«Million bu katta raqam»

Muxbir Putindan G‘arb Ukrainaga yana bir millionta snaryad yetkazib berishi, bu Rossiya uchun qanchalik xavfli ekani haqida so‘radi.

«Million ko‘pmi yoki kammi? Menimcha, bu yaxshigina katta raqam. Shu bois bu narsaga jiddiy e’tibor berish kerak. Bizdagi ma’lumotlarga ko‘ra, AQSh bunday kalibrdagi snaryadlardan oyiga 14-15 mingta ishlab chiqaradi. Ukraina esa kuniga 5 mingtagacha snaryad ishlatmoqda. Bizdagi manbalarga ko‘ra, AQSh keyingi yildan oyiga 42 mingta shunday snaryad ishlab chiqarib, 2025 yildan esa bu ko‘rsatkichni 75 mingtachaga oshirmoqchi. 2025 yilda nima bo‘lishini bilmaymiz, shu bois hozirgi raqamlarga qarab ish qilishimiz kerak», dedi Putin.

Rossiyada oxirgi vaqtlarda snaryad yetishmovchiligi bilan bog‘liq muammo tez-tez tilga olinmoqda. Xususan, «Vagner» asoschisi Yevgeniy Prigojin va uning yollanma jangchilari Rossiya bosh shtabini snaryad yetkazib berishdagi sustkashlik uchun ko‘p marta haqorat qilgan va xatto xiyonatda ayblagan. Putin intervyusi davomida bu mavzuga ham to‘xtalib, RF mudofaa vazirligi hamda bosh shtab kelishgan holda snaryad sarfiga cheklov o‘rnatganini ma’lum qilgan. Ya’ni snaryad kam berilayotgani uning buyrug‘i asosida amalga oshirilmayotganiga ishora qildi.

«Ha, biz ko‘proq snaryad ishlatyapmiz. Hozir buni muhokama qilmoqchi ham emasman, lekin mudofaa vazirligi va bosh shtab kelishgan holda snaryad yetkazib berish uchun limit ham joriy qilishga majbur bo‘lishdi. Biz hozir Ukrainaga millionta snaryad berilishi haqida gapiryapmiz, lekin Rossiya bundan uch baravar ko‘p snaryad ishlab chiqardi. Ko‘pchilik harbiy ishlab chiqarish sanoatimiz bunchalik tez rivojlanib ketishini kutmagandi ham. Shunday ekan, Ukrainaga kelayotgan snaryadlar soni bizni bu borada xavotirga solmaydi, shunchaki bu mojaroni cho‘zib yuborishi mumkinligi bois xavotirli», dedi Rossiya prezidenti.

Putinning so‘zlariga ko‘ra, boshqa qurollar ham har qanaqasiga Rossiyada ko‘proq bo‘laveradi: «Ukrainaga 400 tadan ko‘proq, 420, 440 ta tank yetkazib berishmoqchi, lekin biz bu vaqtda 1600 tank yasaymiz yoki modernizatsiya qilamiz. Bizda har qanaqasiga Ukrainadagidan uch baravar ko‘p tank bo‘ladi. Aviatsiya yoki boshqa turdagi qurollar haqida gapirmasam ham bo‘ladi. Bu borada farq o‘n baravargacha».

Putin Ukrainaga yetkazib berilishi kutilayotgan kuchsizlantirilgan uranli snaryadlar mavzusiga alohida to‘xtaldi. «Albatta, bu ommaviy qirg‘in qurollari sirasiga kirmaydi, lekin undan baribir radiatsion chang chiqadi. Bunday qurollardan foydalanilgandan keyin Iroq va Yugoslaviyada onkologik kasalliklar ko‘paygan. Axir Ukraina hujum qilayotgan yerlardagi odamlarni o‘ziniki deb hisoblayapti-ku. Bu qurol nafaqat jangda qatnashayotganlarga, balki atrofdagi odamlarga ham salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Ha, bizda ham bunday turdagi qurollardan yuz minglab dona bor, lekin ulardan hali foydalanganimiz yo‘q», dedi Putin.

Belarus hududida yadro quroli joylashtiriladi

Putinning intervyu davomida aytgan eng shov-shuvli gapi Belarus haqida bo‘ldi. Uning so‘zlariga ko‘ra, Rossiya Belarus hududida yadro qurollarini joylashtiradi. Buni esa go‘yoki qo‘shni davlat prezidenti Lukashenko so‘ragan.

«Aleksandr Lukashenko anchadan buyon Belarus hududiga yadroviy taktik qurollarni joylashtirish masalasini ko‘tarib keladi. Bunda noodatiy nimadir yo‘q deb o‘ylayman. Bu, aytaylik, AQSh 10 yillardan buyon qilib yurgan ish. Xotiram pand bermayotgan bo‘lsa, amerikaliklar NATOdagi ittifoqchilari bo‘lgan olti davlat hududiga bunday qurollarni joylashtirgan. Bular Germaniya, Turkiya, Belgiya, Italiya, Niderlandiya va Gretsiya. To‘g‘ri, Gretsiyada hozir yo‘q, lekin u yerda ombor mavjud.

Lukashenko menga «Axir biz yaqin ittifoqchi bo‘lsak, amerikaliklar bunday qurollarni ittifoqchilari hududiga joylashtirib yotibdi» deb aytdi. Va biz ham shunday qilishga kelishib oldik. Belarusdagi ittifoqchilarimizga samolyotlarini qayta jihozlarga yordam berdik. Hozirda Belarus harbiy havo kuchlarining 10 ta samolyoti yadro qurolini qo‘llashga tayyor. Bundan tashqari, Belarusga yadro tashuvchi vazifasini bajara oluvchi «Iskander» raketa tizimlaridan berganmiz. 3 apreldan ekipajni tayyorlashni boshlaymiz, 1 iyulda esa taktik yadro qurolini saqlovchi omborni qurib bitkazamiz».

Yadro quroli Belarusga berilmaydi

Putinning gaplariga moslab oldindan tayyorlangan savollarni berayotgan propagandachi jurnalist uning yadro quroli borasidagi gapidan keyin mavzuni tushunmagan ko‘rinadi. U «bunday qurollar o‘zi qachon beriladi» deb so‘rab qoldi.

«Qurollarning o‘zini esa bermaymiz. AQSh ham hech kimga bunday qurolni bermaydi. Biz ham xuddi ular qilayotgan ishni qilamiz. Ular ham ekipajni tayyorlashadi, tashuvchilarni hozirlab qo‘yishadi. Biz ham Lukashenko bilan xuddi shunday qilishga kelishganmiz», dedi Putin.

G‘arb qurollari nega frontgacha yetib boryapti?

Putinga suhbat davomida yana bir noqulay savol berildi. Jurnalist Rossiya prezidentidan G‘arb Ukrainaga yuborayotgan qurollar, tanklar qanday qilib frontgacha yetib kelayotgani haqida so‘radi.

«Biz bunga befarq qarab o‘tirganimiz yo‘q. Harbiylarimiz qo‘ldan kelgan ishlarni qilishmoqda. Lekin har safar ham biz xohlagan ish bo‘layotgani yo‘q. Kechalari olib o‘tishmoqda, yashirin tarzda olib kelishyapti. Lekin anig‘i shuki, biz bunday bo‘lmasligi uchun harakat qilyapmiz», dedi Putin.

Rossiya prezidenti Xitoy yetakchisi Si Jinpingning Moskvaga tashrifi haqida to‘xtalar ekan, ikki davlat o‘zaro Xitoy yuanida savdo qilayotganiga munosabat bildirdi: «Ha, biz dollarda oldi-berdi qilardik, lekin ularning o‘zi (AQSh nazarda tutilmoqda) bunga yo‘l qo‘yishmayapti-ku? Shunday ekan, hamkorlarimiz bilan Xalqaro valuta fondidagi boshqa valutadan foydalanishimiz kerak. Yuan shunday pullardan biri. Ular dollardagi avtivlarni cheklash orqali o‘zlariga zarar berishmoqda, oyoqlariga o‘q uzishmoqda deyish ham mumkin.

Bunday holatda dunyodagi davlatlar, ayniqsa oltin valuta zaxirasiga ega mamlakatlar Amerika qanchalik ishonchli hamkor deb o‘ylab qolishmoqda. Shu bois, biz bilan bajonidil yuanda savdo qilishmoqda. Yaqin Sharqdagi neft qazib oladigan davlatlar ham yuanda savdo qilishga qarshi emas. Ammo biz bu borada variantlarni kengaytirib boramiz va ishonchli valutalarda savdoni amalga oshiramiz. Hamma davlat o‘z valutasini mustahkamlashni istaydi. O‘sha gap, amerikaliklar negadir o‘zlari xushlamaydigan davlatlar uchun dollarda savdoni cheklab katta xato qilishmoqda».

«Bu yerda kvartiram bor»

Putin Si Jinping bilan bo‘lgan suhbati haqida ham gapirib berdi: «U bilan birga tushlik qildik. Keyin esa do‘stona suhbat uchun boshqa binoga taklif qildik. Bu yerda mening kvartiram bor. Oxirgi vaqtlarda tez-tez yotib qolyapman, shu yerda ishlayapman. Xitoy yetakchisi bilan kamin oldida choy ichib dunyodagi masalalar haqida shoshmay gaplashdik.

Xususan, Xitoyning Ukrainadagi tinchlik rejasi masalasini muhokama qildik. Qizig‘i, uchrashuvimiz vaqtida G‘arb Ukrainaga 1 million snaryad yetkazib bermoqchi ekanini bildik. Ertasiga esa Britaniya Ukrainaga kuchsizlantirilgan uranli snaryad yuborishidan xabar topdik. Xuddi G‘arbdagilar bizning uchrashuvimiz vaqtida bu haqda atayin qilgandek.

Kamin oldida 4 soat choy ichib, asosan iqtisodiy masalalarni gaplashdik. To‘g‘ri, Xitoy bilan harbiy sohada hamkorligimiz bor, lekin biz o‘zaro harbiy ittifoq tuzib hech kimga tahdid qilayotganimiz yo‘q. AQSh-chi? Borgan sari yangi ittifoqlar tuzib yotishibdi. Ular NATOni rivojlantirib, unga Yangi Zelandiya, Avstraliya, Janubiy Koreyani ham qamrab olishmoqchi».

Putin odatda boshqa davlatlarning ichki ishlari haqida gapirmaydi, ammo bu intervyusida u Fransiyadagi pensiya islohoti haqida ham to‘xtaldi. Putinga ko‘ra, Rossiya bu ishni ancha «yumshoq tarzda amalga oshirgan».

«Fransiyada bo‘layotgan voqealar ularning o‘z ishi. Dunyo rivojlanib, o‘rtacha yashash yoshi oshib borayotgan bir vaqtda pensiya islohoti qilmagan davlatlarni bilmayman. Bu ishni Fransiyada va bizda qanday qilinganida esa farq bor. Bizda ayollar va erkaklar pensiya yoshidagi 5 yillik farq saqlab qolindi. Ularda esa hech qanday farq yo‘q. Keyin bizda o‘tish davri 10 yil etib belgilangan. Asosiysi esa biz muddatidan avval pensiyaga chiqish bo‘yicha barcha imtiyozlarni saqlab qoldik. Fransiyada esa bilishim bo‘yicha muddatidan avval pensiyaga chiqib bo‘lmaydi.

Muddatidan avval pensiyaga chiqish tartibi bo‘lishi kerak. Chunki har xil mehnat sharoiti har xil yondashuvni talab qiladi. Men bunga mana shunday qarayman», deb so‘zini yakunlagan Putin.