Belarus davlat telekanali - «Belarus 1» 25 iyul, payshanba kuni kechqurun «Nemis terrorchisi iqrori» nomli ko‘rsatuvni namoyish etdi, uning yagona ishtirokchisi Germaniya fuqarosi, iyun oyida Minsk yaqinidagi Ozerishche temiryo‘l stansiyasidagi portlash ishi bo‘yicha o‘lim jazosiga hukm qilingan Riko Kriger edi.
«Intervyu» davlat kanaliga erkinlik bo‘lmagan sharoitda berildi
DW e’tiborni bir qator holatlar tufayli Kriger bayonotlarining haqiqiyligini tasdiqlash iloji yo‘qligiga qaratadi. Germaniya fuqarosi o‘lim jazosiga hukm qilingan holda, Belarus hukumati tomonidan to‘liq nazorat qilinadigan telekanal jurnalistlari bilan suhbatlashdi. Bundan tashqari, unga ushbu «intervyu»ga rozi bo‘lish yoki kamerada undan nima talab qilinganini aytish uchun bosim o‘tkazilganmi yoki yo‘qmi, noma’lum: Belarus qamoqxonalaridagi ko‘plab sobiq mahbuslar qiynoqqa solinganini aytishgan.
«Men o‘zimni otilish arafasida turgan qandaydir jirafa kabi his qilyapman»
Syujyet muallifining ochiq targ‘ibot uslubida yozilgan kirish so‘zidan so‘ng, videoda nemis tilida gapirgan, nutqi rus tilida dublyaj qilingan va tarjimasi bu tilga to‘g‘ri kelmaydigan qo‘li kishanli odamni ko‘rish mumkin. Shunday qilib, uning Dass ich meine Tochter sehen kann («qizimni ko‘rishim mumkin») iborasi «men qiz do‘stimni ko‘rishim mumkin» deb tarjima qilingan.
Belarus davlat televideniyesidagi syujyetda Kriger AQShning Berlindagi elchixonasida qo‘riqchi va Germaniyada qutqaruvchi bo‘lib ishlaganini aytdi. U, shuningdek, Ukrainaga «foydali bo‘lish» istagi va Ukraina ko‘ngilli tuzilmalariga ariza yuborishni qanday boshlagani haqida gapirdi.
Videodan xulosa qilish mumkinki, 2023 yilda noma’lum niqobli erkak Riko Kriger bilan video-aloqa orqali gaplashib, «muhim vazifalarni bajarish uchun Minskka uchib ketishni» taklif qilgan va «muvaffaqiyatli bo‘lsa» Germaniyaga qaytib, keyin Ukrainaga borishini va’da bergan. Kriger «SBU» vakillari bilan muloqot qilayotganiga ishonchi komil bo‘lgan va ularga ishongan.
Krigerning so‘zlariga ko‘ra, u Minskka Ozarboyjon orqali uchib kelgan, Belarusda esa uni u yerga yuborganlarning ko‘rsatmalarini bajargan. 2023 yil 5 oktyabrda undan jo‘natilgan koordinatalar bo‘yicha ryukzakni olib, Ozerishche bekatida vagon yonida qoldirishni so‘rashdi. Kriger ko‘rsatmalarga amal qilib, mehmonxonaga yo‘l olgan. Tez orada stansiyada portlash yuz bergan, natijada hech kim jabrlanmadi. Ertasi kuni Kriger qo‘lga olindi va keyinchalik oltita jinoiy ayblov, jumladan, terrorchilik hujumi va yollanma faoliyatda ayblandi. U faqat bitta ayblov bo‘yicha aybini tan oldi - agentlik faoliyati bo‘yicha.
Syujyet oxirida Riko Kriger yig‘lab, Belarus rahbari Aleksandr Lukashenkodan kechirim so‘raydi. «Endi men o‘zimni o‘qqa tutishmoqchi bo‘lgan jirafaga o‘xshatyapman va har kuni o‘zimni butunlay tashlab ketilgandek his qilyapti. Men uchun hukumat kurashishi kerak, lekin buni faqat mening oilam qilyapti», dedi u. «Hukm har qanday vaqtda amalga oshirilishi mumkin, men qilgan ishimdan juda afsusdaman, har daqiqada va har soniyada qurbonlar bo‘lmagani uchun o‘zimni biroz yaxshi his qilyapman va umidim shundaki, prezident Aleksandr Lukashenko meni kechiradi», dedi Kriger.
Kriger «FSB» agenti Krasikov bilan almashinuv uchun foydalanilishi mumkin
DW suhbatlashgan ekspertlarning fikricha, Riko Kriger 2019 yilda Berlinda sobiq chechen dala qo‘mondoni Zelimxon Xanqoshvilini otib o‘ldirgan va Germaniyada umrbod qamoq jazosiga hukm qilingan Rossiya «FSB» xodimi Vadim Krasikovga almashtirilishi mumkin. Belarus Tashqi ishlar vazirligi allaqachon Germaniyaga «vaziyat rivojining mavjud variantlari bo‘yicha aniq yechimlarni» taklif qilganini aytdi.
«Biz uning taqdiridan xavotirdamiz va boshidanoq unga intensiv konsullik yordamini ko‘rsatib kelmoqdamiz, uning manfaatlarini Belarus rasmiylari oldida faol himoya qilmoqdamiz», dedi Germaniya TIV vakili Kristian Vagner. U batafsil ma’lumot bermadi va sudlangan Germaniya fuqarosining taqdiri bo‘yicha Minskdan takliflar haqidagi savolga javob berishdan qochdi.
