Ukrainaga qarshi urush boshlanganidan keyin Rossiya artilleriya o‘q-dorilarini ishlab chiqarish uchun zarur bo‘lgan moddalar importini sezilarli darajada oshirdi. Ular, boshqa narsalar qatorida, Qo‘shma Shtatlar va boshqa g‘arb davlatlari, ularning ittifoqdosh mamlakatlarida joylashgan kompaniyalardan sotib olinadi, va bu - maqsadi Rossiya Federatsiyasida harbiy sanoatni bostirish bo‘lgan xalqaro sanksiyalarga qaramay, yuz bergan. Bu haqda 29 mart, juma kuni The Wall Street Journal savdo ma’lumotlariga tayanib yozdi. 

2022 yilda - Rossiyaning Ukrainaga keng ko‘lamli hujumi birinchi yili - porox va raketa yonilg‘isi ishlab chiqarishda qo‘llanadigan tez yonuvchi paxta mahsuloti bo‘lgan nitrosellyulozaning Rossiya importi 70 foizga oshdi. 2023 yilning o‘rtalariga kelib uning hajmi 3039 tonnani tashkil etdi, bu 2021 yilga nisbatan deyarli ikki baravar ko‘p, deyiladi nashrda. 

«Dunyo bo‘ylab mudofaa kompaniyalari nitrosellyuloza ishlab chiqarish yo‘llarini topishga harakat qilmoqda, bu tanqislik narxlarni oshirib, ishlab chiqarishda qiyinchiliklarni keltirib chiqardi. Dunyoda faqat bir nechta davlatlar nitrosellyuloza ishlab chiqaradi, chunki uning asosiy qo‘llanishi o‘q-dorilarni ishlab chiqarish va cheklovlar xalqaro savdoga bog‘liq» , deb yozadi WSJ. 

«RFning nitrosellyuloza sotib olishi urushda hal qiluvchi rol o‘ynadi» 

Nashr amerikalik rasmiylar va tahlilchilarga tayanib, Moskvaning xorijda nitrosellyuloza olish qobiliyati Rossiyaning Ukrainaga qarshi urushida hal qiluvchi rol o‘ynaganini, chunki Rossiya Federatsiyasining o‘zi artilleriyada qo‘llanadigan tutunsiz poroxning asosiy tarkibiy qismi bo‘lgan bu moddaning oz qismini ishlab chiqarishini ta’kidlaydi. 

Nitrosellyuloza fuqarolik maqsadlarida ham qo‘llanadi: siyoh, bo‘yoqlar, laklar va tegishli mahsulotlar ishlab chiqarish uchun, ammo tahlilchilar Rossiya tomonidan ushbu xomashyoning ortib borayotgan importi birinchi navbatda qurol uchun mo‘ljallangan deb hisoblaydi, deya yozadi jurnalistlar. 

Tahlil qilingan savdo ma’lumotlariga asoslanib, ular Ukrainada urush boshlangani va Rossiya Federatsiyasiga har qanday harbiy hamda ikki tomonlama maqsadli tovarlarni olib chiqishni taqiqlovchi sanksiyalar kiritilgandan keyin Rossiyaga nitrosellyuloza yetkazib berish nafaqat Xitoy kompaniyalari, balki AQSh, Germaniya, shuningdek, Tayvan korxonalari ishtirokida amalga oshirilgan, degan xulosaga keldi. 

Shu tariqa, Analytical Marketing Chemical Group Rossiya importchisi so‘nggi ikki yil ichida Tayvandan 700 ming dollarlik nitrosellyuloza sotib oldi. Shu bilan birga, rus kompaniyasining veb-saytida Qozon davlat porox zavodi hamkori ekanligi ko‘rsatilgan. 

Analytical Marketing Chemical Group direktori WSJ nashriga bergan izohida kompaniya 2019 yildan beri mudofaa zavodlariga paxta sellyulozasi yetkazib bermayotganini va fuqarolik maqsadlarida nitrosellyuloza import qilayotganini aytdi. 

Noy kichik turk firmasi

Shu tariqa, Ukrainadagi ikki yillik urush davomida Rossiyaga nitrosellyuloza eksportining deyarli yarmi NATOga a’zo bo‘lgan Turkiyaning Noy İç Ve Diş Ti̇caret kichik firmasiga to‘g‘ri kelgan, deya ma’lum qildi maqola mualliflari. Istanbulda ofisga ega kompaniyaning asosiy savdolari RF hukumati rasmiy hamkorlari bo‘lgan Rossiya korxonalariga to‘g‘ri keldi. 

Shu bilan birga, WSJ materialiga ko‘ra, Noy tomonidan 2023 yilda Rossiyaga jo‘natilgan 80 tonna nitrosellyuloza Turkiya kompaniyasi tomonidan Nyu-Yorkdagi International Flavors & Fragrances kompaniyasining Germaniyadagi shu’ba korxonasidan sotib olingan.

International Flavors & Fragrances vakili kompaniya 2022 yil aprel oyida to‘xtatib qo‘ygan nitrosellyuloza mahsulotlarini Rossiyaga yetkazib berish uchinchi tomon orqali davom etayotganidan hayratda qolganini aytdi. Shu bilan birga, kompaniya o‘z mahsulotida harbiy maqsadlarda foydalanish uchun yetarlicha azot yo‘qligini ma’lum qildi.

Germaniya sanksiyalarga amal qilayotganini ta’kidlamoqda

Noy tomonidan 2023 yilda Rossiyaga eksport qilingan yana 500 tonna nitrosellyuloza Tayvanning TNC Industrial firmasi tomonidan ishlab chiqarilgan. WSJ ma’lumotlariga ko‘ra, so‘nggi ikki yilda turk kompaniyasi orqali Rossiyaga eksport qilingan xuddi shunday miqdordagi nitrosellyuloza Germaniyaning Hagedorn-NC kompaniyasi tomonidan ishlab chiqarilgan.

Hagedorn ta’kidlashicha, u harbiy maqsadlarda nitrosellyuloza ishlab chiqarmaydi va uning mahsuloti fuqarolik maqsadlari uchun bosma siyoh va laklarda bog‘lovchi modda sifatida ishlatiladi. 

O‘z navbatida, Germaniya Iqtisodiyot vazirligining rasmiy vakili Mari Gyuttler o‘z izohida Germaniya sanksiyalarga rioya etilishini nazorat qilayotganini ta’kidladi.