AQSh va Yevropa Ittifoqi sanksiyalariga qaramay, Rossiyaga milliardlab dollar va yevro naqd pullar kirib kelishda davom etmoqda. Bu haqda 12 avgust, dushanba kuni Reuters xabar berdi.
Shu tariqa, uning ma’lumotlariga ko‘ra, 2022 yilning mart oyidan boshlab, Ukrainada Rossiya urushi boshlanganidan buyon Rossiya Federatsiyasiga AQSh va Yevropa Ittifoqi valutalarida taxminan 2,3 milliard dollar naqd pul ko‘rinishida olib kirilgan. Agentlik 2022 yil martidan 2023 yil dekabrigacha bo‘lgan davr uchun bojxona ma’lumotlari bilan tanishish imkoniga ega bo‘ldi.
Banknotalar BAA va Turkiya kabi davlatlardan olib kelingan - ular Rossiya Federatsiyasiga valuta olib chiqishga cheklovlar qo‘ymagan. Banknotlarning kelib chiqish mamlakati barcha holatlar yarmidan ko‘pida ko‘rsatilmagan.
2023 yil dekabrida AQSh hukumati Rossiyaga sanksiyalarni chetlab o‘tishga yordam beradigan moliyaviy institutlarga jarima bilan tahdid qildi va uchinchi davlatlarning qator kompaniyalariga qarshi sanksiyalar joriy etdi, deb eslatadi Reuters.
Urushdan oldin naqd pul importining keskin o‘sishi
Hujjatlar Rossiyaning Ukrainaga hujumidan sal oldin naqd pul importi keskin oshganini ko‘rsatmoqda, deya ta’kidlaydi agentlik. 2021 yil noyabridan 2022 yil fevraligacha 18,9 milliard dollarlik dollar va yevro kupyuralari Rossiyaga kirdi, avvalgi to‘rt oy ichida esa atigi 17 million dollar olib kirilgan.
Amerikaning Buchanan Ingersoll & Rooney yuridik firmasidan Daniyel Pikar fikricha, keskin o‘sish bir qator rossiyaliklar o‘zlarini G‘arb kutilgan sanksiyalaridan sug‘urta qilish istagidan dalolat beradi.
«Aero-Treyd» - eng yirik deklarant
Chet el valutasi bilan bojxona operatsiyalarining eng yirik deklaranti «Aero-Treyd» kompaniyasi bo‘lib, u Rossiya aeroportlari va samolyotlari bortida bojsiz savdo bozorida to‘liq xizmatlarni taqdim etadi, deb yozadi Reuters. Uning so‘zlariga ko‘ra, u Moskvaning Domodedovo aeroporti orqali 20 million dollar yoki yevroga teng valutani olib kirishning 73 ta holatini deklaratsiya qilgan.
2022 yil fevralidan 2023 yil oxirigacha «Aero-Treyd» Amerika va Yevropa banknotlarida taxminan 1,5 milliard dollar deklaratsiya qildi.
Bojxona deklaratsiyalarida banknotlarning manbasi valuta ayirboshlash natijasi yoki samolyot bortida savdodan tushgan tushum sifatida tavsiflanadi, deyiladi agentlik ma’lumotida.
Bundan tashqari, aksariyat hollarda «Aero-Treyd» faqat deklarant sifatida ko‘rsatilgan - bojxona hujjatlarini taqdim etgan tashkilot. Reuters agentligi kompaniya mijozlarini, naqd pul manbasi yoki manzilini aniqlay olmadi.
«Aero-Treyd» asoschisi Artem Martinyuk Reuters agentligiga bojxona hujjatlarining haqiqiyligiga shubha qilishini aytdi. U boshqa izoh berishdan bosh tortdi. Kompaniya bayonotida «Aero-Treyd» Rossiyaga chet el valutasini yetkazib bermasligi ta’kidlanadi.
Oltin sotish uchun banklarga to‘lov
Bojxona hujjatlarida ko‘rsatilgandek, qiymati 2,27 milliard dollarlik banknotlarning chorak qismidan ko‘prog‘i asosan qimmatbaho metallar uchun to‘lov sifatida banklar tomonidan olib kirildi.
Shu tariqa, 2022 va 2023 yillarda Rossiyaning «Vitabank»i Turkiyaning Demas Kuyumculuk oltin savdo kompaniyasidan 64,8 million dollar miqdoridagi banknotlarni import qilgan. Xuddi shu davrda «Vitabank» turk kompaniyasiga 59,5 million dollarlik oltin va kumush yetkazib berdi.
Iyun oyida AQSh Moliya vazirligi Moskva birjasiga qarshi joriy qilgan sanksiyalardan so‘ng Rossiyadagi importchilar dollar va yevro o‘rniga Xitoy yuanidagi kontragentlar bilan hisob-kitoblarga e’tibor qaratdi, biroq xorijiy banklar bilan ishlashdagi qiyinchiliklardan shikoyat qildi.
Avvalroq, 8 avgust kuni Reuters agentligi Rossiya va Xitoy deyarli 30 yil ichida birinchi marta AQSh nazoratidagi bank tizimlaridan foydalanishni cheklash uchun kuzda barter savdosi sxemalariga o‘tishi mumkinligi haqida xabar bergan edi.
