Qoʻshimcha funksionallar
-
Tungi ko‘rinish
Olimlar miyaning 3D-atlasini yaratdi – u nima uchun kerak?
3D-atlasni miyaning tuzilishi va neyron aloqalarini tushuntiradigan geografik xaritaga qiyoslash mumkin.

Foto: iStock
Tadqiqotchilar sichqon miyasining rivojlanishini ko‘rsatuvchi noyob uch o‘lchamli atlasni yaratdi. Bu atlas neyron rivojlanishi va u bilan bog‘liq kasalliklarni o‘rganish uchun yangi imkoniyatlar eshigini ochadi. Ishlanma rivojlanishning barcha bosqichlari uchun ilg‘or vizualizatsiya va mikroskopiya usullaridan foydalangan holda yaratildi.
Atlas sut emizuvchilarning butun miyasini ham embrional bosqichlarda, ham erta postnatal davrda batafsil o‘rganish imkonini beradi. Bu kashfiyot olimlarni miyaning qanday shakllanishi va uning rivojlanishida nima noto‘g‘ri ketishi mumkinligini yaxshiroq tushunishga yordam beradi.
3D-atlasni Pensilvaniya shtati tibbiyot kolleji jamoasi yana beshta ilmiy institut bilan hamkorlikda Nature Communications jurnalida taqdim etdi. Ushbu atlas miya tuzilishining rivojlanish dinamikasini har tomonlama qamrab oluvchi tasvirini ko‘rsatadi, bu esa tadqiqotchilarga vaqt o‘tishi bilan miyaning shakli va hajmidagi o‘zgarishlarni tahlil qilish imkonini beradi. Tadqiqotning yetakchi mualliflaridan biri doktor Yonsu Kimning ta’kidlashicha, bunday xaritani yaratish miyaning normal sharoitda qanday ishlashi va uning buzilishlarida qanday o‘zgarishlar sodir bo‘lishini tushunish yo‘lida muhim qadam bo‘ldi.
Ilgari olimlar faqat ikki o‘lchovli tasvirlar bilan cheklanib qolardi, bu esa neyron aloqalari va tuzilmaviy o‘zgarishlarni o‘rganishni murakkablashtirgan. Endilikda MRT va yorug‘lik varag‘i fluoressent mikroskopiyasi kabi yuqori texnologik usullardan foydalanish orqali, tadqiqotchilar miyani alohida hujayralar darajasida tasvirlash imkoniyatiga ega bo‘ldi.
Olimlar yangi usulni GAMKergik neyronlar — miya ichidagi kommunikatsiyada muhim rol o‘ynaydigan hujayralarni kuzatish uchun qo‘lladi. Bu hujayralar shizofreniya va autizm kabi kasalliklarga aloqador bo‘lishi mumkin. Yaratilgan atlas ushbu hujayralar miyaning turli qismlarida turli bosqichlarda qanday rivojlanishi va tashkil etilishini aniqlashga yordam berdi.
Jahon miqyosidagi ilmiy tadqiqotlarni qo‘llab-quvvatlash maqsadida, jamoa barcha foydalanuvchilar uchun atlasning interaktiv versiyasini yaratdi. Ushbu manba dunyo bo‘ylab olimlarga o‘z tadqiqotlari uchun ma’lumotlardan erkin foydalanish imkoniyatini beradi. Bunday ishlanmalar olimlarning turli tadqiqotlar natijalarini o‘z loyihalariga birlashtirish jarayonini osonlashtiradi, shu bilan birga mashinali o‘rganish va sun’iy intellekt usullaridan foydalangan holda neyrofan rivojiga hissa qo‘shadi.
Tavsiya etamiz
Yevropa Ittifoqining 18-sanksiyalar paketi Rossiyaga qanday ta’sir qiladi?
Jahon | 23:12 / 21.07.2025
Uy sotib olishda aldanib qolmaslik uchun nimalarga e’tibor qilish kerak?
Ko‘chmas mulk | 16:30 / 21.07.2025
Super-kontraktni bo‘lib-bo‘lib to‘lash mumkinmi?
Ta’lim | 11:29 / 21.07.2025
Davlat OTMga qabul kvotalari tasdiqlandi
Ta’lim | 11:09 / 21.07.2025
So‘nggi yangiliklar
-
Suriya rasmiylari Suvaydadan badaviy oilalarni evakuatsiya qilishni boshladi
Jahon | 09:09
-
Kouzon corporations O‘zbekistonda kadrlar tayyorlash bo‘yicha o‘quv markazlarini tashkil etadi
O‘zbekiston | 09:00
-
Microsoft server dasturiy ta’minotiga hakerlar hujumi haqida ma’lum qildi
Jahon | 08:40
-
Germaniya banki O‘zbekistonda biznesni moliyalashtirish loyihasini amalga oshiradi
Iqtisodiyot | 08:32
Mavzuga oid

10:15 / 10.04.2025
Bastakorning miyasi o‘limdan keyin kuy «yaratishda» davom etmoqda

15:01 / 23.01.2025
Ultratovush yordamida inson kayfiyatini ko‘taradigan chip yaratildi

23:10 / 19.10.2024
Inson miyasi har xil turdagi qo‘rquvga qanday javob berishi o‘rganildi

18:10 / 15.10.2024