“Яшил макон” лойиҳаси: Натижани кўриш учун одамларга ҳисоб берадиган ягона платформа керак

Ўзбекистон экологияси тобора қонаб бораётган жароҳатга ўхшайди. Қонни тўхтатиш учун биринчи ёрдам фақат ва фақат дарахтларни кўпайтириш бўлади. Шунинг учун ҳам “Яшил макон” лойиҳаси Ўзбекистонга керак. 2 йил олдин бошланган бу ташаббус доирасида йилига 200 миллион кўчат экиш режа қилинганди. Чиндан ҳам ўтган 2 йилда 400 миллион кўчат экилган бўлса, Ўзбекистонда сезиларли яшиллик бошланган бўлар эди. Бироқ бундай бўлмаганини ортиқча статистикаларсиз ҳам айтиш қийин эмас. Қолаверса, экология вазири Азиз Абдуҳакимов республика бўйича 2 миллион кўчат ёлғондан ҳисоботга ёзилгани ва 7 миллиондан кўпи суғорилмайдиган жойга экилганини айтганди. Реал рақамлар эса бундан ҳам каттароқ бўлиши мумкин.

Тегишли ҳужжатга кўра, 2023 йилнинг майидан бошлаб “Яшил макон” лойиҳаси назорати Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги бўйнига юкланган. Бошланган яхши ташаббуслар қуйи органларда чўлга тушган томчидек сингиб кетиш анъанасини бузиш учун вазирлик нима қилиши керак?

Масъуллар бу лойиҳа чинакамига юриб кетишини, Ўзбекистон ҳақиқатан ҳам яшил маконга айланишини хоҳлашса, бу йўналишда яхшироқ назорат механизмларини ишлаб чиқиши керак. Масалан, битта умумий платформа яратиб, унда “Яшил макон” лойиҳасининг қуйидагича реал ҳисоботи киритиб борилиши лозим.

– экилаётган дарахтларнинг молиявий манбаси, ҳудудлар бўйича кўчатларга сарфланган пул;

– қайси ҳудудларда қандай дарахт экилди (тупроқ, сув хусусиятидан келиб чиқиб экилгани бўйича маълумотлари билан);

– шаҳар, туман, маҳаллалар миқёсида нечтадан кўчат экилди (харитада кўрсатилган ҳолда);

– кўчатларга қанча сув бериляпти, қандай парваришланди;

– экилган дарахтларнинг 2-3 ой, 1 йилдан кейинги тақдири нима бўлди (фото, видео ҳисобот жойлаштирилиши);

Юқоридаги маълумотлар жуда майда туюлиши мумкин, лекин тоза ҳаводан нафас олиш, иссиққа бардош беришнинг ягона йўли шу бўлса, ҳар қанча майдалашса ҳам арзийди.

Олдинроқ иқтисодчи Отабек Бакиров «Яшил макон» лойиҳаси учун мўлжалланган маблағларни Open Budjet портали орқали ташаббусли буджетлаштиришга қўшиб бериш таклифини илгари сурганди.

Зуҳра Абдуҳалимова, журналист