Olimlar birinchi marta oshqozon osti bezi insulin ishlab chiqarishiga to‘sqinlik qiladigan autoimmun kasallik bo‘lgan 1-tur diabetni davolashga muvaffaq bo‘ldi.
Xitoyning Tyanszin shahrida yashovchi 25 yoshli ayol o‘z tanasidan olingan qayta dasturlashtirilgan ildiz hujayralarini transplantatsiya qilish orqali kasallikdan xalos bo‘ldi. U bunday innovatsion usulda davolangan birinchi odam edi.
Shifokorlarning ta’kidlashicha, ayolning jismi eksperimental terapiya boshlanganidan keyin uch oy o‘tmay insulin ishlab chiqara boshlagan. Bir yil o‘tgach, u o‘zi xohlagan hamma narsani, ayniqsa issiq ovqatni yeyishni boshlagan.
Operatsiya 2023 yil iyun oyida amalga oshirilgan va yarim soatdan kam davom etgan. Shifokorlar bemorning qorin bo‘shlig‘i mushaklariga taxminan 1,5 million orolcha hujayralari ekvivalentini yangi texnikada ko‘chirib o‘tkazishdi. Umumiy amaliyotda bunday hujayralar jigarga joylashtiriladi. Biroq, ularning qorin bo‘shlig‘iga joylashtirilishi hujayralarni kuzatish va kerak bo‘lganda ularni olib tashlash uchun magnit-rezonans tomografiyadan foydalanishga imkon berdi. Olimlarning ta’kidlashicha, bu usulning samaradorligi sichqonlar va primatlar ustida o‘tkazilgan tajribalarda tasdiqlangan.
Operatsiyadan taxminan uch oy o‘tgach, ayolning tanasi hech qanday qo‘shimchalarsiz yashash uchun yetarli miqdorda insulin ishlab chiqara boshladi va u bir yildan ortiq ishlab chiqarish darajasini saqlab qoldi. Shundan beri u qondagi glyukoza darajasida xavfli ko‘tarilish va pasayishlarni boshdan kechirmayapti. Hozir glyukoza darajasi kunning 98 foizida kerakli oraliqda qolmoqda.
Nature jurnaliga ko‘ra, butun dunyo bo‘ylab qariyb yarim milliard odamga ta’sir qiladigan diabet kasalligini davolash uchun ildiz hujayralaridan foydalangan holda bir nechta yangi sinovlar o‘tkazildi. Ko‘pchilikda 2-tur diabet mavjud bo‘lib, unda organizm yetarli miqdorda insulin ishlab chiqarmaydi yoki uning gormondan foydalanish qobiliyati pasayadi.
Donor oshqozon osti bezidagi orol hujayralarini qabul qiluvchining jigariga ko‘chirib o‘tkazish qon glyukoza darajasini nazorat qilish uchun insulin ishlab chiqarishga yordam berish orqali kasallikni davolaydi. Biroq, muammo bor: ortib borayotgan talabni qondirish uchun donorlar yetarli emas va transplantatsiya qilingan to‘qimalarni tana tomonidan rad etilishining oldini olish uchun immunosupressiv dorilarni qabul qilishi kerak.
