O‘zbekiston prezidentining tadbirkorlar bilan ochiq muloqoti oldidan, 21 iyun kuni savdo va umumiy ovqatlanish sohasidagi tadbirkorlar uchun ochiq muloqot bo‘lib o‘tdi. Unda Tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha jamoatchilik kengashi a’zosi, soliq maslahatchisi Murod Muhammadjonov bir qator takliflarni ilgari surdi. Mutaxassis Kun.uz'ga bergan intervyusida muloqotda bildirgan takliflariga batafsil to‘xtaldi.
Uning fikricha, umumiy ovqatlanish korxonalariga ofitsiant xizmatini ko‘rsatuvchi xodimlar va boshqa qo‘nimsizligi yuqori bo‘lgan xodimlarni (farrosh, qorovul, idish yuvuvchi va hokazo) ishga jalb etishning soddalashtirilgan tartibi ishlab chiqilishi kerak.
“Shuningdek, umumiy ovqatlanish korxonalariga har kunlik naqd pul tushumlarini ONKMga kirim qilish sharti qat’iy ekani ta’kidlangan holda, savdodan tushgan naqd pullar hisobidan xodimlar uchun ish haqi to‘lab berilishi, shuningdek, faoliyat zarurati uchun qishloq xo‘jaligi mahsulotlari xarid qilib, bir tomonlama xarid dalolatnomasi orqali kirim qilinishiga ruxsat berilishi lozim”, – deydi u.
Murod Muhammadjonovga ko‘ra, kirim qilingan uy xo‘jaligida yoki dehqon xo‘jaligida yetishtirilgan dehqonchilik mahsulotlarini sotishdan olingan daromadlar Soliq kodeksining 378-moddasi birinchi qismi 8-bandiga asosan soliq solinmaydigan daromadlar etib belgilangan. Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini yetkazib berish bo‘yicha ta’minotchi sifatida o‘zini o‘zi band qiluvchi jismoniy shaxslar uchun alohida faoliyat ham belgilangan.
“Shu sababli ushbu dehqon bozorlaridan xarid qilingan dehqonchilik mahsulotlari kirimi bo‘yicha manbasini talab qilish va bu mahsulotlar bo‘yicha jismoniy shaxslar daromad solig‘i qo‘llash amaliyotini to‘xtatish orqali umumiy ovqatlanish korxonalariga erkin ishlash sharoitini yaratishni taklif qildim”, – deydi u.
Soliq maslahatchisining ta’kidlashicha, umumiy ovqatlanish korxonalarida hisobga olinadigan QQS summalari deyarli bo‘lmagani sababli umumbelgilangan soliqlar boshqa QQS bo‘yicha hisobga olinadigan summalari mavjud tadbirkorlik sub’yektlariga nisbatan soliq yuki og‘irlik qiladi.
“12 foizlik QQS va 15 foiz foyda solig‘i bilan ularga soliq yuki 27 foizga tushyapti. Shu sababli ular uchun teng raqobatli sharoit yaratish maqsadida nisbatan soddalashgan soliq tizimini ishlab chiqishni taklif qildim. Masalan, QQS to‘lanishi saqlab qolgan holda foyda solig‘idan nol stavkani qo‘llash. Bunda barcha sharoitlar yaratilgan taqdirda ham soliq to‘lashdan bo‘yin tovlash maqsadida savdo tushumlarini ONKMga kirim qilmagan sub’yektlarga nisbatan moliyaviy jazo choralarini kuchaytirish masalalari taklif qilinadi”, – deydi u.
Bundan tashqari, Murod Muhammadjonov muloqot davomida Soliq kodeksining 227-1-moddasi bo‘yicha ham fikrlarini bildirdi. Uning so‘zlariga ko‘ra, umumiy ovqatlanish korxonalarida foydalanilayotgan ko‘p dasturlar faqatgina xo‘randalarning buyurtmalarini qabul qilish va ular uchun menyu hisobini yuritish uchun o‘rnatilgan, bu dasturlar hisobga olish o‘lchov vositalari emas.
“Butun dunyoda umumiy ovqatlanish korxonalaridan hisob so‘ralganida, avval hisob haqida ma’lumot beriladi, keyin bu ma’lumotga asosan hisob-kitob amalga oshiriladi. Hisob so‘ralganida soliq organiga integratsiya qilingan dasturdan chek chiqarib taqdim etish mantiqan noto‘g‘ri talab bo‘lib, bu talab doimiy ravishda ushbu korxonalar jarimada yashashi lozimligini bildiradi. Shu sabab menyu va buyurtma uchun QR kodli chek talab qilish kabi mantig‘i yo‘q amaliyotni to‘xtatish zarur.
Shuningdek, Soliq kodeksining 227-1-moddasida avtomatlashtirilgan hisobga olish o‘lchov vositalari bilan jihozlash yoki soliq organlarining axborot tizimlari bilan integratsiya qilinishi talablarini buzganlik uchun realizatsiya amalga oshirilgan oxirgi hisobot choragida olingan sof tushumning ikki foizi miqdorida jarima solinishi belgilangan.
Bu jarimaning ham iqtisodiy mohiyati noto‘g‘ri o‘rnatilgan jarima bo‘lib, u xufiyona iqtisodiyotni rag‘batlantirish xarakteriga ega bo‘lib qolgan.
Shu sabab mazkur jarima summasini oldingi chorak sof tushumining 100 foizdan 2 foizga tushirilgani jarimani kamaytirish uchun katta qadam bo‘lishi mumkin, lekin mantiqan noto‘g‘ri o‘rnatilgan jarima bo‘lgani sababli iqtisodiyotda aks ta’sir bo‘laveradi”, – deydi Murod Muhammadjonov.
Uning fikricha, bu modda bo‘yicha jarima miqdori aylanmadan 2 foiz, 1 foiz yoki umuman 0,00001 foiz bo‘lishidan qat’i nazar, tadbirkorlar uchun bu jarimadan qochish, ya’ni riskni kamaytirishning yagona yo‘li – qonuniy aylanmani kamaytirib ko‘rsatish hisoblanadi. Mutaxassis, shu sababli Soliq kodeksining 227-1-moddasida qo‘llaniladigan javobgarlik masalasi aylanmaga bog‘lanmasdan qat’iy summada belgilanishini taklif qildi.
