Germaniya prezidenti Frank-Valter Shtaynmayyer 1 avgust kuni nishonlangan Varshava qo‘zg‘olonining 80 yilligi arafasida polyaklardan Ikkinchi jahon urushi davrida milliy sotsialistlar jinoyatlari uchun kechirim so‘radi. 31 iyul kuni Polsha poytaxti markaziy maydonida yuzlab tinglovchilar va Polsha prezidenti Anjyey Duda ishtirokida o‘tkazilgan xotira tadbirida Germaniya davlati rahbari qo‘zg‘olonning omon qolgan ishtirokchilariga murojaat qilib: «Bugun va shu yerda kechirim so‘rayman», dedi.
«Biz nemislar qo‘shni davlatga qanday behisob azob-uqubatlarni keltirganimizni, nemis okkupantlari butun aholiga qanday shafqatsizlik bilan harakat qilganini unutmasligimiz kerak», deb ta’kidladi Shtaynmayyer. Milliy sotsialistlarning imperializmi va irqchiligi qo‘zg‘olon ishtirokchilari qarshi chiqqan «dahshatli jinoyatlarga» olib keldi, deya qo‘shimcha qildi u. O‘tmishdan kelajak uchun saboq olish zarur, dedi Germaniya prezidenti.
Berlin va Varshava o‘rtasidagi munosabatlar haqida
Varshava qo‘zg‘oloni ikki davlat o‘rtasidagi munosabatlar tarixida «eng shafqatsiz boblardan biri» bo‘lib, «Polsha tarixidagi eng katta qahramonliklardan biri» bo‘ldi, dedi Shtaynmayyer. «Bu o‘z-o‘zini tasdiqlash irodasi, erkinlikni jangsiz qo‘lga kiritishga yo‘l qo‘ymaslik istagining namunasidir», deya qo‘shimcha qildi Germaniya prezidenti «o‘limdan nafratlangan askarlarning jasorati»ni eslatib.
Germaniya davlati rahbari polyaklar va nemislarning yaxshi qo‘shni bo‘lib qolganini «deyarli mo‘jiza» deb atadi. Bu nuqtaga boradigan yo‘l uzoq edi, deb tan oldi Shtaynmayyer. Endi Berlin va Varshava «qo‘shnilarimiz va do‘stlarimiz manfaatlari yo‘lida birdamlik va tinchlikda harakat qilish» majburiyatini oldi, dedi u.
«Bu kun bizni ham quyidagilarga majbur qiladi: endi hech qachon adolatsizlik va erkinlikka yo‘l qo‘ymaslik, Yevropada tajovuz va okkupatsiyani qabul qilmaslik», - deya ta’kidladi Germaniya prezidenti Rossiyaning Ukrainaga qarshi qurolli hujumini eslatib. Rossiya «Ukrainani yo‘q qilmoqchi va barchamizga tahdid solmoqda», deya qo‘shimcha qildi Germaniya davlat rahbari.
Berlinda natsistlarning polshalik qurbonlari xotirasiga yodgorlik o‘rnatiladi
Frank-Valter Shtaynmayyer 1994 yilda Roman Hersogdan keyin Polsha xalqi uchun muhim xotira kunida milliy sotsialistlarning jinoyatlari uchun polyaklardan kechirim so‘ragan ikkinchi Germaniya prezidentidir.
Varshavaga tashrifi chog‘ida Shtaynmayyer Germaniya hukumatining Berlinda Polsha milliy sotsializm qurbonlari xotirasiga yodgorlik yaratish rejalari haqida gapirdi. Ikki davlat rasmiylari bu borada yaqindan aloqada, deya qo‘shimcha qildi u.
Shu bilan birga, Germaniya prezidenti Polsha uchun to‘lanishi mumkin bo‘lgan tovon puli haqida hech qanday ma’lumot bermadi. Donald Tusk boshchiligidagi Polsha hukumati avvalroq Germaniyani Ikkinchi jahon urushi davrida fashistlardan ko‘rilgan yo‘qotishlar uchun moliyaviy kompensatsiya berishga chaqirgan edi. Rasmiy Berlin tovon to‘lash masalasini qonuniy ravishda yopiq deb hisoblaydi.
Varshava qo‘zg‘oloni
Varshava qo‘zg‘oloni 1944 yil 1 avgustda boshlandi. U yashirin Krayova armiyasi qo‘mondonligi va quvg‘indagi Polsha hukumati vakillari tomonidan tashkil etilgan.
Qo‘zg‘olon 63 kun davom etdi va 2 oktyabrda bostirildi. Ikki oylik shafqatsiz janglarda 200 mingga yaqin odam halok bo‘ldi, ularning aksariyati tinch aholi edi va Varshava deyarli butunlay vayron bo‘ldi.
