Олимлар нима учун одамларда эрта болалик хотиралари йўқлигини тушунтирди

Одамлар қанча уринмасин, эрта болаликдаги тафсилотларни эслай олмайди. Science журналида чоп этилган янги тадқиқот шуни кўрсатадики, бунинг сабаби хотиралар йўқлигида эмас, балки улғайган сари уларни тиклашнинг имконсизлигида.

Олимлар тадқиқотда 4 ойликдан 25 ойликкача бўлган 26 чақалоқни синовдан ўтказди. Тажриба давомида чақалоқлар МРТ аппаратига жойлаштирилди, у ерда ҳар бирига 2 сония давомида бир қатор ноёб тасвирлар кўрсатилди. Тадқиқотчиларнинг мақсади миянинг ҳис-туйғу, хотира ва автоном нерв тизими билан боғлиқ гиппокампдаги фаолликни қайд этиш эди.

Қисқа вақтдан кейин чақалоқларга ёнма-ён иккита расм кўрсатилди: улардан бири аллақачон кўрсатилган ва яна бири нотаниш эди. Тадқиқотчилар чақалоқларнинг кўз ҳаракатини кузатиб, улар қайси тасвирларга узоқроқ эътибор қаратганини ёзиб олди.

Агар чақалоқ таниш расмга узоқроқ қараган бўлса, бу хотиранинг тикланганини англатарди. Агар ҳеч бирига узоқ вақт қарамаса, бу эҳтимол, хотира камроқ ривожланганини англатарди.

Дастлабки маълумотларни тўплагандан сўнг, жамоа таниш тасвирга узоқроқ қараган чақалоқларнинг МРТ сканерларини таҳлил қилди ва уларни бошқаларники билан таққослади.

«Натижалар шуни кўрсатдики, катта ёшдаги чақалоқларда хотирани кодлаш жараёнида гиппокамп фаолроқ бўлган. Бундан ташқари, фақат катта ёшдаги чақалоқлар хотира билан боғлиқ қарор қабул қилиш ва таниб олишда асосий роль ўйнайдиган орбитофронтал қобиқда фаоллик кўрсатди», дейилади мақолада.

Хотирани кодлаш нима учун 12 ойдан катта чақалоқларда аниқроқ кўриниши номаълум бўлса-да, бу эҳтимол танадаги катта ўзгаришлар билан боғлиқ.

«Бу даврда чақалоқнинг мияси идрок, тил, ҳаракат қобилиятлари, биология ва бошқа соҳаларда, жумладан, гиппокампнинг тез анатомик ўсишида кўплаб ўзгаришларга учрайди», деди тадқиқотнинг етакчи муаллифи ва Йейль Университети психология кафедраси профессори доктор Ник Тёрк-Браун.

Тадқиқотчилар нима учун мия бу эрта хотираларни тиклай олмаслигини тушуниш устида фаол ишламоқда, аммо у гиппокамп хотирани топиш учун аниқ «қидирув сўровларини» олмаслигини тахмин қилмоқда, чунки бу боланинг кичик пайтидаги тажрибалари асосида сақланган.