18 сентябр, душанба куни Россия Ҳаагадаги БМТ Халқаро судида геноцид конвенцияси иши бўйича қайта бошланган тингловлар доирасида Украина даъвосига ўз эътирозларини билдирди. 2022 йил 26 февралда қўйилган ушбу даъво аризасида Киев Москвани унинг ўзига геноцид бўйича ёлғон айблов қўйишда ва шу айбловлар асосида Украинага ноқонуний ҳарбий аралашувда айблади. Энди Россия ушбу иш бўйича Халқаро суднинг юрисдикциясига эътироз билдирмоқда, шунингдек, Украинанинг шикояти мазмунан қабул қилиниши мумкин эмаслигини таъкидлаяпти.

Шу тариқа, Россия томони Россия президенти Владимир Путин «геноцид» сўзини ўзини мустақил деб эълон қилган Донбасс республикаларидаги вазиятни 1948 йилги геноцид конвенциясида кўрсатилган юридик атама сифатида эмас, балки риторик восита сифатида тасвирлаш учун ишлатганини даъво қилмоқда. Москвани ҳимоя қилаётган адвокатлар таъкидлашича, Украина шикоят қилган пайтда Россия Украинага қарши геноцид айбловлари бўйича ҳеч қандай расмий чора кўрмаган, яъни бу борада ҳеч қандай ҳуқуқий баҳс йўқ эди.

Бундан ташқари, жавобгарнинг фикрича, геноцид конвенциясида геноцид айбловларини тақиқлаш йўқ ва Украина ёзма мурожаатида Россия ушбу конвенцияни бузгани исботланмаган. Россия адвокатлари конвенцияда «геноцидда айбланган объект ҳуқуқи» йўқлигини таъкидлади ва шу асосда ҳеч қандай ҳуқуқ бузилмагани сабабли, суд бу иш бўйича амалда қўлланадиган қарор қабул қила олмаслигини билдирди.

Москва «куч ишлатиш ҳуқуқи» ва «ўзини ҳимоя қилиш ҳуқуқи»ни назарда тутяпти

Россиянинг позицияси шуки, Украинага ҳарбий аралашувда Москва ўзининг «куч ишлатиш ҳуқуқи» ва «ўзини ҳимоя қилиш ҳуқуқи»дан фойдаланган. Улар геноцид конвенциясига кирмайди, лекин БМТ Низоми ва халқаро ҳуқуқ ҳуқуқи билан кафолатланади, дея маълум қилди Ҳаагада айбланувчилар. Умуман олганда, Россия томони Киев геноцид конвенциясини воситалаштириб, процессуал нормаларни суиистеъмол қилмоқда, жумладан, жараёнга бошқа 32 давлатни жалб қилмоқда, деб таъкидлайди. Москва вакиллари учинчи давлатларнинг масалага аралашувини «кенг миқёсли интервенция кампанияси» деб атади.

Адвокатлар сўзга чиқишдан олдин, Россия Ташқи ишлар вазирлигининг махсус топшириқлар бўйича элчиси Геннадий Кузмин суд олдида сўзга чиқиб, «2014 йилда Украинада давлат тўнтаришини амалга оширган ва Донбасс халқига қарши кенг кўламли уруш бошлаган русофоб неонацистлар режими» ҳақида гапирди.

Украина Россиянинг эътирозларига 19 сентябр, сешанба куни жавоб қайтаради. Агар икки ҳафталик суд муҳокамасидан кейин суд Россия далилларини асосли деб топса, иш тугатилади ва моҳиятан кўриб чиқиш босқичига етиб бормайди. 

Суд жараёни ҳақида маълумот 

«Геноцид жиноятининг олдини олиш ва жазолаш тўғрисидаги конвенция бўйича геноцид айбловлари: Украина Россияга қарши» иши бўйича суд мажлислари 2023 йилнинг 18-27 сентябр кунлари Ҳаагадаги суд қароргоҳи жойлашган Тинчлик саройида бўлиб ўтяпти. Икки урушаётган томон БМТ асосий судида учрашди, бундан ташқари, Украинанинг даъвосига яна 32 давлат қўшилди. Бу давлатлар ўз позицияларини 20 сентябр, чоршанба куни тақдим этади, биринчи навбатда Германия чиқиш қилади. 

Бу Украинанинг Россияга қарши даъвоси бўйича Халқаро суд томонидан кўриб чиқилаётган иккинчи ишдир. Июн ойида Ҳаагада биринчи ишнинг моҳияти бўйича эшитувлари бўлиб ўтди. Улар Украинанинг Россияга қарши даъвосига бағишланган бўлиб, Россия томони икки халқаро конвенцияни - терроризмни молиялаштиришга қарши кураш ва ирқий камситишнинг барча шаклларига барҳам беришни бузгани сабабли қўзғатилгани айтилади.