Adliya vaziri Akbar Toshqulov 28 mart kuni jurnalistlar bilan uchrashib, o‘zi rahbarlik qilayotgan vazirlikning 2022 yildagi faoliyati yuzasidan hisobot berdi. Ochiq muloqot davomida vazir OAV va jamoatchilik vakillarini qiziqtirgan ko‘plab savollarga ham javob berdi.
Tadbirda qatnashgan jurnalist Musulmonbek Ibrohimov Qashqadaryoda 500 ming so‘m pora olgan shifokor 5 yilga qamalgani, Jinoyat kodeksining 167-moddasi 3-qismi “a” bandi va boshqa qator moddalarida nazarda tutilgan jinoyatlarni sodir etganlikda aybli deb topilgan Asaka tumanining sobiq hokimi Mansur Alixonovga nisbatan 3 yil-u 1 oy muddatga ozodlikni cheklash jazosi tayinlangani, zarar miqdori kattaroq jinoyat uchun yengil jazo tayinlanishi jamoatchilikda qonun ustuvorligiga nisbatan savollarni keltirib chiqarayotganini ta’kidlab, vazirning bu boradagi fikri bilan qiziqdi.
“Bitta narsani bilish kerak, jinoyalarning kvalifikatsiyasi bo‘yicha har bir jinoyatga nisbatan belgilangan sanksiyalar bor. Sud sanksiyalar doirasida ishlaydi.
Pora miqdori kichkina bo‘lsa ham, bizda poraxo‘rlik jinoyati sanksiya jihatidan yuqoriroq. Buni to‘g‘ri tushunish kerak. Masalan, Jinoyat kodeksidagi 167-moddaga (O‘zlashtirish yoki rastrata yo‘li bilan talon-toroj qilish) nisbatan 210-modda (Pora olish) uchun ko‘zda tutilgan jazo yuqoriroq. Pora miqdori ming so‘m bo‘ladimi, yuz ming so‘m bo‘ladimi, besh yuz ming so‘m bo‘ladimi, bir million so‘m bo‘ladimi [buning ahamiyati yo‘q].
Tasavvur qiling, bitta shifokor 100 ming so‘m pora olib kelmasang operatsiya qilmayman, deyapti. Buning oqibati ham yuqori, shuning uchun qonunlarda shunday yuqoriroq jazo qo‘yilgan. Jamiyatga ta’siri juda katta. Shu nuqtai nazardan har bitta moddani to‘g‘ri tushunish kerak”, deb aytgan Akbar Toshqulov.
Fikrlari ijtimoiy tarmoqlarda rezonansga sabab bo‘lishi ortidan adliya vaziri Facebook’dagi sahifasida aslida nimani nazarda tutganiga aniqlik kiritgan.
“28 martdagi matbuot anjumanida Daryo.uz nashri jurnalistining jinoiy jazolarni qo‘llashda qonunchilik va sud amaliyoti bo‘yicha savoliga bergan javobim ayrim internet nashrlari va ijtimoiy tarmoqlarda noto‘g‘ri talqin qilinibdi. Aslida jurnalist savolida aniq shaxslarga nisbatan qo‘llangan jazoni misol keltirgan bo‘lsa-da, bu masalaga men emas sud baho berishini aytib, mendan qonunchilikda juda ko‘p miqdorda rastrata va talon-toroj hamda boshqa mansabdorlik jinoyatlariga nisbatan 500 ming so‘m pora olish jinoyatiga og‘irroq jazo belgilanganligiga munosabat so‘ragan. Men javobimda aniq sud hukmiga emas, balki jinoyat qonunchiligidagi jazoni belgilashga asos bo‘lgan mezonlarga to‘xtalganman.
Xususan, tamagirlik yo‘li bilan pora olish uchun (pora summasidan qati nazar) jazoning nisbatan yuqoriroqligini, ushbu jinoyatining jamiyat uchun ijtimoiy xavflilik darajasini va oqibatlarini misol orqali tushuntirib berganman.
Chunki jurnalist keltirgan 1-jinoyat turi, yani juda ko‘p miqdorda o‘zlashtirish yoki rastrata yo‘li bilan talon-toroj qilish uchun (Jinoyat kodeksi 167-moddasi 3-qismi) BHMning 300 baravaridan 600 baravarigacha jarima yoki 3 yilgacha ahloq tuzatish ishi yoxud 5 yildan 10 yilgacha ozodlikdan mahrum qilish jazosi belgilangan. Bunda, yetkazilgan zarar qoplanganda ozodlikni cheklash yoki ozodlikdan mahrum qilish qo‘llanmasligi belgilangan. 2-jinoyat turi, yani tamagirlik yo‘li bilan pora olish (JK 210 m.2 q.) uchun 5 yildan 10 yilgacha ozodlikdan mahrum qilish jazosi belgilangan”, deb yozadi Akbar Toshqulov.
Avvalroq adliya vaziri O‘zbekistonda siyosiy partiyani ro‘yxatga olishda talab etiladigan 20 mingta ovoz, prokuratura va qamoqxonalar Adliya vazirligi tasarrufiga o‘tkazilishi, bo‘lajak saylovlarda elektron ovoz berish imkoniyati joriy etilishi bo‘yicha ham izoh bergandi.
