Donetsk oblastida olg‘a siljiyotgan ukrain qo‘shinlari Liman va uning atrofidagi hududlarni mudofaa qilayotgan Rossiya guruhini qurshab olmoqda. Ukrainlarning shimoli-g‘arbdan va janubi-sharqdan ilgarilayotgan qismlari bir-biri bilan uchrashishga va Rossiya qismlari chekinishi mumkin bo‘lgan so‘nggi yo‘lni kesib qo‘yishga yaqin. Ammo bu yo‘l ham xavfsiz emas - u allaqachon Ukraina artilleriyasi nishonida turibdi.

Ukraina qo‘mondonligi nimani rejalashtirgani tushunarli: Limanni to‘g‘ridan to‘g‘ri shturm qilishdan voz kechilib, rossiyaliklarning mazkur hududda joylashtirilgan barcha qismlarini o‘rab olish uchun qanotlardan hujum qilishga qaror qilindi.

Lozova tomondan yurish qilgan shimoliy guruh o‘z oldiga qo‘yilgan vazifani deyarli uddalagan - bu yo‘nalishdagi qo‘shinlar Jyerebets daryosi yoqasidagi suv omboriga yetib kelib, Rossiya qismlarini shimoldan uzib qo‘ygan va ularni Limandan 12 km shimoli-sharqdagi muhim transport tuguni hisoblangan Torskoye atrofida mudofaa janglari olib borishga majburlamoqda, Limandagi Rossiya kuchlari asosiy kuchlar bilan bog‘lanishi uchun qolgan yagona yo‘l mazkur posyolkadan o‘tadi.

Ukraina qurolli kuchlarining janubiy qanoti ham jadallik bilan harakatlanmoqda. Bu guruh rossiyaliklarning Limandan 13 km janubi-sharqdagi Yampil shahridagi mudofaa chizig‘ini yorib o‘tdi, Kreminna yo‘nalishida chalg‘ituvchi yoki tiyuvchi zarbalar berib, Torskoyega janubi-g‘arbdan yaqinlashdi. Chorshanba kuniga o‘tar kechasiyoq Torskoyeda ilk diversiya-razvedka guruhlari paydo bo‘lgan.

Ukrain qo‘shini Liman dugi (yoyi)ning boshqa uchastkalarida ham bosim uyushtirmoqda - shahardan sakkiz kilometr shimoli-g‘arbdagi Novoselovka qishlog‘i egallangan, shimoli-g‘arbdagi Drobishevo, janubi-g‘arbdagi Shurovo va janubi-sharqdagi Dibrova tomondan Limanga hujum qilinmoqda, Svatovo - Kreminna shossesi o‘qqa tutilmoqda.

«Bu harakatni endi to‘xtatib bo‘lmaydi. Va u yerda ularni kichikkina, chiroyligina «kotyol» kutmoqda. U yerga endi qo‘shimcha kuchlar yetib bora olmaydi. U yerda hammasi hal bo‘lgan - «yetib borishgan», - dedi Ukraina prezidenti ofisi maslahatchisi Aleksey Arestovich.

Ehtimol, Arestovich kamtarlik qilgandi - chunki bu yerda qurshovda qolayotgan guruh kattagina.

Rossiyaning qanday qismlari qurshovga tushishi mumkin?

Ochiq manbalarga ko‘ra, Liman hududida Rossiyaning uyushmagan, ammo to‘la jangovar qismlari mudofaalanmoqda. Birinchi navbatda, bu 20-gvardiya qo‘shma armiyasi (uning shtabi Voronejda) bo‘linmalari, xususan, Belgorod oblastining Valuyki shahrida dislokatsiya qilgan 752-gvardiya motoo‘qchilar polkidir.

Bu birinchi chechen urushi vaqtida Grozniyni shturm qilgan mashhur polk hisoblanadi, bu polk 1995 yil yangi yilga o‘tar kechasi qurshovga tushib qolib, o‘z tarkibining yarmidan ko‘p qismidan ayrilgandi.

U yerda shuningdek, Boltiq floti dengiz piyodalari bo‘linmalari harakatlanmoqda, Rossiya nashrlari ular Liman atrofida joylashgan ukrain qismlariga artilleriya zarbalari berayotganini xabar qilgan.

Liman yo‘nalishida Rossiyaning muntazam armiyasi qismlari bilan birgalikda «Donbass ko‘ngillilari ittifoqi»ning «Russkiy legion» nomi ostidagi otryadi («BARS-13» deb ham nomlanadi) shuningdek, Luhansk oblasti aholisidan safarbar qilinganlardan tuzilgan bo‘linmalar mudofaalanmoqda.

Rossiya bosh shtabi nima demoqda?

Rossiya mudofaa vazirligi o‘z rasmiy hisobotlarida muvaffaqiyatsizlik va Liman yo‘nalishida qurshov xavfi yuzaga kelganini e’tiborsiz qoldirishda davom etmoqda. Masalan, so‘nggi hisobotda bu yo‘nalishdagi vaziyat shunday baholangan.

«Ukraina qo‘shinlarining Liman yo‘nalishidagi hujumi muvaffaqiyatsizlikka uchrashi natijasida Ukraina qurolli kuchlarining 66- va 93-mexanizatsiyalashgan brigadalarining yo‘qotishlari 70 dan oshiq odam, to‘rt tank, oltita piyodalarning jangovar mashinasi va uchta zirhli avtomobildan iborat bo‘ldi», -degan mudofaa vazirligi rasmiy vakili general Konashenkov 28 sentabr kungi navbatdagi brifingda.

Rossiya o‘z auditoriyasini Liman ostonasidagi ehtimoliy yirik mag‘lubiyatga tayyorlamayapti, rossiyalik propagandachilar ham frontdagi yaqqol muammolar haqida sukut saqlashda davom etmoqda.

Amerikadagi Urushlarni tadqiq etish instituti (ISW) ekspertlari hisoblashicha, axborotni yashirish frontdagi navbatdagi qulashga va Rossiya qo‘shinlari yanada ko‘proq tushkunlikka uchrashiga olib kelishi mumkin.

Ukraina qurolli kuchlarining Sharqiy guruhi vakili Sergey Cherevatiy esa Ukraina jamoatchilik televideniyesiga bergan intervyusida ukrain qo‘shini Liman hududidagi Rossiya guruhini operativ qurshovga olish jarayonini yakunlayotgani haqida ma’lum qildi.
 
«Amalda raqibning o‘q-dori va jonli kuch keltirish mumkin bo‘lgan barcha logistik yo‘llari Ukraina qurolli kuchlarining zarbasi ostida turibdi», degan Cherevatiy.

Uning so‘zlariga ko‘ra, rossiyaliklarning bu hududdagi pozitsiyalari yetarlicha mustahkam, shu tufayli bu safar Xarkivda bo‘lgani kabi barchasi tez sur’atda rivojlanmaydi.

«Agar raqib Xarkiv ostonasida sindirilgan va qochgan bo‘lsa, Liman atrofida u nisbatan mustahkam himoyalangan va uning bo‘linmalari yetarlicha tayyorlangan. Shu tufayli bu vaqt oladi, ammo bizning Bosh shtabimiz va joylardagi shtablar ulardan taktik jihatdan ustun», -deya tasdiqlaydi Cherevatiy.

«DXR» rahbari Denis Pushilin ham Liman shahri ukrain kuchlari qurshovida qolayotganini tasdiqlagan. Uning aytishicha, frontdan o‘ta xavotirli yangiliklar kelmoqda, Yampil va Drobishevo boy berilgan.

Liman atrofida RF armiyasi va Donbassdagi «respublika»larning jami 5,5 ming kishilik qo‘shini qurshovda qolgan.

Limanning boy berilishi Rossiya uchun nimani anglatadi?

Rossiya armiyasi Limanni may oyi oxirida egallagandi. Bu katta bo‘lmagan, lekin ikki tomon ham strategik muhim bo‘lgan shahardir. Limandagi platsdarm Rossiya qo‘shinlariga shimoldan Donetsk oblasti ichkarisiga, Slovyansk va Kramatorskka yurish qilish uchun imkoniyat beradi. Bundan tashqari, shahar ustidan nazorat o‘rnatilishi Slovyansk va Seversk o‘rtasidagi avtomagistral aloqasi uzib qo‘yilishiga olib kelgandi.

Ukraina armiyasi uchun Limanning egallanishi operativ kenglik ochadi - ochiq yalangliklar bo‘ylab shimoli-sharqqa, Svatovo yo‘nalishida harakatlanib, Rossiyaning Oskol daryosi bo‘yidagi qismlari orqasida paydo bo‘lish, Rossiyaning Valuyki shahridan Troitskoye - Svatovo liniyasi bo‘ylab kelgan rokadasi (front chizig‘i bo‘ylab yoki unga parallel o‘tadigan aloqa yo‘li)ni to‘sib qo‘yish va rossiyaliklar bu yo‘l bo‘ylab o‘rnatgan yangi tayanch punktlarini yo‘q qilish mumkin.

Shuningdek, sharqqa burilib, Kreminnaga zarba berish va bu orqali keyinroq shimoli-g‘arbdan Severodonetskka yo‘l ochish mumkin. Ukrain bo‘linmalari Bilohirovkani egallab, g‘arbdan Severodonetsk-Lisichansk aglomeratsiyasiga yaqinlashishga muvaffaq bo‘lishi ham muhimdir.

Luhansk yo‘nalishidagi vaziyat Rossiya armiyasi uchun murakkablashdi, ayrim uchastkalarda zaxira kuchlar yetishmayapti, boshqalarida esa Kupyansk va Izyum atrofidan zudlik bilan chekinilgach, yangi mudofaa chiziqlari barpo etilishiga ulgurilmagan.

Bundan tashqari, Liman atrofidagi rossiyalik harbiylar taqdiri havas qilgulik emas, agar qurshovdan chiqib keta olishmasa - ularni asirlik yoki o‘lim kutadi.

Rossiya nega imkoniyat bor bo‘lsa ham Limandagi qo‘shinlarni olib ketmadi?

Izyum atrofida shunga o‘xshash vaziyat yuzaga kelganida, «qop og‘zi yopilayotganida» va Rossiya guruhida chekinish uchun yagona yo‘l qolganida RF qurolli kuchlari qo‘mondonligi ikkilanib o‘tirmagan va zudlik bilan qo‘shinlarni sharqqa olib ketgandi. Ha, ko‘plab texnikalar, qurol-aslahalar va o‘q-dorilarni tashlab ketishga to‘g‘ri kelgan; ha, yo‘li kesib qo‘yilgan va qurshovga tushgan bo‘linmalarni qutqarishning imkoni bo‘lmagan; ha, bu chekinish tufayli Rossiya qo‘shinlarining vaziyati yomonlashgan - ammo shaxsiy tarkibning katta qismini saqlab qolishga erishilgandi.

Ammo urushlarda urushuvchi tomonlarning qo‘mondonliklari qabul qilgan qarorlar hamisha ham mantiqqa mos kelavermaydi. Jang maydonidagi vaziyat tezlik bilan o‘zgarayotgan sharoitda ko‘p narsa tasodiflar zanjiriga, kutilmagan holatlar va tashqaridan kuzatuvchilar uchun ayon bo‘lmagan boshqa sabablarga bog‘liq bo‘ladi.

Rossiya armiyasi Liman atrofidagi pozitsiyalarini nega oxirigacha ushlab turishga qaror qilgani haqida ko‘plab taxminlarni ilgari surish mumkin, ammo ular qanchalik asosli ekani yaqin vaqtlar ichida ayon bo‘lmaydi.

Versiya 1. Rossiyalik harbiylar xatosi

Rossiya qo‘shinlarining Xarkivdagi yirik mag‘lubiyatidan keyin Rossiyadagi o‘zini «vatanparvarlar» deb hisoblovchi doiralarda «kim aybdorligi» borasida qizg‘in bahs-munozaralar olib borildi.

Alaloqibat rossiyalik propagandachilar konsensusga kelishdi - barchasiga joylardagi komandirlarning noto‘g‘ri hisob-kitoblari, bir necha qavatli mudofaa tayyorlanmagani hamda Donbassdan safarbar qilinganlar eng oldingi chiziqqa qo‘yilgani (ular birinchi zarbadayoq chekingan) sabab bo‘lgan - shunda nima qilish kerak, safarbarlik yo‘q, odamlar yetishmaydi, chekinishga to‘g‘ri kelgan.

Limandagi vaziyatda rossiyalik harbiy boshliqlar oldingi xatolardan xulosa chiqarib harakatlangan deb o‘ylash mumkin: ular mudofaani harbiy ilmning barcha qoidalari bo‘yicha tizishdi va Ukraina qurolli kuchlari ikki tomondan aylanib o‘tib, halqani yopishga kirishganda ham pozitsiyalarini ushlab qolish mumkin deb hisoblashdi.

Ammo, baribir qo‘mondonlar raqibning jangovar tayyorgarligini past baholab, o‘z qo‘shinlarining imkoniyatlarini to‘g‘ri baholay olmagan bo‘lishi mumkin. Endi esa ketishga kech bo‘ldi.

«Nihoyat biz u yerga qismlar, bo‘linmalar, artilleriya va havo razvedkasi vositalarini yuborarmiz? Nimalar bo‘lyapti?!» - deya Limandagi vaziyat bo‘yicha g‘azablandi teleboshlovchi Vladimir Solovev.

«Har safar o‘qiyapmiz: barschilar ushlab turishibdi, 20-armiya ushlab turibdi… Ularga qo‘shimcha kuchlar, harbiy strateglar ham beraylik yoki ular [ukrain qo‘shini] Luhansk oblasti chegaralariga chiqsin, biz esa yelka qisib aytamizmi: xo‘sh, qurshab olishdi, biz chekinishimiz kerak edi. Bu nima axir, Xarkivdagi kabi uxlab qolishdimi? Yetar hududlarni yo‘qotish!» deya norozilik bildiradi Solovyov.

So‘nggi vaqtlarda harbiylarni tanqid qilish va ba’zida qattiq koyib so‘kish rossiyalik propagandachilarning sevimli mashg‘ulotiga aylanib qoldi, asosiysi - buni aniq manzilsiz va Rossiya armiyasiga muhabbatni yoddan chiqarmagan holda qilish, aks holda tuhmat va armiyani obro‘sizlantirish vajlari bilan javobgarlikka tortishlari mumkin.

Versiya 2. Kremlning bosimi

Kiyev, Xarkiv, Odessa va Ukrainaning boshqa yirik shaharlarini egallash uchun urinishlardagi muvaffaqiyatsizliklardan keyin Rossiya rahbariyati qisqa muddatli strategik vazifalarni ishlab chiqdi - Luhansk va Donetsk oblastlarini to‘liq egallash.

Rossiya armiyasi qo‘mondonligi uchun bu vazifalar xuddi Stalinning «ortga bir qadam ham chekinish yo‘q!» buyrug‘i kabi edi.

Keyin Donbassda keng ko‘lamli hujum boshlandi, Rossiya armiyasi «olov halqasi» taktikasini qo‘lladi, shiddatli artilleriya zarbalari orqali ukrainlarning istehkomlari yer bilan bitta qilindi. Shu bilan birga, egallangan hududlarda uzoq muddat uchun mustahkam pozitsiyalar o‘rnatish Kreml tomonidan qo‘yilgan vazifaga mos emasdi - agar baribir ertaga yana oldinga siljish to‘g‘risida buyruq berilsa, chuqurlar qazish va temir-beton istehkomlar o‘rnatishdan ma’no yo‘q edi.

Rossiya armiyasi tashabbusga egalik qilib turganida egallangan aholi yashash manzillarini ushlab qolish bilan bog‘liq muammolar dolzarb emasdi. Hozir esa vaziyat o‘zgardi, Rossiya qo‘shinlari himoyalanishi uchun mustahkamlangan pozitsiyalarga ehtiyoj bor, ammo bunday pozitsiyalarning aksarini ularning o‘zi yakson etishgan.

Shu bilan birga, chekinish mumkin emas. Xarkiv oblastidan shoshilinch chekinishni «qo‘shinlarni qayta guruhlash» zarurati bilan izohlash mumkin bo‘lgan bo‘lsa, Donetskda va ehtimol kelgusida Luhansk oblastida hududlarni tashlab ketish to‘g‘ridan to‘g‘ri oliy qo‘mondonning buyrug‘ini bajarmaslik bo‘lib ko‘rinadi, bu esa uning g‘azabini keltirishi tayin va kamida kadrlar almashinuviga sabab bo‘ladi.

Versiya 3. Majburiy qurbonlik

Liman atrofidagi hozirgi vaziyat Rossiyaning Ukrainaga bosqinining ilk davrida Mariupol bilan yuzaga kelgan vaziyatni eslatmoqda. O‘shanda Ukraina qurolli kuchlari qo‘mondonligi ongli ravishda shaharda qurshovda qolishi muqarrar bo‘lgan yirik guruhni qoldirgandi - bu guruh bostirib kelayotgan dushmanning asosiy kuchlarini o‘ziga jalb qilib, Ukraina armiyasi zaxiralarni to‘plashi va front chizig‘i bo‘ylab mudofaa chiziqlarini tayyorlashi uchun vaqtdan yutish imkonini bergandi.

Rossiya armiyasi Xarkiv oblastidan chekingach xuddi shunga o‘xshash holatda qolgan - yangi mudofaa liniyasi hali qurilmagan, safarbarlik evaziga kelishi mumkin bo‘lgan zaxira kuchlar hali tayyor emas, raqib esa to‘liq kuch bilan hujum qilmoqda.

Ehtimol Ukraina armiyasi ortda hali taslim bo‘lmagan yirik guruh borligini inobatga olgan holda o‘z harakatini sekinlashtirishidan va unga qarshi kurashishga vaqt sarflashidan umid qilingan. Vaqt o‘tib esa vaziyat o‘zgarishi va Liman atrofida qurshovga tushgan qo‘shinlarga yordam yuborish imkoni tug‘ilishi mumkin.

Harholda kremlparast blogerlar frontga minglab safarbar qilingan zaxiradagilar kelishi vaziyatni hech bo‘lmaganda barqarorlashtirishiga umid bog‘lamoqda.