2023 yil oktyabr oyida hujum qilgan Hamas va Isroil o‘rtasida Yaqin Sharqdagi harbiy mojaroda G‘azo sektorida o‘t ochishni to‘xtatish va isroillik garovga olinganlarni qaytarish uchun so‘nggi imkoniyat bo‘lishi mumkin bo‘lgan hal qiluvchi daqiqa keldi. Bunday fikrni AQSh davlat kotibi Entoni Blinken Tel-Avivda Isroil prezidenti Itsxak Gersog bilan suhbatda bildirdi. Davlat departamenti 19 avgust, dushanba kuni ushbu suhbatning stenogrammasini o‘z veb-saytida e’lon qildi.
Blinken bu Isroilga 2023 yil oktyabr oyidan beri to‘qqizinchi safari ekanligini va Tel-Avivga AQSh prezidenti Jo Bayden nomidan o‘t ochishni to‘xtatish bo‘yicha «kelishuv imzolanishiga erishish uchun jadal diplomatik sa’y-harakatlar» doirasida kelganini ta’kidladi.
«Buni qilish vaqti keldi. Hech kim bu jarayonni izdan chiqaradigan qadamlar qo‘ymasligiga ishonch hosil qilish vaqti keldi», - dedi Amerika diplomatiyasi rahbari.
AQShning Isroilga harbiy yordami
Blinken qo‘shimcha qilishicha, Vashington Isroilning unga Eron, «Hizbulloh» va boshqalar» tomonidan hujum qilish ehtimoli haqidagi xavotirlarini tushunadi. Shu munosabat bilan u AQShning «Yaqin Sharqda har qanday hujumlar oldini olish va kerak bo‘lganda ulardan himoyalanish uchun kuchlarni joylashtirish» choralarini eslatdi.
Blinkenning bayonotidan oldin Itsxak Gersog Qo‘shma Shtatlarga Isroilga «juda kuchli» harbiy yordam ko‘rsatgani uchun minnatdorchilik bildirdi. «Men sizga shaxsan minnatdorchilik bildirmoqchiman va bu mintaqadagi kuchni namoyish etgani uchun (AQSh) prezidentiga minnatdorchilik izhor etmoqchiman, chunki hech kim Isroilga hujum qilmasligi yoki bizning harakatlarimizga aralashmasligi kerakligi aniq bo‘lishi kerak», - dedi Isroil davlati rahbari.
Hamas otashkesim taklifini rad etdi
Avvalroq, 18 avgust kuni Hamas harakati G‘azo sektorida o‘t ochishni to‘xtatish bo‘yicha bilvosita muzokaralarning so‘nggi bosqichidagi takliflarni rad etgani ma’lum bo‘lgan edi. Harakat vakillari Isroil tomoni ilgari surgan yangi talablarni qabul qilishdan bosh tortdi. «Dohadagi muzokaralarning so‘nggi raundida nimalar muhokama qilinganini vositachilardan bilib, biz Netanyahu kelishuvga erishish yo‘lida to‘siqlar qo‘yishda davom etayotganiga yana bir bor amin bo‘ldik», — deya guruh vakilining so‘zlaridan iqtibos keltiradi dpa agentligi. Uning so‘zlariga ko‘ra, Isroil bosh vaziri Binyamin Netanyahu «vositachilar sa’y-harakatlarini yo‘qqa chiqarish, urushni uzaytirish uchun yangi shart va talablarni ilgari suradi».
Agentlik ta’kidlaganidek, Hamas, xususan, Isroilning G‘azo sektori bir qancha nuqtalarida, jumladan, sektor va Misr chegarasi bo‘ylab o‘tuvchi Filadelfiya koridorida harbiy mavjudligini saqlab qolish niyatidan qoniqmagan.
AFP eslatganidek, G‘azo bo‘yicha taklif uch bosqichli jarayonni ko‘zda tutadi, uning davomida Hamas 7 oktyabr kuni o‘g‘irlab ketilgan barcha garovga olinganlarni ozod qilishi kerak. Buning evaziga Isroil o‘z kuchlarini G‘azo sektoridan olib chiqib, falastinlik mahbuslarni ozod qilishi lozim.
Yaqin Sharqdagi keskinlashuv
2023 yil 7 oktyabr kuni ertalab Hamasning harbiy qanoti - «Izzaddin al-Qassam brigadalari» Isroilga qarshi «Al-Aqso to‘foni» operatsiyasi boshlanganini e’lon qildi. G‘azo sektoridan Isroil tomon minglab raketalar otildi, qurolli guruhlar Isroil aholi punktlariga kirdi.
Hamasning bildirishicha, operatsiya bosib olingan Sharqiy Quddusdagi Al-Aqso masjidiga bostirib kirish va isroillik muhojirlarning falastinliklarga nisbatan zo‘ravonligi kuchayib borayotganiga javoban amalga oshirilgan. Bunga javoban Isroil armiyasi G‘azo sektorida Hamasga qarshi o‘nlab qiruvchi samolyotlardan foydalangan holda «Temir qilichlar» operatsiyasi boshlanganini e’lon qildi.
Isroil-Falastin mojarosi avj olgandan beri 40 mingdan ortiq falastinlik halok bo‘ldi. Isroilda qurbonlar soni 1400 dan oshadi. G‘azoning 2,3 million aholisi Isroilning havodan ommaviy bombardimon qilishi va eksklavning to‘liq blokadasi tufayli oziq-ovqat, suv va dori-darmonlar tanqisligidan aziyat chekmoqda.
