya prezidenti bilan «yaqin munosabatlarga ega ekani» bilan izohlandi.
2013 yilda Lyudmila Putina bilan ajrashgan Vladimir Putin hech qachon Kabayeva bilan yaqin munosabatini tan olmagan. Kreml, shuningdek, ularning farzandlari borligini rad etadi.
Uch yil oldin Kabayeva «Sirius» klasterida (u 2014 yilda Vladimir Putin tashabbusi bilan tashkil etilgan) o‘zining «Nebesnaya gratsiya» badiiy gimnastika uyushmasi va akademiyasini tashkil qildi. Shundan so‘ng Kabayeva yana jamoatchilikka ko‘rinish bera boshladi.
«Nebesnaya gratsiya» akademiyasi alohida maqomga ega bo‘lib, o‘z qoidalari bo‘yicha musobaqalar o‘tkazish, umumiy qoidalarni ishlab chiqishda ishtirok etish, sportchilarni neytral maqomda xalqaro musobaqalarga yuborish va boshqa huquqlarga ega.
2024 yil iyul oyida Qozon shahrida bo‘lib o‘tgan BRICS sport o‘yinlarida Kabayeva akademiyasi sportchilari alohida jamoa bo‘lib, ya’ni alohida davlat vakillari maqomida ishtirok etdi.
O‘yinlar davomida Kabayeva va Viner o‘rtasida oshkora mojaro yuzaga keldi, bunga gimnastikachilari chiqishlarini baholash sabab bo‘ldi. Uning mohiyati badiiy gimnastika bo‘yicha bosh hakam Aysel Gasanovaning sport vaziri Degtyarevga yo‘llagan maktubidan ma’lum bo‘ldi. Uning versiyasiga ko‘ra, hakamlar Viner bilan bog‘liq bo‘lgan sportchilarning ballarini oshirib yuborgan va boshqalarning, shu jumladan «Nebesnaya gratsiya» jamoasi ballarini pasaytirgan.
Natijada, BRICS o‘yinlarida ko‘pkurash bo‘yicha birinchi o‘rinni Viner murabbiyligidagi Lala Kramarenko, ikkinchi o‘rinni «Nebesnaya Gratsiya» jamoasi gimnastikachisi Mariya Borisova egalladi.
Viner ham, Kabayeva ham voqea haqida ochiq izoh bermadi.
Irina Viner va Alina Kabayeva o‘rtasidagi mojarodan so‘ng, Sport vazirligi Viner 15 yil davomida boshqargan Butunrossiya badiiy gimnastika federatsiyasini tugatishga qaror qildi. Bundan tashqari, Putin Vinerni Jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirish kengashidan chiqarib tashladi va uning o‘rniga «Nebesnaya gratsiya» ijrochi direktori Marina Shpext tayinlandi. Shundan so‘ng Vinerga faqat bitta lavozim qolgan edi: terma jamoa bosh murabbiyi.
