«Миллионлаб қурбонлар – уч киши туфайли» – Трамп Украинадаги урушда Путинни ҳам айблади

Трамп Оқ уйда Салвадор президенти Найиб Букеле билан учрашувда Украинадаги уруш мавзусида гапирди.

Журналистлардан бири АҚШ президентидан Россиянинг Суми шаҳрига 30 дан ортиқ одам ҳалок бўлиши ва 100 дан ортиқ киши жароҳатланишига олиб келган ракета зарбасини «хатолик» деб атаганида нимани назарда тутганига аниқлик киритишни сўради.

АҚШ президенти «уруш бошланишига йўл қўйиш хато бўлгани»ни таъкидлаган. «Байден урушни тўхтатиши мумкин эди. Зеленский ҳам уни тўхтатиши мумкин эди. Путин эса умуман бошламаслиги керак эди. Барчаси айбдор… Миллионлаб одамлар уч кишини деб ҳалок бўлди. Дейлик, Путин — биринчи рақамли айбдор, жин ургур, ҳеч нарсани тушунмайдиган, нима қилганини билмаган Байден — иккинчи рақамли. Ва Зеленский», – деган Трамп.

Трамп одатдагидек муболаға қилди: гарчи ҳар икки томондан ҳалок бўлганларнинг аниқ сони номаълум бўлса-да, турли ҳисоб-китоблар қурбонлар сони миллионлаб эмас, балки ўн минглаб ёки юз минглаб эканини кўрсатади.

Шунингдек, Трампдан Володимир Зеленскийнинг Киевга Украина шаҳарларини Россия ракета зарбаларидан ҳимоя қилишда ҳам фойдаланиладиган Patriot ҳаво ҳужумидан мудофаа тизими ракеталарини сотиш ҳақидаги илтимосини кўриб чиқишга қанчалик тайёрлиги сўралган.

«Менга қаранг, уруш бошлаганингизда, сиз ғалаба қозонишингиз мумкинлигини билишингиз керак, тўғрими? Ўзингиздан 20 баробар катта кимгадир қарши уруш очиб, кейин сизга ракета беришларига умид қилмаслик керак», –  дея жавоб берди АҚШ президенти.

Трампнинг бу сўзлари кўплаб украинларни ҳайратда қолдирди, шунингдек, ижтимоий тармоқларда Украина мавзусида ёзиб борадиган журналистлар ва экспертларнинг қатор постлари унинг шу сўзларига бағишланди.

«Қўлимдан келадиган ягона нарса – уни тўхтатишга уриниш. Мен қотилликни тўхтатмоқчиман. Ўйлайманки, бу борада ҳаммаси жойида. Ўйлайманки, яқин орада сизда яхши таклифлар бўлади», – дея хулоса қилди Трамп.

Трамп ўзининг биринчи президентлик даврида Украинага қарши уруш ҳақида «Путин ҳатто ўйламагани»ни, Жо Байден эса «нефт нархини пасайтириш» орқали урушни тўхтатиши мумкин бўлгани, аммо бундай қилмаганини яна бир бор таъкидлади.

Журналистларнинг саволларига жавоб бераркан, Америка раҳбари Россия учун «ўт очишни тўхтатишнинг охирги муддати»ни белгилаганини тасдиқлади, бироқ бу сафар ҳам аниқ санани айтмади.

Аввалроқ АҚШ давлат котиби Марко Рубио Вашингтон «бир неча ой эмас, балки бир неча ҳафта ичида» Москва ҳақиқатан ҳам тинчликка интиляптими ёки йўқми, деган хулосага келишини айтганди.

«Москвадагилар қўрқмаяпти»

Ўз навбатида, Володимир Зеленский Россия тинчликни истамаслигини яна бир бор таъкидлади, Украина эса АҚШ босими остида бир ойдан кўпроқ вақт олдин ўт очишни сўзсиз тўхтатиш таклифига рози бўлганди.

Зеленский душанба куни кечқурун, яъни Трампнинг Оқ уйдаги навбатдаги нутқидан олдин украинларга мурожаатида яна бир бор Москвага кўпроқ босим ўтказишга чақирди.

«Бунинг сабаби битта: Москвадагилар қўрқишмайди. Ва агар Россияга етарлича кучли босим бўлмаса, улар бундан кейин ҳам ўзлари ўрганиб қолган нарсани қилишади: урушни давом эттиришади», – деди Зеленский.

Бу ҳақда у яқинда Американинг CBS News телекомпаниясига берган интервюсида ҳам гапирганди.

Зеленскийнинг сўнгги мурожаатининг бир қисмини гўёки урушни айнан Украина бошлагани ҳақидаги даъволарга жавоб сифатида ҳам талқин қилиш мумкин.

«Биз нафақат тезкор тинчликка тайёрмиз, айтишим мумкинки, Украина бир сония ҳам уруш хоҳламаган. Уруш якунлангач, дунё бу нима бўлганини аниқ билади, чунки Россия тажовузкор сифатида тинчликка мажбур қилинад. Украина тупроғига 2014 йилда, 11 йил олдин келган босқинчи сифатида. Ва бу яна йиллар давом этмаслиги ҳамма учун муҳимдир», – деди Украина президенти.

Россия томони Украина ўз армиясига сафарбарликдан воз кечса ва Ғарбдаги иттифоқчилари Киевга қурол етказиб беришни тўхтатса, сулҳга рози бўлиши мумкинлигини айтган. Украина ва Ғарбнинг аксарият давлатлари бундай талабларни номақбул деб атаган, чунки улар Украинанинг позициясини сезиларли даражада заифлаштиради ва уни Россия тажовузига қарши ҳимоясиз қолдиради.

Уиткофф «беш ҳудуд» ҳақида гапирмоқда

Бу орада Трампнинг Россия билан музокаралардаги махсус вакили Стивен Уиткофф Владимир Путин билан яқинда бўлиб ўтган музокаралар мазмуни ҳақида гапириб берди.

Ўтган ҳафтанинг жума куни Уиткофф Санкт-Петербургга борган ва сўнгги ойларда учинчи марта Россия президенти билан учрашганди. Кремлнинг хабар беришича, музокаралар тўрт соатдан кўпроқ давом этган ва «Украинадаги можарони ҳал қилиш»га бағишланган.

Уиткофф Американинг Fox News телеканалига берган интервюсида эҳтимолий келишувнинг контурлари кўрина бошлаганини айтди. Унинг сўзларига кўра, музокаралар чоғида АҚШ ниҳоят Россия томонининг «доимий тинчлик» ўрнатиш бўйича талаблари қандай эканини аниқлаган.

«Бу тинчлик келишуви ушбу бешта ҳудудга тааллуқли, аммо бундан ҳам кўпроқ жиҳатлар бор. Булар хавфсизлик протоколлари, НАТО ва бешинчи модда [НАТО Устави] йўқлиги – у ерда кўплаб деталлар мавжуд», деган Уиткофф.

Уиткофф Вашингтонда Путиннинг талаблари ҳақида эндигина тасаввур ҳосил бўлганини айтаётган бўлса-да, Россия урушни тўхтатиш учун шартларини кўп марта баён этганди.

Хусусан, Москва Украинадан НАТОга аъзо бўлиш ниятидан бош тортиш ва Россия қўшиб олмоқчи бўлган ҳудудларидан воз кечишни талаб қилган.

Евроиттифоқ ва НАТОга қўшилиш истаги Украина конституциясида белгилаб қўйилган, бироқ Киев ўз хавфсизлигини таъминлашнинг бошқа вариантларини ҳам кўриб чиқишга тайёрлигини билдирган. Шу билан бирга, Украина ва унинг Ғарбдаги иттифоқчилари Россиянинг мамлакат ҳудудларини босиб олишига ҳеч қачон рози бўлмаслигини таъкидлаган.

Аввалроқ Уиткофф ўз интервюларида Россия пропагандасининг Украина областлари РФ таркибига қўшиб олинишини «асослайдиган референдумлар» ҳақидаги баъзи даъволарини такрорлаганди.

Трамп маъмуриятидаги фарқли фикрлар

Шу билан бирга, бир кун аввал Wall Street Journal газетаси ёзганидек, Трамп маъмуриятида ҳозирча Россия билан муносабатларни қандай қуриш бўйича якдил фикр йўқ.

Нашр маълумотларига кўра, бир қатор амалдорлар, жумладан, давлат котиби Марко Рубио ва Украина бўйича махсус вакил Кит Келлог Трампга Путин билан муносабатларда эҳтиёткорроқ бўлишни ва Москванинг Киев томонидан ҳудудий ён беришлар ҳақидаги талабларига қатъийроқ муносабатда бўлишни тавсия қилмоқда.

Бироқ, WSJ манбаларига кўра, Трамп ҳозирча Путиннинг Украинада тинчлик ўрнатиш истагига ишонган Уиткоффнинг ёндашувига кўпроқ қўшилади.

Давлат департаментининг собиқ юқори мартабали ходими Дэниел Фрид АҚШ Давлат департаменти ва Молия вазирлиги Россияга қарши санкцияларни кучайтириш вариантларини тайёрлаётганини айтди. Бироқ, унинг сўзларига кўра, бунга фақат «Путин Трампни тўйдириб юборганида» қўл урилади.

WSJ газетасининг Конгрессдаги манбаси хабар беришича, 1 апрел куни сенатор Линдси Грэм ва бошқа қонунчилар Россиянинг нефт ва энергетика экспортига қарши қаратилган қонун лойиҳасини тақдим этган. Шу билан бирга, журналистларнинг маълумотига кўра, Оқ уй бундай таклифларни ортга суришни сўраган, чунки Россия билан келгуси музокараларда қўшимча кузирларни сақлаб қолишни хоҳлашган.

Россия ўт очишни тўхтатишга шошилмаяпти, ҳарбий ҳаракатларни давом эттириб, вақтдан ютиш ва музокараларда қулайроқ позицияга эришишга ҳаракат қилмоқда, дея қайд этади WSJ.

Трамп эса Кремл билан муносабатларни яхшилашга умид қилмоқда ва ҳозирча Россия нефтига қарши янги санкциялар жорий этиш ҳақидаги таҳдидини амалга оширмади, бироқ вақти-вақти билан Россия раҳбарига нисбатан сабрсизликни ҳис қилмоқда, дейилади нашр материалида.