Ўзбекистонга чартер рейслардан жой олиш рўйхати ким томонидан ва қай тартибда тузилмоқда?
– Россияда жуда кўп ўзбекистонликлар яшаб, меҳнат фаолиятини олиб боради. 16 мартдан буён улардан бўлаётган мурожаатларни қабул қилиш учун телеграм-бот йўлга қўйилган. Ботдаги ҳавола орқали фуқаронинг ўзи исм-фамилия, паспорт ва бошқа маълумотларини қолдиради, бот бу маълумотларни автоматик тарзда рўйхатга киритиб боради.
Одамлар бир неча маротаба рўйхатга ёзилиш ҳолатлари ҳам бор. Буни тозалашга ҳам анча вақт кетяпти. Шунинг учун рўйхатга киришни истаган фуқаролардан илтимос қилган бўлардим, 10-20 марталаб рўйхатдан ўтишмасин.
Чартер рейслар масаласини ким ҳал қилади?
– Чартер рейслар фақатгина Республика махсус комиссияси қарори билан йўлга қўйилади. Қачон чартер қўйиш масаласи Ўзбекистондаги стационар карантин ўринларининг сони ва бошқа омилларни кўриб чиққан ҳолатда белгиланади.
«Элчихоналар рўйхат тақдим этади, холос»
– Элчихоналар фақат рўйхатни тақдим этади. 50 мингдан ошиқ одам киритилган рўйхат бор. 60 мингга яқинлашмоқда. Рейс муддати маълум бўлгандан кейин биринчи навбатда ўта оғир касаллар, ҳомиладор аёллар, кексалар, ёш болалилар танлаб олинади. Рўйхат ичидан қайси бири оғирроқ, қайси бири енгилроқ ҳолатда эканига қараб танлаб олинади. Уларни танлашнинг ўзи ҳам масъулият, чунки бундай тоифага кирувчи одамлар ҳам кўп.
Фуқаролар шундай пайтда бағрикенглик намоён қилишса, матонатли бўлишса, янада мақсадга мувофиқ бўлар эди.
Бемор ёки ҳомиладорлик учун сохта ҳужжатлар тайёрловчи товламачилар пайдо бўлган
– Бундай илтимослар жуда ҳам кўп. Одамларни танлаб олиш – катта масъулият. 4 минг нафар ҳомиладор бўлганда, биринчи рейсда 250 киши кетса, қайси бири кетади, буни ҳал этиш – масъулият. Кимни рўйхатга тезроқ киритиш шу одамнинг саломатлиги билан боғлиқ. Рўйхатга киритадиган одам буни ҳис қилади, ўзидан ўтказади. Кейинги рўйхатдагилар навбатдаги рейсгача соғ бўлсин, деган нарса хаёлидан ўтади.
Оғир касаллар, ногиронлар олинади, деган эълондан кейин, телеграм-ботда ҳамма бирданига «касал» бўлиб қолди. Касал бўлса, ҳужжатини кўрсатади, унинг рост-ёлғонлиги текширилади.
Бунинг ҳам йўлини қиладиганлар чиқиб қолган. Бундан товламачилар ҳам фойдаланиб қолишяпти. Ҳомиладорлик, касаллик бўйича сохта ҳужжат тайёрлаш ҳолатлари ҳам бор. Уларнинг ҳаммасини рентгендан ўтказиб, ҳақиқатдан шундай эканини текшириш имкониятимиз йўқ.
Элчихонанинг телефон рақами нима учун доим банд?
– Бизда ички телефонлар бор. Штаб номерларидан ташқари консуллик номерлари ҳам бор. У ерга ҳам шаҳардан телефон қилишади, ҳам ички қўнғироқлар учун фойдаланилади.
Телефонда деярли бир хил саволлар берилади: қачон чартер рейс бўлади, қачон кетамиз, рўйхатда борманми-йўқми?.. Элчихонанинг сайтида, ижтимоий тармоқдаги саҳифаларда барча маълумотлар бериб бориляпти.
Веб-сайт: uzembassy.ru
Facebook: @UzEmbassyru
Instagram: @UzEmbassyRussia
Телефон қилиб сўраганда ҳам шу маълумотлар берилади. Телефон қилиб сўраб, ходимларнинг ўзидан эшитишни истайдиганлар кўп.
Маълумотини юборганларнинг рўйхатда борлиги аниқ. Сайтда ва саҳифаларда биринчи навбатда қайси тоифадаги одамлар юборилиши кўрсатилган. Агар шу тоифага кирмаса, навбати келганда уларга ҳам алоқага чиқилади.
Бундай шикоятлар борлиги рост. Очиғини айтиш керак, ҳамма ходимларимиз телефонга жавоб бериш билан банд. Вазиятни тўғри тушуниш керак, қийналган тоифадаги одамларга ўз вақтида жавоб берсак, фойдалироқ бўлади. 10-15 дақиқалаб телефонда гаплашиб ўтирадиган одамлар ҳам бор. 100 нафар одам телефон қилиб, 5-6 дақиқадан гапириб ўтирганда ҳам 600 дақиқа – 10 соат кетади.
Бу бизнинг муаммо, тўғри. Уни ҳал қиляпмиз. Эндиликда, қуйидаги иккита телефон рақами орқали колл-марказда 24 соат жавоб берилади. Ҳар бир телефонда 5-6та канал бор. Робот нечанчи навбатда турганини айтади, сал навбат кутиш керак бўлади.
Ўзбекистоннинг Россиядаги элчихонаси Call-марказ телефон рақамлари:
+74992300076
+74992383620
Фуқароларни бу ердан олиб кетишга энг манфаатдор – ўзимизнинг ҳукумат, президент ва элчихона бўлади. Шунинг учун сал сабр қилиш керак. 12 майдан Россияда қурилиш объектларида, саноат корхоналарида иш бошланди. Бу ерда ҳам ҳозир ишчи кучи етмаяпти. Озгина ҳаракат қилиб, ишни қидириб топса бўлади.
Ўзбекистондаги шароитни тушуниб, ҳисса қўшайлик. Бу нарсаларнинг ўзи бўлаётгани йўқ. Ватанпарварлигимизни намоён қилишнинг айни пайти эмасми ҳозир? Бутун дунёда бўлаётган офат бу. Ҳеч ким бу нарсаларга тайёр бўлмаган.
«Қозоғистон билан чегарага чорлаш олдинроқ бошланган»
– Россия-Қозоғистон чегарасига чорлаш ҳаракати сал аввалроқ бошланган эди. Айрим манфаатдор шахслар турли ижтимоий тармоқлардаги гуруҳларда чегарага чорлашни бошлади. Чегарага бориб, 5 кун ётсак, бизга очиб беришади, кетамиз, деган гап бўлган. Ваҳоланки, илгари бу машиналар ҳар бир йўловчи учун 5-6 минг олган бўлса, энди киши бошига 20-30 мингдан сўраган. Шунга даъват қилганларни шахсан топиб, гаплашганман. Тушуниб, айтган гапига раддия берганлар бўлди.
Фейсбукдаги саҳифамизда бундай провокацияларга учманглар, деб эълон ҳам қилдик. Шунга қарамасдан, боришди.
Чегарага тўпланганлар фақат бир марта истисно тариқасида ўтказилади
Ҳозирги пайтда Ташқи ишлар вазирлиги, республика махсус комиссиясига бу маълумотлар етказилган. Қозоғистон ҳукумати билан музокаралар олиб бориляпти. Элчимиз Оренбург, Самара вилоятлари губернатори, Россия Ички ишлар вазирлигининг биринчи ўринбосари билан гаплашдилар. Ўша ерда бўлиб турган фуқароларнинг хавфсизлигини таъминлаш, масала ечилгунга қадар жой қилиб бериш бўйича мулоқот олиб борилди. Самара губернатори ўша ердаги фуқароларимизга палатка қўйиб берадиган ва иссиқ овқат билан таъминлайдиган бўлди.
Лекин бу «бир марталик шантаж» қилинди, энди чегарани очиб беришади, деган гап эмас. Коронавирус ҳам ўтиб кетади, фақат ўзини ўйлаш керак эмас. Фақатгина ҳуқуқни талаб қилиш эмас, қонуний мажбуриятлар ҳақида ҳам унутмаслик керак. Россияда бўлиш талабларига риоя қилиш керак.
Чегарадаги ҳолат бўйича қўл қовуштириб ўтирилгани йўқ. Аёллар, ҳомиладорлар бор, машина қилиб берамиз, деб алдаб олиб кетишган.
Элчихонанинг «Меҳр» ташаббуси ҳақида. Унга Россиядаги тадбиркор ватандошлар қўшила оладими?
– Элчихонада алоҳида ҳисоб рақами очилган. Хайрия маблағлари ўтказиш учун рақамларнинг барчаси сайтимизда бор. У ерда ёрдам сўраш учун ҳам, маблағ хайрия қилиш учун ҳам маълумотлар кўрсатилган.
Маблағ ҳам чексиз эмас, шунинг учун энг оғир тоифадаги одамларга берилади. Қайси тоифадаги фуқароларга берилиши ҳам кўрсатилган.
Узоқ ҳудудлардаги ватандошлар ёрдам олиш учун кимга мурожаат қилади?
– Улар сайт орқали мурожаат қилишлари мумкин. Бундан мақсад – жараённи автоматлаштириш. Бизда ҳам ресурслар чекланган. Шунинг учун жараён автоматлаштирилган. Бу платформага бошқа консулликлар ҳам уланган. Қўнғироқ қилиб ҳам, электрон почта орқали ҳам мурожаат қилса бўлади. Сайтдан кириш шарт, деган талаб йўқ. Фақатгина кўрсатилган тоифалардан бирига мансублигини тасдиқловчи ҳужжатлари бўлса, элчихонага ёки консулликка тақдим этиши керак.
Бекор қилинган доимий рейсларга олинган чипталар масаласи
– Фуқаронинг қўлида бошқа авиакомпанияларнинг эмас, фақатгина миллий авиакомпания – Uzbekistan Airways рейсларига чипта бўлса, бекор қилинган рейсларга бўлса ҳам чипта бир йил мобайнида ўз кучида қолади. Шу чипта билан ўша жойдан учиб кетаверади.
Пандемия туфайли бу чипталар бир йил давомида ўз кучини сақлаб қолиши белгиланган. Бу фақат миллий авиакомпания чипталари учун. Россияда қоламан, ишлайман, деганлар бўлса, авиакомпаниянинг барча вилоятларда ваколатхоналари бор, уларга мурожаат қилинса, чипта учун тўланган суммани қайтариб олишлари мумкин.
Йўқ чартер рейс учун чипта сотувчи товламачилар ҳам пайдо бўлган
– Ҳозирги чартер рейслар учун ҳам чипта нархи – 11 минг рубл. Илгари бундай нарх бўлмаган, шароитдан келиб чиққан ҳолда пасайтириб қўйилган. Товламачилар ҳам пайдо бўлган. Мавжуд бўлмаган рейсларга чипта сотиб олишни таклиф қиладиганларга алданиб қолмаслик тўғрисида ҳам огоҳлантириш берганмиз.
Ҳатто элчихона номидан чиқиб, шу карта рақамига пул ташланг, фалон санада рейс бўлади, кетасиз, мазмундаги ҳолатлар ҳам бўлган. Маҳаллий ҳуқуқни муҳофаза қилиш ҳолатларига ҳам уларни берганмиз.
Ким бўлишидан қатъи назар, банк картасига пул ўтказинглар, деган гапларга ишонишмасин. Чипталар авиакомпаниянинг кассаларидагина сотилади.
«Элчихона ёки консуллик ёнида тўпланиш – карантин қоидаларини бузиш»
– Фуқаролардан илтимос қилмоқчи эдим. Кўпчилик элчихонанинг олдига келиб, вилоятдаги консулликлар олдида тўпланиб, мен кетаман, мени биринчи жўнатасан, деган мурожаатлар кузатиляпти.
Ҳамма вақт эшитишга тайёрмиз. Лекин, шуни унутмаслик керакки, Россияда ҳам ҳозир пандемия. Бу даврда ўз-ўзини изоляция қилиш талаби бор, ижтимоий масофаланиш бор. Москвада махсус рухсатнома билан кўчага чиқилади. Бу бекорга эмас. Коронавирус аниқланган, қўлида «Роспотребнадзор»нинг уй изоляциясида бўлиш кўрсатмаси бўлган фуқаролар ҳам келиб, бошқалар билан аралашиб юрган ҳолатларни ҳам билдик. Биз билмаган ҳолатлар қанча?
Барча маълумотларни онлайн олса бўлади
– Элчихона ходимларини ҳақоратлаганлар бор. Биз бу ҳақоратларни эшитишга ҳам тайёрмиз. Шу шарт билан ишлашга келганмиз. Алоқа рақамлари кўрсатиб осиб қўйилган эълонларни юлиб ташлаш, тош отиш, ҳақоратлаш ҳолатлари бўлган. Бу бўйича ҳамма видеолавҳалар бор. Бунақа қилиш билан барибир ҳеч нарса ўзгармайди. Уйда ўтириб ҳам маълумот олиш мумкин.
Бир жойда тўпланиб туришса, рухсатномаси бўлмаса, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи маҳаллий идораларнинг эътиборини тортиши табиий. Полиция чақириш бизнинг хаёлимизга келгани йўқ. Улар ўзининг вазифасини бажаряпти. Ҳамма бир-бирини тушуниши керак. Фуқаролардан шуни илтимос қилган бўлардик.
