Байден оила аъзолари ва Капитолийга ҳужум терговчиларини олдиндан афв этди. Бу нима учун керак?

“Ушбу давлат хизматчилари мамлакатимизга шараф билан хизмат қилишди, улар асоссиз ҳамда сиёсий мотивлар билан қилинган таъқиблар қурбони бўлмаслиги керак”, — дейилади Байден маъмурияти баёнотида.

Байден ушбу шахсларни афв этиш уларни бирор бир жиноятда айбдор деб тан олишни англатмаслигини таъкидлади.

Шунингдек, у коронавирус пандемияси даврида Оқ уйга ҳаракатларни мувофиқлаштиришга кўмаклашган олим Энтони Фаучини ва истеъфодаги генерал, Қўшма штаб бошлиқлари қўмитасининг собиқ раиси Марк Миллини ҳам афв этди. Фаучи Доналд Трамп томонидан мунтазам равишда танқидга учраб келган бўлса, истеъфодаги генерал Милли Трампни “илиги-ю суягигача фашист” ва хавфли шахс деб таърифлаганди.

Бир неча соатдан сўнг, меҳмонлар АҚШнинг 47 президенти инаугурацияси учун Капитолийга тўпланганида, Оқ уй яна бир афв ҳужжатини эълон қилди. Бу сафар Байден ўз оиласининг беш аъзосини олдиндан афв этди.

“Оила-аъзоларим, аслида, фақат менга зарар етказишга қаратилган ҳужумлар ва таҳдидларга дучор бўлди — бу партиявий сиёсатнинг энг ёмон мисоли. Афсуски, бу ҳужумлар тўхташига ишончим комил эмас”, — деб таъкидланган Байденнинг Оқ уй веб-сайтида эълон қилинган баёнотида.

Хусусан, тегишли фармон билан Байденнинг акаси Жеймс Байден ва унинг рафиқаси Сара Жонс Байден, синглиси Валери Байден Оуэнс ва унинг турмуш ўртоғи Жон Оуэнс, шунингдек укаси Френсис Байден афв этилди.

Уларнинг ҳеч бирига қарши бирорта жиноят бўйича расман тергов бошланмаган. Аммо айрим республикачилар улар Байден даврида фойда кўришганини даъво қилиб келади.

Афв ҳақидаги фармонда “Жеймс Байден ва унинг бошқа оила аъзолари 2014 йил 1 январдан бошлаб ушбу афв берилган санагача (2024 йил, 19 январ) АҚШга қарши уюштирган ёки иштирок этган ҳар қандай зўравонликсиз жиноятлари учун кечирилади” дейилган.

“Жеймс ва Сара Байден ҳеч қандай жиноят содир этмагани учун бу афвни сўрагани йўқ. Бироқ президент айтган сабабларга кўра, улар буни қабул қилишга рози бўлди”, — деди уларнинг адвокати ABC News’га.

Юқоридаги шахсларни олдиндан афв этишдан ташқари, Байден аллақачон жазо муддатини ўтаётган икки маҳкумни ҳам афв этди, яна бир кишининг ҳукмини енгиллаштирди.

1975 йилда Федерал қидирув бюросининг икки агентини ўлдиргани учун умрбод қамоқ жазосини ўтаётган Америка ҳиндулари ҳаракати фаоли Леонард Пелтиэрнинг жазоси енгиллаштирилди. 80 ёшли Пелтиэр қолган умрини уй қамоғида ўтказиши мумкин. Ҳукмни енгиллаштириш афв этишни англатмайди.

Ҳайрат ва миннатдорлик

CNN ёзишича, 2021 йил 6 январдаги тартибсизликларни тергов қилган Конгресс аъзолари ўзларининг олдиндан афв этилгани ҳақидаги хабардан ҳайратда қолган. Улар Байденнинг режалари ҳақида олдиндан огоҳлантирилмаган.

Генерал Милли ва унинг оиласи Байденга “чексиз миннатдорлик” билдирган. Капитолий собиқ полиция зобити Гарри Данн ҳам унга ташаккур айтган. “Мен ҳам, бошқа давлат хизматчилари сингари, фақат ўз вазифамни бажардим ва қасамёдимга содиқ қолдим”, — деган у.

Шунингдек, Энтони Фаучи Байденге миннатдорчилигини изҳор этган.

Олдиндан афв этиш нима?

АҚШ Конституцияси амалдаги президентга тергов жараёнининг ҳар қандай босқичида, ҳатто бирон-бир айблов қўйилишидан олдин ҳам шахсни афв этиш ҳуқуқини беради. Бундай афв этиш олдиндан ёки профилактик афв этиш деб номланади.

Аммо бу федерал жиноий таъқибдан ҳимоя қилади, холос. Масалан, Конгресс ёки солиқ хизмати афв этилганлар бўйича барибир ўз текширувини бошлаши мумкин.

АҚШ тарихида олдиндан афв этиш ҳолатлари жуда кам учрайди. Хусусан, 1974 йилда президент Жералд Форд ўзидан олдинги президент, Уотергейт можаросидан сўнг истеъфога чиққан Ричард Никсонни олдиндан афв этганди.

1977 йилда, президентлик лавозимидаги биринчи кунида, Жимми Картер Ветнам уруши даврида ҳарбий хизматдан бош тортган минглаб кишиларни афв этди.

Жо Байден ўз муддати давомида аввалги президентларга қараганда кўпроқ одамни афв этди. Улар орасида ноқонуний қурол сақлаш ва солиқларни тўламаганликда айбланган ўғли Хантер Байден ҳам бор.

Трампнинг афви

АҚШ президенти лавозимига киришган Доналд Трамп ҳам биринчи афв фармонини имзолади. У Silk Road савдо майдончасининг асосчиси, умрбод қамалган Росс Улбрихтни афв этганини эълон қилди.

2015 йилда Манхеттен суди Улбрихтни гиёҳванд моддаларни тарқатиш, жиноий уюшмаларда иштирок этиш, пул ювиш, ҳужжатларни қалбакилаштириш ва хакерликда айбдор деб топганди.

 “Унга икки карра умрбод қамоқ ва 40 йил беришган. Бу бемаънилик!”, — деди Трамп ўзининг Truth Social ижтимоий тармоғида.