Xitoy, Janubiy Koreya va Yaponiya yetakchilari o‘rtasidagi muzokaralar to‘rt yillik tanaffusdan so‘ng ilk bor Seulda bo‘lib o‘tdi. Osiyoning yetakchi kuchlari nimani muhokama qilgani va AQSh o‘z ittifoqchilarining Pekin bilan yaqinlashishidan ehtiyot bo‘lishi kerakmi kabi masalalar RBK materialida yoritildi. 

26-27 may kunlari Seulda Xitoy Bosh vaziri Li Tsyan, Janubiy Koreya prezidenti Yun Syok Yol va Yaponiya bosh vaziri Fumio Kishida o‘rtasida muzokaralar bo‘lib o‘tdi. Sammit to‘rt yarim yillik tanaffusdan so‘ng birinchi marta bo‘lib o‘tdi – avvalgisi 2019 yil dekabrida, COVID-19 pandemiyasi boshlanishidan sal oldin bo‘lib o‘tgan. Ilgari 2008 yilda tashkil etilgan xuddi shunday formatdagi muzokaralar har yili o‘tkazilardi. 

Seul va Pekin diplomatlar va harbiy xizmatchilar o‘rtasida ichki va tashqi xavfsizlik masalalari bo‘yicha yangi aloqa kanallarini tiklashga kelishib oldi. Bundan tashqari, Xitoy va Janubiy Koreya 2011 yilda to‘xtatilgan qo‘shma sarmoyaviy hamkorlik qo‘mitasini qaytadan ishga tushiradi va iyun oyi boshiga erkin savdo kelishuvi bo‘yicha ishchi uchrashuv o‘tkazishni rejalashtirgan. 

Shu kuni Janubiy Koreya va Yaponiya muzokaralari bo‘lib o‘tdi, unda ikki davlat o‘rtasidagi harbiy-diplomatik va iqtisodiy hamkorlikni yanada rivojlantirish yo‘nalishi belgilandi. Janubiy Koreya prezidenti kelasi yil diplomatik munosabatlar o‘rnatilganining 60 yilligi oldidan ikki davlat rahbarlarining birgalikdagi faoliyati ikki tomonlama aloqalarni «bundan ham yuqori darajaga» ko‘tarishiga umid bildirdi. 

Shuningdek, 26 may kuni Xitoy va Yaponiya o‘rtasida ikki tomonlama muzokaralar bo‘lib o‘tdi. Yaponiya rahbari Fumio Kishida Pekinni o‘tgan yili vayronaga aylangan Fukusima atom elektr stansiyasidan tozalangan suv chiqishi sababli Yapon dengizi mahsulotlari importiga qo‘yilgan taqiqni bekor qilishga chaqirdi. Bunga javoban Xitoy bosh vaziri Li Tsyan oqizilgan suvni nazorat qilish uchun xalqaro tizim yaratishni taklif qildi. 

Kishida, shuningdek, Tokio Tayvan atrofidagi vaziyat, jumladan, harbiy sohadagi o‘zgarishlarni diqqat bilan kuzatib borayotgani haqida ogohlantirdi. O‘tgan hafta Xitoy rasmiylari xavfli separatizmda ayblagan Tayvanning yangi prezidenti Lay Tsinde inauguratsiyasidan so‘ng, Xitoy Xalq ozodlik armiyasi Tayvan bo‘g‘ozida keng ko‘lamli mashg‘ulotlar o‘tkazdi. Xitoy Tashqi ishlar vazirligi bayonotiga ko‘ra, Li Kishidaga Tayvan Pekin manfaatlarining «o‘zagi» ekanini aytgan va bu masalani kesib o‘tmaslik kerak bo‘lgan «qizil chiziq» deb atagan. 

Muzokaralar yakunlari bo‘yicha tomonlar qo‘shma deklaratsiyani qabul qilib, unda oltita yo‘nalish bo‘yicha o‘zaro manfaatli loyihalarni yaratish va amalga oshirishga kelishib oldi:

- gumanitar almashinuvlar (2030 yilgacha 40 million kishini bunday almashinuvlarga, jumladan, turizm orqali ham jalb etish maqsad qilingan);

- barqaror rivojlanish, shu jumladan iqlim o‘zgarishiga qarshi kurash;

- iqtisodiy hamkorlik va savdo (shu jumladan uch tomonlama erkin savdo bitimi bo‘yicha muzokaralarni tezlashtirish orqali);

- aholi salomatligi, shu jumladan tug‘ilishning kamayishi va aholining qarib borishi sharoitida;

- ilmiy-texnikaviy hamkorlik, shu jumladan raqamli transformatsiya;

- tabiiy ofatlarni bartaraf etish va xavfsizlik. 

Shuningdek, Xitoy, Janubiy Koreya va Yaponiya vakillari uzoq tanaffuslarsiz uch tomonlama formatda keyingi uchrashuvlarni o‘tkazish va kelasi yilni uch mamlakat o‘rtasida madaniy almashinuv yili deb e’lon qilishga kelishib oldi. 

Yaponiya va Janubiy Koreya mintaqadagi xatti-harakatlariga qaramay, Xitoy bilan munosabatlarni normallashtirishdan manfaatdor, chunki u ularning yetakchi savdo hamkori hisoblanadi. Xitoy, o‘z navbatida, uch tomonlama erkin savdo bitimi va Yaponiya va Janubiy Koreya kompaniyalariga o‘z bozoriga kengroq kirishni ta’minlash orqali AQShning bu ikki davlatga ta’sirini kamaytirishga umid qilmoqda. 

Shu bilan birga, Washington Post gazetasiga intervyu bergan amerikalik tahlilchilar uch tomonlama formatning qayta tiklanishini Qo‘shma Shtatlarning xavotiriga sabab bo‘lishi mumkin deb hisoblamaydi. Ammo bu antixitoy siyosatini ilgari surayotganlarga AQSh ittifoqchilarining o‘z manfaatlari borligini va ular har doim ham Amerikanikiga to‘g‘ri kelmasligini ko‘rsatishi kerakligi ta’kidlanmoqda.