Yevropa kosmik agentligi Oyda aloqa va navigatsiyani ta’minlash maqsadida sun’iy yo‘ldoshlar tizimini yaratishga qaratilgan “Oy nuri” dasturi boshlanganini e’lon qildi. 2030 yilgacha Oy orbitasiga beshta sun’iy yo‘ldoshni joylashtirish rejalashtirilmoqda. Ular Oy missiyalarida, jumladan, Artemis kabi Yevropa va Amerika loyihalarida ishlaydi.
Orbital infratuzilma
“Oy nuri” tizimi aloqa uchun bitta, navigatsiya uchun to‘rtta sun’iy yo‘ldoshni o‘z ichiga oladi. Bu qurilmalar Oyning janubiy qutbiga — kelajakda ko‘plab kosmik dasturlar jamlanadigan hududni qamrab olish maqsadida maxsus tanlangan orbitalarga joylashtiriladi. Yer bilan aloqa uchta yer usti stansiyasi orqali ta’minlanadi, bu esa 400 ming kilometrgacha bo‘lgan masofaga ma’lumotlarni uzatish imkonini beradi.
Loyihaning dastlabki qadamlari
Loyihaning birinchi bosqichi 2026 yilda Lunar Pathfinder retranslyatorini ishga tushirishdan iborat bo‘ladi. Britaniyaning Surrey Satellite Technology kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan ushbu sun’iy yo‘ldosh tizimni sinovdan o‘tkazadi va kelgusidagi qurilmalar uchun namuna vazifasini bajaradi. Moonlight operatsion tizimi 2030 yilga kelib to‘liq ishga tushirilishi kerak, dastlabki xizmatlar esa 2028 yilga kelib taqdim etilishi rejalashtirilgan.
Tizimning kelajakdagi missiyalar uchun ahamiyati va koinotdagi raqobat
Yevropa kosmik agentligi ma’lumotlariga ko‘ra, yaqin 20 yil ichida Oyda 400 dan ortiq davlat va xususiy missiyalarni amalga oshirish rejalashtirilgan. “Oy nuri” tizimi ushbu missiyalarga aniq navigatsiya ma’lumotlarini hamda Yer bilan ishonchli aloqani taqdim etadi, bu esa Oy yuzasida ishlash xavfsizligi va samaradorligini oshiradi. Bundan tashqari, standart infratuzilmadan foydalanish ayrim loyihalarni arzonlashtiradi.
Agentlik Oy uchun aloqa tizimini yaratish ustida ishlayotgan yagona tashkilot emas. Xitoy avvalroq 30 ta apparat va uchta yer usti stansiyasidan iborat sun’iy yo‘ldosh tarmog‘ini yaratish bo‘yicha o‘z rejasini taqdim etgandi. Bundan tashqari, Xitoy allaqachon Oy orbitasiga Queqiao-2 retranslyator sun’iy yo‘ldoshini chiqargan. Ushbu apparatdan “Chan’ye-6” missiyasida Oyning orqa tomonidan tuproq namunalarini olib kelishda foydalanilgan.
