“Контрактга кирсанг ўқита олмаймиз дейишган” – oрзулар йўлида стереотипларни енгиб ўтган навоийлик қиз ҳикояси

Рухшона Собирова навоийлик, ўқитувчилар оиласида вояга етган. У Америкадаги Пенсилвания университетида ўқиш учун 370 минг АҚШ доллари миқдорида тўлиқ грантни қўлга киритди.

“Контрактга кирсанг ўқита олмаймиз” дейишган

Инглиз тилидан тайёргарликни мактабда 8-синфдан бошлаганман. 9-синфда биринчи марта IELTS топширганимда 7 балл чиқди. Ўзим 7,5-8 балл кутганим учун бундан ўзимдан бошқа ҳамма хурсанд бўлган. Лекин ўзим йиғлаб юборай деганман. Шунда математика ўқитувчим менга чет эл университетларига ҳужжат топширишни маслаҳат берди.

Ота-онам ҳеч қачон бизга қаршилик қилишмаган, хорижда ўқиш истагини билдирганимда “агар ўзинг шуни истасанг, ҳаракат қилсанг – ўқитамиз. Университетга киргунингча ўқишингга инвестиция ёки ёрдам, репетитор, тютор, менторлар керак бўлса ҳаммасига ёрдам бера оламиз. Лекин грантга киришинг керак. Чунки контрактга кирсанг ўқита олмаймиз” дейишган. Чунки Америка университетларининг контракти бир йилга 100 минг долларгача боради. Бу ўртаҳол ўзбек оиласи учун тўлаш қийин бўлган сумма.

Кўп ҳаракат қилдим. Мактабдан ташқари лойиҳалар, иншолар тайёрлашда ўзим менторсиз, мустақил изландим. Биринчи йил кира олмаганман, иккинчи йил тайёрланиб яна топширганман – яна кира олмаганман. Инсон шунча ҳаракат қилса, унга лойиқ нарса берилмайдими деб жуда кўп стрессларга тушиб қолардим. Шунда ота-онам “Бу сафар ментор билан уриниб кўрамиз, бошқачароқ тайёрланасан. Иштиёқингни кўриб, сезаман – барибир кирасан, қизим” деб қўллаб-қувватлашгани учун ўша ҳолатлардан чиқиб кета олганман. Ҳозирги ютуқларимга энг катта ҳиссани ота-онам қўшган.

Орзулар орзулигича қолмаслиги керак

Орзуларим орзулигича қолиб кетмаслиги, кейинчалик армон бўлмаслиги учун 3-марта яна уриниб кўрдим. Бу сафар ментор, курслар, тажрибали экспертлар билан тайёрландим. Ўртача ўқитувчининг иш ҳақини олиб қараганда бу курслар анча қимматлик қилади. Бунинг учун кези келганда баъзи нарсалардан кечишга тўғри келган. Масалан, ўзимга янги кўйлак олмаслигим ёки дадам ўтиришларга бормаслиги керак бўлган. Ўзимга ўзим ишонмаган пайтларда ота-онам менга шунчалик ишонч билдиришганидан кейин шуни оқлаш учун ҳам ҳаракат қилганман.

Стереотипларни енгганман

Ўзбекистонда қизларга инвестиция киритишда стереотиплар бор. Мен шуни енгганман, мактабда олимпиадаларда математикадан, рус, инглиз тили фанларидан қатнашардим – кўпчилик ўғил болалар бўларди рақибларим. Негадир ота-оналар кўпроқ ўғил болаларга киритишади инвестицияни. Мен қиз бола бўлганим учун фикрлашим, қобилиятим ўғил боланикидан кам эмас деган фикр бўлган. Лекин менинг ота-онам ёшлигимдан иштиёқимни кўриб, имкон беришган. Чунки ўғил болага ҳам, қиз болага ҳам имконият бирдай берилади. Ҳаракат қилса, қиз бола ҳам уддалай олади. Шу йил хорижга ҳужжат топширганимизда ҳам ўзбекистонлик иштирокчилардан 3 нафаримиз қабул қилиндик: 2 нафар ўғил бола ва мен.

Ҳужжат топширганимдан кейин 2024 йилнинг 20 декабр куни имтиҳон жавоблари чиқиши керак эди. Электрон почта орқали юборилади. Эрталаб саҳарда кўрдим, лекин ўша хатни очишга қўрққанман. Кира олмайман деган фикр бор эди, лекин қилган ҳаракатларимни ўйласам умид уйғонарди. Почтани очиб кўрганимда ўқишга қабул қилинганим ҳақида айтилган эди. Бошқача бўлиб кетганман, ютуққа эришгандан кейинги ана шу 1 дақиқалик туйғуларни унгача воз кечилган ҳеч нарса бера олмайди.

Чет эл университетларига кириш учун...

Бугун жуда кўпчилик хорижда ўқишни мақсад қилганда IELTS билан CAT’га эътибор қаратади. Лекин бу муҳим эмас. Бу сиз учун ТОП университетга чипта бўла олмайди. Бундан ҳам муҳимроқ нарсалар бор: дарсдан ташқари лойиҳалар, иншолар. Америка университетлари кўпроқ сизнинг қанақа инсон эканингизга эътибор қаратади. Биринчи ўринда академик ютуқларингиз туради, лекин кейинчалик улар қанақа инсонга инвестиция киритаётганига урғу қаратади. Сиздаги инсонийликни, қадриятларни кўрсата олиши керак. Булар лидерлик, кўнгиллилар сафида бўлиш, дарсдан ташқари фаолият, тавсияномаларда кўринади.

Университетга тайёрланаётган вақтимда илмий изланишни бошлаганман. Буни яна давом эттирмоқчиман ва испан, турк тилларини ўрганяпман. Илмий изланишимнинг мавзуси меҳнат миграцияси бўлган ва бу нарса менинг ўз ҳикоямдан келиб чиққан. Чунки дадам хорижда ишлаган, ёшлигимиздан йилига 3-4 марта уйга келиб кетади, кўпинча хорижда бўлади. Шундан келиб чиқиб, меҳнат миграцияси, уйга юбориладиган пулнинг оилага, давлатлар иқтисодига таъсири мавзусини олиб чиққанман.

Гулмира Тошниёзова суҳбатлашди.
Тасвирчи: Абдуллоҳ Ҳасанов.