Prezident Vladimir Putin davrida Moskva qurol-yarog‘ini oshirganiga qaramay, NATO davlatlari harbiy jihatdan Rossiyadan ustunligicha qolmoqda. Bu haqda 11 noyabr, dushanba kuni e’lon qilingan Greenpeace nohukumat ekologik tashkiloti topshirig‘i bilan o‘tkazilgan tadqiqotda aytiladi. «Ikkala tomon o‘rtasidagi tenglik faqat yadro quroli sohasida mavjud», deyiladi tadqiqotda.
Uning mualliflariga ko‘ra, ushbu afzallikdan kelib chiqqan holda, ijtimoiy soha, ta’lim yoki atrof-muhitni o‘zgartirish kabi boshqa muhim sohalar uchun yetarli mablag‘ yo‘qligida harbiy xarajatlarni yanada va doimiy ravishda oshirish zarur degan xulosaga kelish mumkin emas.
Rossiya ko‘p jihatdan orqada
Tadqiqot olti parametrni, jumladan, harbiy xarajatlarni solishtiradi: NATO davlatlari hozirda o‘z qurolli kuchlariga Rossiyadan qariyb o‘n baravar ko‘p mablag‘ sarflamoqda (1,19 trillion dollar va 127 milliard dollar). Hatto AQSh xarajatlarini hisobga olmagan holda va sotib olish qobiliyatidagi farqni hisobga olmasa ham, NATO foydasiga sezilarli ustunlik saqlanib qolmoqda.
Zamonaviy qurol tizimlari haqida gap ketganda, NATO Rossiyadan kamida uch barobar ustundir. «Masalan, NATO mamlakatlarida 5406 ta jangovar samolyot (shu jumladan Yevropada 2073 ta), Rossiyada esa atigi 1026 ta samolyot bor», — deyiladi tadqiqotda. Faqat strategik bombardimonchilar soni bo‘yicha Rossiya Federatsiyasi deyarli Qo‘shma Shtatlarga yetib oladi (129 ga qarshi 140). Bundan tashqari, Moskva ko‘plab qurol-yarog‘lar bo‘yicha texnologik jihatdan NATOdan sezilarli darajada orqada qolmoqda. Kelgusi o‘n yillikda bu bo‘shliq bartaraf etilishi dargumon
NATO harbiy xizmatchilar soni va jangovar harakatlarga tayyorlik darajasi bo‘yicha ham Rossiyadan oldinda. NATO davlatlari global qurol sotish bozorida hukmronlik qiladi, umumiy savdoning 70 foizdan ortig‘i ular hissasiga to‘g‘ri keladi.
Tadqiqotchilar: Qurollarni nazorat qilish tashabbuslari zarur
Tadqiqot mualliflarining fikricha, qurollanish poygasini davom ettirishdan mantiq yo‘q. Olimlarning ta’kidlashicha, NATOning mavjud an’anaviy ustunligi va Rossiya tomonining yadroviy kuchayish potensiali, «hech bo‘lmaganda Yevropada ishonchni mustahkamlash va tegishli harbiy imkoniyatlarni sinab ko‘rish uchun qurol nazorati tashabbuslarini tayyorlash uchun ishlatilishi mumkin».
Hisobot mualliflarining fikricha, birinchi qadam Rossiya Federatsiyasi va Qo‘shma Shtatlar o‘rtasidagi Strategik hujum qurollarini yanada qisqartirish va cheklash chora-tadbirlari to‘g‘risidagi shartnomani (SHQ-III) saqlab qolish bo‘lishi kerak, bu Sharq va G‘arb davlatlari o‘rtasida yadroviy qurollar ustidan nazoratning so‘nggi tayanchi hisoblanadi.
Shu bilan birga, 2023 yil 21 fevralda Rossiya prezidenti Vladimir Putin Federal majlisga yo‘llagan murojaatida Rossiyaning shartnomadagi ishtirokini to‘xtatganini e’lon qildi va 2023 yil 28 fevralda SHQ-III ni to‘xtatib turish to‘g‘risidagi federal qonunni imzoladi.
