«Jyeyms Uebb» teleskopi koinotdagi eng uzoq «qurum bulutini» aniqladi

Fan-texnika 16:21 / 08.06.2023 69850

A&M Texas universiteti astronomi Jastin Spilker va uning «Jyeyms Uebb» teleskopida ishlovchi hamkasblari Yerdan 12,3 milliard yorug‘lik yili uzoqlikda joylashgan SPT0418-47 uzoq galaktikasida katta miqdordagi organik moddalarni aniqladilar. Nature jurnaliga ko‘ra, gap, xususan, tutun va qurum tarkibida mavjud bo‘lgan polisiklik aromatik uglevodorodlar haqida ketmoqda.

Bu moddalar ilgari hech qachon koinotning bunday uzoqliklarida kuzatilmagan. Bunday birikmalar ko‘p ultrabinafsha nurlar chiqaradigan yosh yulduzlar atrofida hosil bo‘ladi. Ushbu birikmalar ko‘payib ketganda, ular intragalaktik gazning isishi va sovishini tartibga solishda, demakki, yulduzlarning paydo bo‘lish jarayonini tartibga solishda muhim rol o‘ynay boshlaydi. 

Olimlar SPT0418-47 galaktikasini koinotda paydo bo‘lganidan keyin 1,5 milliard yil ichida bo‘lgan holatda kuzatmoqda. Hatto «Jyeyms Uebb» teleskopi bilan ham, agar u boshqa, yaqinroq galaktika orqasida «yashirilmagan» bo‘lsa, uni ko‘rish imkonsiz bo‘lar edi. U tortishish linzalari rolini o‘ynaydi va SPT0418-47 yorqinligini 30 barobar oshiradi. Yorug‘lik nurlari tortishish maydonida og‘irlashadi, shuning uchun koinotdagi og‘ir narsalar linza vazifasini bajarishi mumkin.

Hozirda astronomlar nima uchun polisiklik aromatik uglevodorodlar kuzatilayotgan galaktikaning yulduz shakllanishi sodir bo‘layotgan barcha qismlarda uchramasligini tushunishga harakat qilmoqda. Olimlar yana ikkita gravitatsion linzali galaktikalarda ushbu moddalar mavjudligini o‘rganmoqchi.

Ko‘proq yangiliklar: