1 апрелдан бошлаб Қозоғистонда Россияга нисбатан жорий этилган санкцияларни четлаб ўтиш имкониятини чеклаш мақсадида реал вақт режимида чегарадан чегарагача бўлган товарлар ҳаракатининг бутун занжирини кузатувчи тизим ишга туширилади, деб ёзади Financial Times 24 март, жума куни юқори мартабали манбаларга таяниб.
«Биз иккиламчи санкцияларнинг барча хавф-хатарларини тушунамиз, шунинг учун барча ҳамкорлар билан ўзаро савдо-сотиқни диққат билан кузатиб борамиз», деди FT манбаси ва мамлакат «реэкспорт хавфини камайтириш устида доимий иш олиб бораётганини» қўшимча қилди.
Бундай кузатув тизимининг ишга туширилиши ҳақида илк бор Eurasianet хабар берди. «Ҳукуматимиз Қозоғистон Россия билан савдода ҳеч қандай санкция ва чекловларни қўлламаслигини бир неча бор ва жуда аниқ таъкидлаган. Бироқ у Ғарб санкцияларини четлаб ўтишга имкон бермайди ва бундай айланиб ўтиш платформасига айланмайди», — деди манба.
Украинага бостириб кириш учун кенг миқёсли санкциялар киритилгандан сўнг, Россия Ғарб товарларини, жумладан, Қозоғистон орқали олишни «параллел импорт» деб аталмиш жараён орқали қонунийлаштирди. Қозоғистон Миллий статистика бюроси маълумотларига кўра, ўтган йили Россияга экспорт 25 фоизга ошган. Масалан, Россияга экспорт қилинадиган кир ювиш машиналари сони 2021 йилдаги нолдан 2022 йилда 100 000 тага етди, деб ёзади FT.
Қозоғистон ҳукумати экспорт ҳажмининг ошишига энерготашувчилар нархининг кўтарилиши ва бошқа омиллар сабаб бўлганини таъкидламоқда. Бундан ташқари, Европадан Россияга реэкспорт учун кўплаб товарлар Туркия ва Хитой каби Россия билан савдога ҳеч қандай чекловлар қўймаган мамлакатлардан келади, дея таъкидлайди Остона.
Россияга олиб кириш санкциялар билан тақиқланган кўплаб товарлар Қозоғистонда рўйхатдан ўтган, маҳаллий аҳолига тегишли ёки Россия фуқаролари томонидан яратилган компаниялар томонидан сотиб олинади. Ғарб фирмаларидан сотиб олинган товарлар кейинчалик Россияга реэкспорт қилинади, деб схемани тавсифлаган FT. Май ойидан бери Россия мамлакатга параллел равишда олиб киришга рухсат берилган товарлар рўйхатини тасдиқлади. Рўйхатда турли гаджетлар, маиший техника, кийим-кечак, ёнилғи ва автомобиллар бор.