Janubiy gaz transporti yo‘lagi (JGTY) orqali Yevropa Ittifoqiga yetkazib berish hajmi 40 foizdan ko‘proq o‘sdi - 2021 yildagi 8,1 milliard kub metrdan 2022 yilda 11,4 milliard kub metrgacha. Bu Rossiyadan gaz yetkazib berish to‘xtatilishi fonida Yevropa Ittifoqiga gaz yetkazib berishni diversifikatsiya qilish va barqarorlashtirishda hal qiluvchi rol o‘ynadi, dedi energetika bo‘yicha Yevropa komissari Kadri Simson 3 fevral, juma kuni Bokuga rasmiy tashrifi chog‘ida.
Simsonning ta’kidlashicha, JGTY Yevropa Ittifoqi uchun gaz quvurining bir nechta barqaror va raqobatbardosh manbalaridan biri bo‘lib qoladi. U Kaspiy mintaqasidagi boshqa davlatlarni ushbu iqtisodiy imkoniyatdan foydalanishga va «yangi bozorlarni ta’minlash uchun Ozarboyjon bilan kuchlarni birlashtirishga» taklif qildi, chunki gaz kelgusi o‘n yilliklarda Yevropa Ittifoqi uchun muhim rol o‘ynashda davom etadi.
«Sizga yaxshi ma’lumki, Yevropa Ittifoqi energiya iste’molini cheklash va qayta tiklanadigan manbalardan foydalanishni ko‘paytirish ustida ishlamoqda. Lekin biz sobiq asosiy gaz yetkazib beruvchimizdan uzoqlashish jarayonida ekanmiz, Yevropa Ittifoqiga zarur bo‘lgan gaz hajmi ishonchli yetkazib beruvchilarning gaziga bo‘lgan talab o‘sishda davom etishini anglatadi», deb tushuntirdi Kadri Simson.
Ozarboyjon Yevropa Ittifoqiga qayta tiklanadigan manbalardan olinadigan vodorod va energiya eksportchisi ham bo‘lishi mumkin, dedi Yevropa komissari uning foydalanilmayotgan salohiyati, ayniqsa, dengizda shamol energiyasi bo‘yicha imkoniyatini eslatib. Bryussel EU4Energy dasturi doirasida Ozarboyjonda qayta tiklanadigan energiya quvvatlarini joylashtirishni qo‘llab-quvvatlaydi, u Bokuni nou-xau, texnologiya va xususiy sarmoya bilan ta’minlaydi.
Ozarboyjonda qayta tiklanadigan energiya manbalarini rivojlantirish, energiyani samarali iste’mol qilish va metan chiqindilarini boshqarish uning ichki bozorda kamroq tabiiy gaz iste’mol qilishi va shu tariqa eksport hajmini, shu jumladan Yevropa Ittifoqiga ham oshirishga imkon beradi, dedi Kadri Simson bilan qo‘shma matbuot anjumanida Ozarboyjon energetika vaziri Parviz Shahbazov shu kuni kechqurun. Yevropa komissari Ozarboyjon hukumati bilan birgalikda Janubiy gaz transporti yo‘lagi maslahat kengashining «yashil» energiya bo‘yicha yangi yo‘nalishini ochdi.
2022 yil iyul oyida Yevropa Ittifoqi va Ozarboyjon energetika sohasida strategik hamkorlik to‘g‘risidagi memorandumni imzoladi. Bryussel Bokuni «Rossiya qazib olinadigan yoqilg‘isidan voz kechish harakatlaridagi asosiy hamkor» deb atadi. Ushbu hamkorlikning maqsadlaridan biri 2027 yilga borib Yevropa Ittifoqi u orqali yiliga kamida 20 milliard kub metr gaz olishi uchun Janubiy gaz yo‘lagi quvvatini ikki barobarga oshirishdan iborat. Kadri Simson matbuot anjumanida bu maqsadga erishish mumkinligiga ishonch bildirdi.
Janubiy gaz yo‘lagi Kaspiy dengizi havzasidan Yevropa Ittifoqiga gaz olib kirish uchun infratuzilmani taqdim etadi. Bu to‘liq Rossiya gaziga qaram bo‘lgan Janubi-Sharqiy Yevropa mamlakatlariga yetkazib berishni diversifikatsiya qilishga yordam berishi kerak. JGTY 2020 yil oxirida foydalanishga topshirildi. 2021 yilda u orqali olingan gazning Yevropa Ittifoqi bozoridagi ulushi 2,4 foizni, 2022 yilda esa 3,4 foizni tashkil etdi. 2023 yilda yetkazib berish hajmi 12 milliard kub metrdan oshmasligi kutilmoqda, bu 2022 yildagidan unchalik yuqori emas.
