Трамп конгрессга мурожаат қилди. У Украина ва Россия тинчлик музокараларини бошлашга тайёрлигини айтди

АҚШ президенти Доналд Трамп конгрессга мурожаат билан чиқди. Трампнинг нутқи маҳаллий вақт билан соат 21:18 да (Тошкент вақти билан 07:18) бошланди ва тахминан 100 дақиқа давом этди. Reuters қайд этишича, Трампнинг нутқи тарихдаги энг узун нутқ бўлди (2017 йилда унинг мурожаати бир соат давом этган).

Трамп Украина музокаралар столига ўтиришга тайёрлигини айтди. У 4 март куни Украина президенти Володимир Зеленскийдан «муҳим мактуб» олганини айтди. Унинг сўзларига кўра, Зеленский Украина «барқарор тинчликни яқинлаштириш учун имкон қадар тезроқ музокаралар столига ўтириш»га тайёрлиги ҳақида ёзган. Унинг таъкидлашича, мактубда шундай дейилади:

Ҳеч ким тинчликни украиналиклардан кўра кўпроқ хоҳламайди. Мен ва менинг жамоам президент Трампнинг кучли раҳбарлиги остида узоқ муддатли тинчликка эришиш учун ишлашга тайёрмиз… Биз Америка Украинага ёрдам бериш, унинг суверенитети ва мустақиллигини сақлаб қолиш учун қанчалик кўп ҳаракат қилганини жуда қадрлаймиз… Фойдали қазилмалар ва хавфсизлик бўйича келишувга келсак, Украина уни исталган вақтда имзолашга тайёр.

АҚШ президенти мактуб учун миннатдор эканлигини айтди. Унинг қўшимча қилишича, «бир вақтнинг ўзида Россия билан ҳам жиддий музокаралар олиб борилган ва улардан ҳам тинчликка тайёр эканлиги ҳақида кучли сигналлар олинган».

Зеленский Трампнинг мурожаатидан олдинроқ ҳам Украина музокаралар столига ўтиришга тайёрлигини айтиб, Оқ уйда АҚШ президенти билан тортишганидан афсусда эканини билдирганди. Украинанинг Вашингтондаги элчиси Оксана Маркарова кейинроқ Трамп конгресс олдида айнан шу хабарни ўқиб берганини маълум қилди.

Трамп, шунингдек, шу ҳафта охирида, яъни 9 мартгача АҚШда «муҳим фойдали қазилмалар ва нодир металлар ишлаб чиқаришни кескин кенгайтириш бўйича тарихий ҳаракатлар»ни амалга оширишини айтди.

Трампнинг айтишича, Владимир Путин АҚШ Афғонистондан қўшинларини олиб чиққанини кўрганидан кейин Украинага кенг кўламли босқинни бошлаган. Трамп 2021 йил август ойида АҚШнинг 46-президенти Жо Байден томонидан амалга оширилган қўшинларнинг тартибсиз олиб чиқилишини қоралади. «Путин нима бўлганини кўрганида, менимча, у шундай деди: „Эҳтимол, бу менинг имкониятимдир“. Мана, ҳаммаси ёмон бўлди. Бундай бўлмаслиги керак эди», – деди Трамп. У Байден маъмуриятини «ўта қобилиятсиз одамлар» деб атади.

«Мен Украинадаги шафқатсиз можарони тугатиш учун тинимсиз ишлаяпман, – деди Трамп. – Охири кўринмаётган бу даҳшатли ва шафқатсиз тўқнашувда миллионлаб украинлар ва руслар беҳуда ҳалок бўлди ёки яраланди. АҚШ Украина мудофаасини қўллаб-қувватлаш учун юзлаб миллиард доллар юборди».

«Сиз бу яна беш йил давом этишини хоҳлайсизми?» – дея савол қўйди Трамп ва яна бир бор АҚШ Украинани қўллаб-қувватлаш учун Европадан кўра кўпроқ маблағ сарфлаганини айтиб ўтди. «Афсуски, Европа Украинани ҳимоя қилишдан кўра Россия нефти ва газини сотиб олишга кўпроқ пул сарфлади. Бу ҳақда ўйлаб кўринглар».

Трамп нутқи давомида АҚШ иқтисодиёти, иммиграция ва ташқи сиёсатни ўзгартириш бўйича «тезкор ва шафқатсиз ҳаракатлар» кампаниясини давом эттиришга ваъда берди, деб ёзади Associated Press. «Халқ мени бу ишни амалга ошириш учун сайлади ва мен буни амалга оширмоқдаман», – деган Трамп. Инаугурациядан кейинги дастлабки ҳафталарда кўрилган чоралар ҳақида гапираркан, Трамп барчаси «энди бошланаётгани»ни таъкидлади.

Доналд Трамп бошқа мамлакатлардан товарлар импортига божларни оширмоқчи эканини маълум қилди. Унинг сўзларига кўра, Хитой, Ҳиндистон ва Европа Иттифоқи 2 апрелдан кучга кирадиган жавоб божларига тайёр бўлиши керак. «Улар биздан нимани сўраса, биз ҳам улардан шуни сўраймиз. Улар бизга қандай солиқ солмасин, биз ҳам уларга солиқ соламиз», – деди Трамп. Нархлар ошиши ҳақида гапираркан, Трамп шундай деди: «Озгина хавотир бўлади, лекин биз қарши эмасмиз».

4 март куни Канада, Мексика ва Хитойга қарши бошланган тариф уруши, Трампнинг сўзларига кўра, «Американи яна бой қилади» ва компаниялар Қўшма Штатларда кўпроқ маҳсулот ишлаб чиқара бошлайди, бу эса янги иш ўринлари ва имкониятлар яратади. Шу билан бирга, АҚШ савдо вазири Ҳовард Лютникнинг маълум қилишича, АҚШ президенти 5 мартдаёқ Мексика ва Канада билан янги савдо битимини эълон қилиши мумкин.

Трамп мамлакатдаги иқтисодий вазиятни яхшилаш учун АҚШда солиқларни кенг миқёсда қисқартиришни режалаштираётганини айтди. Аввалроқ Трамп америкалик ишлаб чиқарувчилар, жумладан, нефт-газ сектори учун солиқларни 21 фоиздан 15 фоизгача камайтирмоқчи эканини маълум қилганди. Конгрессдаги чиқишида Трамп чой пули ва иш вақтидан ташқари тўловлар учун солиқларни бекор қилиш тўғрисидаги қонунни қабул қилишни ҳам таклиф қилди. У, шунингдек, Жо Байденни АҚШда тухум нархи кўтарилиб кетганида айблади, бироқ CNN таъкидлаганидек, аслида нархлар ошиши парранда гриппи туфайли содир бўлган.

Трамп яна бир бор Гренландияни АҚШ таркибига қабул қилишни исташини, бироқ бу қарорни Гренландиянинг ўзи қабул қилиши кераклигини айтди. «Биз сизнинг ўз келажагингизни ўзингиз белгилаш ҳуқуқингизни қатъий қўллаб-қувватлаймиз ва агар шундай танлов қилсангиз, сизни АҚШ таркибига қабул қилишдан мамнун бўламиз. Гренландия бизга миллий ва ҳатто халқаро хавфсизлик учун керак ва биз уни қўлга киритишга ҳаракат қилиш учун барча манфаатдор томонлар билан ишлаяпмиз», – деган Трамп.

Қандай бўлмасин, биз уни оламиз. Биз сизнинг хавфсизлигингизни таъминлаймиз. Биз сизни бой қиламиз. Биргаликда Гренландияни сиз илгари хаёлга ҳам келтирмаган юксакликка кўтарамиз.

Трамп ўз нутқи якунида Марсда АҚШ байроғини ўрнатишга ваъда берди. «Биз инсониятни коинотга олиб чиқмоқчимиз ва Марс сайёрасида ва ҳатто ундан узоқда ҳам Америка байроғини ўрнатмоқчимиз», – деди Трамп.

Демократ конгрессменлар Трампнинг нутқини танқид қилишди. Баъзи демократлар президент нутқи бошланганидан кўп ўтмай унинг сўзини бўлиб қўйишди, техаслик конгрессмен Эл Грин Трампни импичментга чақирди, шундан сўнг Конгресс Вакиллар палатаси спикери Майк Жонсон Гринни залдан олиб чиқишни буюрди. Яна бир неча демократ «Ирқчи» ёзуви туширилган футболкаларни кийиб, залдан чиқишди.

Трамп АҚШда аллақачон вафот этган 100 ёшдан ошган ўн миллионлаб одамлар ҳали ҳам ижтимоий тўловларни олишда давом этаётганини айтганида, баъзи демократлар «Нотўғри!» ва «Ёлғон!» деб бақиришди.

Унинг нутқини кўп марта республикачи тарафдорларининг қарсаклари бўлиб турди – улар партия етакчисини тик турган ҳолда олқишлашди, бу вақтда эса демократлар ўринларидан туришмади.

Трампнинг нутқидан сўнг, Мичиган штатидан сайланган сенатор Элисса Слоткин конгрессга мурожаат қилиб, шундай деди: «Америка ўзгаришларни хоҳлайди, лекин ўзгаришларнинг масъулиятли йўли ва ақлсиз йўли бор ва биз бу ўзгаришларни мамлакат ва демократия сифатида ким эканлигимизни унутмасдан амалга оширишимиз мумкин». Слоткин Давлат самарадорлиги департаменти (DOGE) раҳбари, тадбиркор Илон Маскни федерал хизматчиларни қисқартиришни амалга оширгани учун танқид қилди. Слоткиннинг сўзларига кўра, АҚШга ишдан бўшатишлар туфайли юзага келган тартибсизлик керак эмас. Шунингдек, у Трампнинг иқтисодий режаси фақат миллиардерларга ёрдам беришини ва оддий америкаликларга қимматга тушишини айтди.