«Канада ва Ўзбекистондаги ҳокимлар фарқи» — блогерларнинг ҳафта мавзулари

Ҳокимларнинг коррупцияга қарши кенгашларига раис бўлиши иллюзиядан иборат курашнинг мантиқий давоми

Telegram’даги Bakiroo канали муаллифи, иқтисодчи Отабек Бакиров ҳокимларнинг коррупцияга қарши кенгашларга раис бўлгани борасидаги эътирозларини ёзди.

«Вилоят ҳокимларининг Коррупцияга қарши курашиш ҳудудий кенгашларига раис этиб тайинланганига нисбатан турлича муносабатлар билдирилмоқда. Албатта, изоҳларда истеҳзолар, киноялар ва аччиқ луқмалар кўпроқни ташкил этади.

Балки тасодифдир, ҳудудий кенгашлар ташкил этилгани тўғрисидаги расмий хабар ва релизларда асосан кенгаш тузилгани тўғрисидаги матн билан чекланилди. Ҳокимлар уларда раис этиб тайинлангани тўғрисидаги қисми аксарида тушириб қолдирилди. Балки матн муаллифларининг ўзига ҳам бу ҳақда ёзиш ноқулай бўлгандир, эриш туюлгандир. Билмайман.

Шахсан мен, ушбу ҳаракат билан, яъни иш тутуми зўравонликдан иборат бўлган, сайланмаган, ҳисобдор бўлмаган, ваколатлари чексиз ва тийилмаган, ўзбек амалдорларининг энг сифатсиз тоифаси бўлган ҳокимларнинг Коррупцияга қарши курашиш ҳудудий кенгашларига раис этиб тайинланишини кейинги 5 йилда коррупцияга қарши эълон қилинган формал ва иллюзиядан иборат курашнинг мантиқий якуни деб ҳисоблайман. Яъни шу билан мантиқий ҳалқа ёпилди. Сигнал бериб бўлинди. Жамият эса тушуниши керак бўлганини тушуниб бўлди», деб ёзди у.

Канаданинг Калгари шаҳрида яшовчи, «Замбаракнинг ўқи» канали муаллифи ушбу шаҳарнинг собиқ ҳокими офисини бўшатиб, нарсаларини олиб кетаётгани акс этган суратни бўлишди. Канал ўқувчилари шаҳар ҳокимининг бу ҳолатидан таажжубларини билдиришгач, канал муаллифи Канада ва Ўзбекистондаги ҳокимларни солиштирди.

«Комментларга жавобан: ҳа, ҳоким оддийгина юради. Чунки биладики лавозим вақтинча.

Альбертада шаҳар ҳокимлари ер ажратиш бўйича қарор чиқара олмайди. Бир ўзи ҳеч қанақа қарор чиқаролмайди. Шаҳарни кенгашнинг 14 аъзоси ва ҳоким бошқаради. Ҳокимнинг шаҳар кенгаши аъзоларидан ортиқ ваколати (деярли) йўқ.

Сафия қандолат заводи ва истироҳат боғи ўртасидаги келишмовчиликни кўриб ёқангни ушлайсан киши. Давлат органи очиқчасига қонунга тупурган.

Нима қилиш керак?

Тошкент шаҳар кенгашида 60 депутат экан. Депутатлар сонини қисқартириш керак, масалан, 20тагача. Шунда депутат масъулияти ошади, ундан талаб кучаяди. Сессия-пессия ҳам бўлмасин. Кенгаш аъзолари доим ҳокимиятда ишласин; бир ойда бир келиб, қўлини кўтариб кетмасин.

Иккинчидан, ҳокимларнинг ваколатларини қисқартириш керак. Кескин қисқартириш. Бир ўзи ҳеч нарса қилолмасин.

Учинчидан, Тошкентда туманлар, туман ҳокимлари ва депутатлари нимага керак? Бир фойдали иш қилишадими? Умуман, туманларни тугатиб, битта шаҳар ҳокимлиги қолдирса нима бўлади?

Ўзимча айтдим-қўйдимда».

Полицияга харажатларни камайтирсак бўлади

Иқтисодчи Беҳзод Ҳошимов Telegram’даги блогида полицияга харажатлар жиноят билан боғлиқ эмаслиги, шу сабабли унга харажатларни камайтириш мумкинлиги ҳақида ёзди.

«Бу графикни Вашингтон постдаги бу мақоладан олдим. 

Муаллифнинг фикрига кўра, полицияга харажатлар ва полициячилар сони билан жиноят орасида боғлиқлик йўқ экан.

Мақолада қуйидаги аргумент бор, полицияга бўлган харажатлар билан жиноят боғлиқ эмас, демак, харажатларни камайтирсак бўлади.

Шунинг учун ўйлайманки, статистикани ҳамма ўқиши керак. Мен ўзим бир неча марта гувоҳи бўлганман, ҳатто доктор даражасида илмий унвони бор одамлар боғлиқлик билан сабаб оқибатни фарқлай олишмайди. Бу албатта ачинарли. Энг кўп шу хатони, АҚШдаги юристлар ёки Ўзбекистондаги иқтисодчилардан эшитганман. Тасодиф, корреляция бу, инсон базавий статистика билмаслиги билан илмий унвони ёки мутахассислиги боғлиқ эмас», деб ёзди у. 

Сенаторлар ва адлия вазири «жанги»

Xushnudbek.uz канали муаллифи Хушнуд Худойбердиев Сенат мажлисида адлия вазири Русланбек Давлетов ва сенаторлар ўртасида келиб чиққан зиддият ҳақида ёзди.

«Сенат ялпи мажлисида «Ижтимоий тадбиркорлик тўғрисида»ги қонун сенаторлар томонидан рад этилди.

Сенаторларнинг бу қарори мени бир томондан хурсанд қилди (унчаликмас), бир томондан хафа қилди (жуда). Хурсанд бўлганим, Сенатда ҳар қандай қонун ўтиб кетавермаслиги, қизғин муҳокама бўлишининг исботини кўрдик.

Хафа бўлганим, сенаторлар кучсиз асослар билан қонунни рад қилишди. Яна қандай қонун денг: кўзи ожиз, кар-соқов ва аҳолининг бошқа эҳтиёжманд тоифасини тадбиркорликка жалб этиш, уларни иш билан таъминлашга оид қонунни.

Адлия вазири Русланбек Давлетов сенаторларнинг важи асоссиз эканлиги ҳақида кўп гапирди. Юридик фактлар ҳам келтирди. Лекин сенаторлар «қароримиз шу» дейишди ва охирида бир овоздан тасдиқлашди. Аммо айрим сенаторларнинг гапини эшитиб, улар умуман ижтимоий тадбиркорлик нималигини тушунмаган шекилли, деб ўйлаб қолдим», деб ёзди у.

Блогер қарорни рад қилиш асосларини келтириб, уларга ўз эътирозини билдирди.

«Сенаторлар бир неча бор тадбиркорликка имтиёз берилишига қаршимиз, асоссиз имтиёзлар бизнес муҳитига салбий таъсир қилади, инвесторлар келмай қўяди, Жаҳон банки ҳам тадбиркорликка имтиёз бермасликни тавсия этган, дейишди.

Тўппа-тўғри! Маълум бир тадбиркорга имтиёз бермаслик керак. Аммо бу гапларни ижтимоий тадбиркорликка нима алоқаси бор? Тадбиркорлик ва ижтимоий тадбиркорлик моҳиятан умуман бошқа нарсалар-ку!

Адлия вазири тўппа-тўғри савол берди, қани, қаерда Жаҳон банки ижтимоий тадбиркорликка имтиёз бериш мумкинмас, деган, конкрет факт айтинглар деган мазмунда. Лекин сенатор «билишимча шунақа» деб умумий гап билан қутулди.

Ўзбекистонда қанчадан қанча катта монопол компаниялар, аниқ тадбиркорлик субъектлари очиқ ва ёпиқ ҳужжатлар билан бир дунё имтиёзга эга. Энди сенаторлар келиб-келиб кўзи ожиз, кар-соқов шахсларга оид ижтимоий тадбиркорликка бериладиган имтиёз ва преференциялар товар ва молия бозорларидаги рақобат муҳитига ўзининг салбий таъсирини кўрсатади, деб ўйлаб қолгани ажойиб.

Тўғри, холисона айтиш керак, Сенат раиси ижтимоий тадбиркорликка имтиёз беришга Сенат қарши эмаслигини, аксинча қўллаб-қувватлашини, қонун қайта кўриб чиқиш учунгина рад қилинаётганини айтди. Аммо барча сенаторлар ҳам бундай фикрда эмасга ўхшайди», дея қўшимча қилди у.

«Сенаторлар ижтимоий тадбиркорлик моҳиятини тушунмаган кўринади»

Мавзу юзасидан Davletov.uz канали муаллифи Қобил Хидиров ҳам фикрларини билдирди.

«Сенаторлар парламент юқори палатасининг навбатдаги ялпи мажлисида «Ижтимоий тадбиркорлик тўғрисида»ги қонунни қайта кўриб чиқиш учун қайтаришга қарор қилибди. Бу масала муҳокамаси кескин баҳс-мунозараларга сабаб бўлган. Хусусан, адлия вазири Русланбек Давлетов сенаторларнинг хулосасига жиддий эътироз билдирган.

Афтидан сенаторлар ижтимоий тадбиркорлик моҳиятини тушунмагани кўриниб қолибди. Яъни уларнинг эътирози хусусий тадбиркорлик билан боғлиқ масалалар атрофида бўлиб қолган. Кўр-кўрона бир-бирини қўллаб, «мундир шарафи»ни ҳимоя қилишга ўхшаб кетибди. Балки қонун заиф ишлаб чиқилгандир, лекин сенаторлар келтирган важлар пойинтар-сойинтар, фуқаролик жамияти, айниқса, аҳолининг заиф қатлами билан боғлиқ муносабатларни умуман тушунишмаганини кўрсатади. Гапларидан шундай туюлди. Қайтариш керак экан деб қайтаравериш керак эмас-да. Ижтимоий тадбиркорлик бўлгандан кейин албатта у тадбиркорлик эмас, албатта, у инвесторлар ҳақида эмас.

Даҳанаки тортишув яхши, лекин принципиал — икки тараф ҳам тўғри тушуниб тортишганда бошқа эди. Вазир асосий масалани айтяпти, сенаторларимиз эса бошқа нарсани назарда тутяпти. Сенаторларимиз мамлакатимизда ишлаётган ижтимоий корхоналар фаолияти билан бир танишиб олишса яхши бўлар эди. ИМҲО, албатта», деб ёзди у.