Акция асосан тинч руҳда ўтаётганди, унинг иштирокчилари монархия ваколатларини чеклаш ва демократик ўзгаришлар амалга оширилишини талаб қилишаётганди.

Бангкокда кўп минг сонли марш ўтказилгач, ҳукумат фавқулодда ҳолат эълон қилди. Сўнгги акция вақтида 20дан ортиқ киши қўлга олинган.

Пайшанба куни ҳукумат вакили телемурожаат орқали мамлакатда тинчлик ҳамда тартиб ўрнатиш учун фавқулодда ва зудтар чоралар кўришга зарурат юзага келгани ҳақида гапирганди.

Ҳукумат қарорида айтилишича, намойишчилар қироллик кортежининг йўлини тўсиб қўйишган, бу эса «хаос, зиддият ва оммавий тартибсизликлар» юзага келтириши мумкин бўлган ҳодиса сифатида баҳоланган.

Фавқулодда ҳолат режими доирасида жамоа бўлиб йиғилишларга (4 кишидан ортиқ бўлиб тўпланиш тақиқланади), шунингдек, ОАВ фаолиятига чекловлар ўрнатилган. Ҳукумат «аҳоли орасида эҳтиросларни қўзғатувчи ҳамда миллий хавфсизлик, тинчлик ва тартибга рахна солиши мумкин» деб ҳисоблаган ҳар қандай материал (мақола ёки репортажлар) эълон қилиниши тақиқланади.

Намойишчиларнинг тарқатилиши
Талабаларнинг демократик ҳаракати оммавий намойишлар ташаббускори ҳисобланади, улар анча вақтдан буён бош вазир Прают Чан-Очанинг истеъфосини талаб қилиб келишмоқда.

Собиқ армия генерали 2014 йилда ҳарбий давлат тўнтариши оқибатида ҳокимиятга келган ва ўтган йилги сайловларда бош вазир лавозимига тасдиқланганди. Мухолифатчилар ушбу сайловда кўплаб қоидабузарликлар содир этилган, деб ҳисоблайди.

Фавқулодда ҳолат жорий этилгани эълон қилиши ортидан полиция махсус бўлинмалари бош вазир қароргоҳи жойлашган ҳудуд яқинидаги намойишчиларни тарқатишни бошлади. Айримлар қаршилик кўрсатишга уриниб, баррикадалар ўрнатишди, аммо улар куч билан улоқтириб ташланди.

Намойишчилар тўлиқ чекингач ҳам юзлаб полициячилар пойтахт кўчаларида навбатчилик қилишда давом этишмоқда.

Қўлга олинган 20 кишидан уч нафари - намойишлар етакчилари: иккиси талабалар ҳаракати фаоллари, яна бири инсон ҳуқуқлари бўйича адвокат Анон Нампадир.

36 ёшли Нампа Таиландда илк марта монархия масаласини жамоатчилик муҳокамасига қўйиб, бу борадаги тақиқни бузган шахсдир - у шу йилнинг август ойида 10та шартдан иборат манифест ёзиб, ислоҳотларга чақирганди.

«Табу бузилди»
Жонатан Ҳед, BBC

Таиландда деярли ҳеч ким намойишчилар етакчилари ҳибсга олингани ҳамда сўз эркинлиги ва йиғилишлар чекланганидан ҳайрон қолгани йўқ. Айримлар, ҳатто бу иш қон тўкишларсиз амалга оширилганидан енгил тин олган бўлишлари ҳам мумкин, чунки яқин ўтмишда бундай сиёсий инқирозлар қон тўкилишисиз кечмаган.

Ҳуқуқшунос Анон Нампа 3 август куни илк марта монархия ҳақида очиқ муҳокамаларга чақирганида, унинг жасорати мамлакатни тўлқинлантирганди.. Панусая Ситиджираваттанакул (ҳибсга олинган талабалар ҳаракати етакчиларидан бири) эса бир ҳафта ўтиб ушбу манифестни университет трибунасида туриб ўқиди, Таиланд эса жавоб зарбасига ҳозирлик кўра бошлади. Ҳатто конституцияда ҳам қиролни сўзсиз шарафлаш ва улуғлаш талаб қилинадиган мамлакатда фаолларнинг бу ҳаракатлари куфрдек қабул қилинарди.

Аммо жавоб зарбаси рўй бермади. Иқтисодий муаммолар ва коррупцион можаролар туфайли халқнинг норозилигига дуч келаётган ҳукумат вазият янада кескинлашмаслиги учун эҳтиёткорлик билан ҳаракат қилди ва шошилмади. Аммо намойишлар кўлами кенгайиши ва иштирокчилар қироллик институтини менсимай мазах қила бошлашига узоқ вақт жим қараб туриб бўлмасди, айниқса, қирол узоқ муддатли танаффусдан кейин Таиландга қайтиб келганида.

Энди етакчилар Бангкокдан узоқда ҳибсда сақланаётган ва жамоавий йиғилишларга тақиқ қўйилган шароитларда ҳаракат фаолиятини давом эттириш қийин бўлади.

Аммо монархия манзилига айтилган сўзларни йўқ қилиб бўлмайди, бу сўзлар айтиб бўлинган. Табу бузилган. Барча ёш табақаларига мансуб одамлар, мамлакатнинг барча нуқталаридан бўлган фуқаролар (фақат қироллик хонадонига содиқ бўлганлардан ташқари) энди талабаларнинг монархия дахлсиз эмаслиги, Таиландда сиёсий институтларни тиклаш кераклиги ҳақидаги фикрларига қўшилишмоқда. Намойишларнинг қайталаниши эса - энди вақт масаласи.

Ҳукумат нима учун талабалардан қўрқмоқда?
Таиландда демократия тарафдори бўлган талабалар ҳаракати сўнгги йилларда ҳукумат учун асосий сиёсий чорловга айланди. Ёш талабалар бош вазир истеъфосидан ташқари, конституцияни қайта ёзишни талаб қилишмоқда. Шунингдек, улар ҳукуматни танқид қилувчилар таъқиб қилинишини бас қилишни талаб этишмоқда.

Ҳукуматга қарши чиқишларнинг янги оқими шу йилнинг февралида бошланганди, ўшанда суд мухолифат руҳидаги ёшларнинг «Келажак партияси»ни тарқатиб юбориш тўғрисида қарор чиқарганди. 2019 йил март ойидаги сайловларда ушбу партия ёшлар орасида довруғ қозонган, парламентда эгалланган ўринлар сони бўйича учинчи ўринни эгаллаганди.

2020 йилнинг июнида таиландликларнинг демократик ҳуқуқлари учун курашиб келган Ванчалеарм Сацаксит Комбожада ғойиб бўлиб қолди. У 2014 йилги давлат тўнтаришидан кейин қувғинда бўлган, аммо ўтган вақт давомида ватани билан алоқаларни давом эттирган. Айрим гувоҳларнинг сўзларига кўра, у ёзда Камбожада номаълум қуролли гуруҳ томонидан ўғирлаб кетилган.

Июль ойида мамлакатда норозилик намойишлари бошланган, ўтган ҳафтанинг дам олиш кунларида Бангкокда энг йирик намойишлар бўлиб ўтганди.