O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti matbuot xizmati davlat rahbarining 2019 yil uchun mo‘ljallangan eng muhim ustuvor vazifalar haqidagi Oliy Majlisga Murojaatnomasi matnini to‘liq holda keltirdi.
Hurmatli senator va deputatlar!
Qadrli yurtdoshlar!
Muhtaram mehmonlar!
2019 yilda mamlakatimizni rivojlantirishning eng muhim ustuvor vazifalari to‘g‘risidagi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Parlamentga Murojaatnomasini bayon etishga ruxsat bergaysiz.
Bugun biz shiddat bilan o‘zgarib borayotgan zamonda yashamoqdamiz. Dunyo miqyosida manfaatlar kurashi, raqobat tobora avj olib, xalqaro vaziyat keskinlashib bormoqda.
Biz kelgusi yil uchun amaliy rejalar tuzar ekanmiz, xalqaro maydondagi ana shunday murakkab vaziyatni hisobga olgan holda, taraqqiyotimizning ustuvor yo‘nalishlarini aniq-ravshan belgilab olishimiz zarur.
Aziz do‘stlar!
Biz har bir yilga ezgu niyat bilan nom beramiz va o‘z oldimizga ulkan marralarni qo‘yamiz.
Buyuk Imom Buxoriy hazratlarining «Al-Jomi' as-Sahih» asari «Barcha ezgu amallar niyatga bog‘liq, har bir kishiga faqat niyat qilgan narsasi beriladi» degan hadis bilan boshlanishida albatta juda chuqur ma'no bor.
Biz 2018 yilga «Faol tadbirkorlik, innovatsion g‘oyalar va texnologiyalarni qo‘llab-quvvatlash yili» deb nom berib, Davlat dasturi doirasida 21 trillion so‘m va 1 milliard dollarga teng 76 mingta loyihani amalga oshirganimiz o‘tgan yili yaxshi niyat bilan boshlagan ishlarimizning natijasini ko‘rsatib turibdi.
Sanoat, qishloq xo‘jaligi, kapital qurilish, transport-kommunikatsiya, servis va xizmat ko‘rsatish sohalarida salmoqli yutuqlar qo‘lga kiritildi.
Ayniqsa, har qachongidan ham og‘ir bo‘lgan bu yilgi mavsumda mirishkor dehqon va fermerlarimiz fidokorona mehnat qilganlarini alohida ta'kidlashni istardim.
Aholi farovonligini oshirish maqsadida joriy yilda ish haqi, pensiya, stipendiya va ijtimoiy nafaqalar miqdori o‘tgan yillarga nisbatan sezilarli ravishda oshirildi.
Xususan, pedagog xodimlarning ish haqi so‘nggi 10 yilda birinchi marta 50 foizgacha ko‘paytirildi.
Ko‘rilgan chora-tadbirlar tufayli, aholining real umumiy daromadlari 2017 yilga nisbatan 12 foizga oshdi.
“Har bir oila – tadbirkor”, “Yoshlar – kelajagimiz” kabi dasturlar doirasida 2 trillion so‘mga yaqin mablag‘ ajratilib, joylarda 2 ming 600 dan ortiq biznes loyihalari amalga oshirildi.
Bu yildan boshlab, soliqlarning prognozdan oshirib bajarilgan qismi hisobidan hududlarda 5,5 trillion so‘m qo‘shimcha mablag‘ qoldirildi.
Bu, o‘tgan yilga nisbatan 6 barobar, 2016 yilga nisbatan esa – shunga e'tibor berishingizni so‘rayman – 32 barobar ko‘pdir.
Hurmatli yurtdoshlar!
Yakuniga yetib borayotgan yil barchamiz uchun muqaddas Vatan timsoli bo‘lgan qishloqlarimiz, mahallalarimizni obod qilish bo‘yicha ulkan ishlar boshlangan yil bo‘ldi.
Xususan, «Obod qishloq» va «Obod mahalla» dasturlari xalqimiz tomonidan katta mamnuniyat bilan kutib olindi. Joriy yilda bu boradagi qurilish va obodonlashtirish ishlariga 3 trillion so‘m mablag‘ yo‘naltirildi.
Natijada 416ta qishloq yangicha qiyofaga ega bo‘ldi.
O‘tayotgan yilda hayotimizning boshqa sohalarida, jumladan, ilm-fan, ta'lim-tarbiya, madaniyat va san'at, sport sohalarini rivojlantirish yo‘lida ham muhim qadamlar qo‘yildi. Ayniqsa, yurtimiz yoshlari Indoneziyada bo‘lib o‘tgan Osiyo va Para-Osiyo o‘yinlarida, Argentinada o‘tkazilgan o‘smirlar Olimpiadasida yuqori o‘rinlarni olgani barchamizni quvontirdi.
Hurmatli parlament a'zolari!
Xalqaro munosabatlarda ochiq va amaliy, faol tashqi siyosat olib borilayotgani tufayli ishonchli hamkor sifatida mamlakatimizning xalqaro obro‘si tobora ortib bormoqda.
Barcha qo‘shnilarimiz bilan do‘stona va o‘zaro ishonch ruhidagi munosabatlarni yanada mustahkamlash bizning asosiy vazifalarimizdan biriga aylandi.
2018 yilda 18ta davlatlararo rasmiy tashriflar amalga oshirildi va 52 milliard dollarlik 1 ming 80ta loyiha bo‘yicha kelishuvlarga erishildi.
Jahon banki, Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki, Islom va Osiyo taraqqiyot banklari, boshqa xalqaro moliya institutlari bilan hamkorlikdagi investitsiyalar hajmi 8,5 milliard dollarni tashkil etdi.
Bugungi kunda yurtimizda, chet el investitsiyalari hisobidan qiymati 23 milliard dollarlik 456ta loyiha amalga oshirilmoqda.
Xalqaro va mintaqaviy xavfsizlikka tahdidlar tobora kuchayib borayotganini hisobga olib, biz yangi Mudofaa doktrinasini qabul qildik.
Qurolli Kuchlar tarkibidagi barcha qo‘shin turlarining tuzilma va vazifalari qayta ko‘rib chiqildi.
Armiya va xalq birligini ta'minlash maqsadida, barcha hududlarda harbiy-ma'muriy sektorlar tashkil etildi.
Albatta, yil mobaynida amalga oshirgan ishlarimiz ro‘yxatini uzoq davom ettirish mumkin. Lekin bunday misollarni keltirish, qayd etishdan maqsad – ko‘krakka urib maqtanish emas. Biz bundan mutlaqo yiroqmiz. Bizning maqsadimiz – o‘tgan bir yillik taraqqiyot yo‘limizni xolisona va tanqidiy baholashdan iborat.
Fursatdan foydalanib, islohotlarni har tomonlama qo‘llab-quvvatlab kelayotgan, barcha qiyinchilik va sinovlarni mardona yengib, o‘zining fidokorona mehnati bilan jonajon Vatanimiz ravnaqiga ulkan hissa qo‘shayotgan olijanob xalqimizga chin qalbimdan minnatdorlik bildiraman.
Muhtaram anjuman ishtirokchilari!
Yana sanoqli kunlardan keyin yurtimizga yangi – 2019 yil kirib keladi. Yangi yil arafasida an'anamizga ko‘ra 2019 yilga qanday nom berish to‘g‘risida bugun sizlar bilan maslahatlashib, bir qarorga kelsak, ayni muddao bo‘ladi.
Albatta, biz bu haqda ko‘p o‘yladik. Joylarda xalq bilan muloqotlar davomida va murojaatlarda bildirilgan fikrlar, taklif-mulohazalarni atroflicha ko‘rib chiqdik.
Jahon tajribasi shuni ko‘rsatadiki, qaysi davlat faol investitsiya siyosatini yuritgan bo‘lsa, o‘z iqtisodiyotining barqaror o‘sishiga erishgan.
Shu sababli ham investitsiya – bu iqtisodiyot drayveri, o‘zbekcha aytganda, iqtisodiyotning yuragi, desak, mubolag‘a bo‘lmaydi.
Investitsiya bilan birga turli soha va tarmoqlarga, hududlarga yangi texnologiyalar, ilg‘or tajribalar, yuksak malakali mutaxassislar kirib keladi, tadbirkorlik jadal rivojlanadi.
Shu o‘rinda bir savol tug‘iladi: investitsiya deymiz, islohotlar deymiz, modernizatsiya, deymiz.
Lekin bu o‘zgarishlardan ko‘zlangan asosiy maqsad nima o‘zi?
Yurtimizda yashayotgan har qaysi inson millati, tili va dinidan qat'i nazar, erkin, tinch va badavlat umr kechirishi, bugun hayotdan rozi bo‘lib yashashi – bizning bosh maqsadimizdir.
Bu yo‘nalishda oldimizda ulkan vazifalar turibdi. Mamlakatimiz taraqqiyoti va xalqimiz farovonligi birinchi navbatda ijtimoiy sohadagi islohotlarimiz samarasi bilan chambarchas bog‘liq.
Yoshlarimizga munosib ta'lim berish, ularning ilm-fanga bo‘lgan intilishlarini ro‘yobga chiqarishimiz kerak. Shu maqsadda, maktabgacha ta'lim tizimini rivojlantirishimiz, o‘rta va oliy o‘quv yurtlarining moddiy-texnik bazasini, ilmiy va o‘quv jarayonlari sifatini tubdan yaxshilashimiz kerak.
Xalqimiz salomatligini mustahkamlash, sog‘lom turmush tarzini qaror toptirish, biz uchun hayotiy muhim masaladir. Takror aytaman, tinchlik va sog‘likni ta'minlasak, qolgan hamma narsaga erishamiz.
Nogironligi bo‘lgan shaxslar, boquvchisini yo‘qotganlar, yolg‘iz keksalar, umuman, ko‘makka muhtoj qatlamlarni qo‘llab-quvvatlash, albatta, ustuvor vazifamiz bo‘lib qoladi.
Kelgusi yilda tadbirkorlik, biznes uchun yanada qulay muhit yaratish, yangi ish o‘rinlari tashkil etish, aholi daromadlarini ko‘paytirish, pensiya ta'minotini yaxshilash bo‘yicha ham ko‘p ishlar qilishimiz lozim.
Shularning barchasini hisobga olib, 2018 yilda boshlagan ishlarimizni mantiqiy davom ettirish va yuksak bosqichga ko‘tarish maqsadida, men kirib kelayotgan yangi – 2019 yilga “Faol investitsiyalar va ijtimoiy rivojlanish yili” deb nom berishni taklif etaman.
Aziz do‘stlar!
Yilga bunday nom berganimiz barchamizga juda katta vazifalar va mas'uliyat yuklaydi. Investitsiyalarni qanday qilib ko‘paytiramiz, ijtimoiy muammolarni qanday hal qilamiz, degan savollar oldimizda ko‘ndalang bo‘lib turibdi.
“Oynai jahon” orqali bizni kuzatib turgan xalqimiz ana shu savollarga bizdan javob kutishga to‘la haqli.
Bu vazifalarni hal qilishga bugundan boshlab kirishmasak, bor kuch va imkoniyatlarimizni shu yo‘lda safarbar etmasak, ko‘zlagan maqsadga, marraga erishish qiyin bo‘ladi.
Har bir rahbar – u vazir yoki markaziy idora boshlig‘i bo‘ladimi, deputat yoki senator bo‘ladimi, kompaniya yoki xo‘jalik birlashmasi raisi, viloyat yoki tuman hokimi bo‘ladimi – barcha-barchamiz bu ishni eng birinchi vazifamiz, deb bilishimiz zarur.
Biz faqat investitsiyalarni faol jalb qilish, yangi ishlab chiqarish quvvatlarini ishga tushirish hisobidan iqtisodiyotimizni jadal rivojlantirishga erishamiz.
Iqtisodiyotdagi ijobiy natijalar esa ijtimoiy sohada to‘planib qolgan muammolarni tizimli hal etish imkonini yaratadi.
Buni hammamiz chuqur tushunib olishimiz va ishimizni shu asosda tashkil etishimiz shart.
Qadrli yurtdoshlar!
Iqtisodiyot sohasida oldimizda turgan vazifalar haqida gapirganda, avvalo keng qamrovli iqtisodiy islohotlar negizida quyidagi maqsadlar mujassam ekanini qayd etish lozim:
– ochiq iqtisodiyot, sog‘lom raqobat, ishbilarmonlik va investitsiya muhitini tubdan yaxshilash uchun zarur sharoitlarni yaratish;
– iqtisodiyotda davlat ishtirokini kamaytirish, xususiy sektorni jadal rivojlantirish orqali yangi ish o‘rinlarini ko‘paytirish;
– iqtisodiyotni modernizatsiya va diversifikatsiya qilish, mehnat unumdorligini oshirish orqali yuqori iqtisodiy o‘sishni ta'minlash;
– “yashirin” iqtisodiyotga qarshi kurashish, uning hajmini keskin qisqartirish;
– valyutani erkinlashtirish siyosatini izchil davom ettirish, barqaror monetar siyosatni amalga oshirish;
– iqtisodiyotni rivojlantirishga doir strategik vazifalarni ro‘yobga chiqarishga qodir malakali kadrlarni tayyorlash.
Bu maqsadlarga erishish uchun quyidagi ustuvor vazifalarni amalga oshirish talab etiladi.
Birinchidan, biz makroiqtisodiy barqarorlikni va yuqori iqtisodiy o‘sish sur'atlarini ta'minlashimiz shart.
Avvalo, inflyatsiyani jilovlamasdan turib, makroiqtisodiy barqarorlikka erishish mumkin emas.
Jahon tajribasini puxta o‘rganib, xalqaro ekspertlarni jalb etgan holda, monetar siyosatni takomillashtirish va narx-navo barqarorligini ta'minlash konsepsiyasini ishlab chiqishimiz zarur.
O‘tish davrida iqtisodiyot sohasida statistik hisobotlarni to‘g‘ri yuritish va davlatning iqtisodiy salohiyatini aniq baholash juda muhimdir.
Shu orqali yalpi ichki mahsulotni xolisona baholashga erishish mumkin.
Shu maqsadda, Birlashgan Millatlar Tashkiloti va Xalqaro valyuta fondining Milliy hisoblar tizimini respublikamizda 2020 yil 1 yanvardan boshlab to‘liq joriy etishimiz lozim.
Iqtisodiyotning barqaror o‘sishi, birinchi navbatda, yetakchi sohalar rivojiga bevosita bog‘liqdir.
Qaysi sohada yuqori qiymatga ega mahsulot yaratilsa, biz ana shu sohani birinchi navbatda qo‘llab-quvvatlaymiz.
Shuning uchun iqtisodiyot rivojiga jiddiy turtki beradigan sohalarni rivojlantirish strategiyasini ishlab chiqish va amalga oshirishimiz lozim.
Vazirlar Mahkamasi mamlakatni 2030 yilga qadar ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan kompleks rivojlantirish konsepsiyasini ishlab chiqib, xalqaro ekspertlar ishtirokida muhokama qilishni kelgusi yil 1 aprelgacha yakunlasin.
Byudjyet mablag‘laridan samarali foydalanish tizimini yanada takomillashtirish zarur.
Byudjyet hisobidan mablag‘ ajratiladigan har qanday dastur yoki loyihaning sifat va miqdor ko‘rsatkichlaridan iborat, natijaga yo‘naltirilgan indikatorlari bo‘lishi kerak.
Vazirlar Mahkamasiga ikki oy muddatda ushbu vazifalarni amalga oshirish yuzasidan taklif kiritish topshiriladi.
Kelgusi yil uchun Davlat byudjyeti defitsiti 4,5 trillion so‘m atrofida bo‘lishi va yalpi ichki mahsulotga nisbatan 1,1 foiz bo‘lishi rejalashtirilmoqda.
Vazirlar Mahkamasi va Hisob palatasi hozirdan boshlab qo‘shimcha imkoniyat va manbalar hisobidan byudjyet daromadlarini ko‘paytirish, shu orqali kutilayotgan defitsitni kamaytirish yuzasidan aniq choralar ko‘rsin.
Shuningdek, bir oy muddatda tashqi bozordagi o‘zgarishlarning iqtisodiyotimizga salbiy ta'sirini kamaytirish bo‘yicha “yo‘l xaritasi”ni ishlab chiqish lozim.
Iqtisodiyotning barcha sohalarini raqamli texnologiyalar asosida yangilashni nazarda tutadigan Raqamli iqtisodiyot milliy konsepsiyasini ishlab chiqishimiz kerak. Shu asosda “Raqamli O‘zbekiston-2030” dasturini hayotga tatbiq etishimiz zarur.
Raqamli iqtisodiyot yalpi ichki mahsulotni kamida 30 foizga o‘stirish, korrupsiyani keskin kamaytirish imkonini beradi. Nufuzli xalqaro tashkilotlar o‘tkazgan tahlillar ham buni tasdiqlamoqda.
Shuning uchun Hukumatga ikki oy muddatda raqamli iqtisodiyotga o‘tish bo‘yicha “yo‘l xaritasi”ni ishlab chiqish topshiriladi. Bu borada axborot xavfsizligini ta'minlashga alohida e'tibor qaratish zarur.
Ikkinchidan, iqtisodiyotimiz rivojining muhim sharti bo‘lgan faol investitsiya siyosatini izchil davom ettiramiz.
2019 yilda barcha manbalar hisobidan qariyb 138 trillion so‘mlik yoki 2018 yilga nisbatan 16 foiz ko‘p investitsiyalarni o‘zlashtirish mo‘ljallanmoqda.
Bu borada to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar miqdori joriy yilga nisbatan qariyb 1,5 barobar oshirilib, 4,2 milliard dollarga yetkaziladi. Natijada 142 ta zamonaviy korxona ishga tushiriladi.
Bugungi kunda O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan islohotlar va ularning natijasi jahondagi yetakchi xalqaro reyting agentliklari tomonidan e'tirof etilayotganini alohida ta'kidlash lozim.
Masalan, dunyodagi nufuzli “Fitch Ratings” va “Standart & Poo’rs” reyting agentliklari birinchi marta mamlakatimizning xalqaro suveren kredit reytingini belgiladi.
Ana shu reyting baholari “Barqaror” prognoziga ega bo‘lib, bu yaqin 12-18 oy davomida ushbu ko‘rsatkichning pasayish ehtimoli kamligini bildiradi.
O‘zbekiston erishayotgan bunday reyting baholari ko‘pgina rivojlanayotgan davlatlarga nisbatan yuqori ekanini qayd etish lozim.
Ushbu reyting agentliklari O‘zbekistonda valyuta, savdo va narx siyosati erkinlashgani, davlat boshqaruvidagi institutsional o‘zgarishlar, mamlakat oltin-valyuta va byudjyet zaxirasi yetarli ekani, davlat qarzining kamligi singari omillarga alohida e'tibor qaratmoqda.
Kelgusi yilning birinchi choragida yurtimiz tarixida ilk marta O‘zbekistonning suveren davlat obligatsiyalarini xalqaro moliya bozorlariga chiqaramiz.
Bu borada biz “J.P.Morgan”, “Citibank”, “Deutsche Bank” kabi yetakchi xalqaro investitsiya banklari bilan hamkorlik olib bormoqdamiz.
Xorijiy investitsiyalarni keng jalb qilish uchun mamlakatimizning investitsiya salohiyatini to‘la namoyon etish choralarini ko‘rishimiz kerak.
Biz iqtisodiyotimizga sarmoya kiritishga intiladigan investorlar uchun hududlar va tarmoqlar bo‘yicha investitsiya loyihalarini puxta shakllantira olsak, bu masalada ijobiy natijaga erishish mumkin.
Bu borada erkin iqtisodiy zonalar va kichik sanoat zonalarida biznes sub'yektlarini joylashtirish, ularga imtiyoz va preferensiyalar berishni tashkiliy va huquqiy jihatdan tartibga solish lozim.
Birinchi navbatda, eksportga mahsulot chiqarayotgan, innovatsion va yuqori texnologik ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘ygan tadbirkorlarga va chet ellik investorlarga shunday imkoniyat yaratish kerak.
Shu maqsadda, Vazirlar Mahkamasiga bir oy muddatda aniq kompleks chora-tadbirlar ishlab chiqish, jumladan, mamlakatimizni Global raqobatbardoshlik reytingiga kiritish bo‘yicha tegishli ishlarni amalga oshirish topshiriladi.
Uchinchidan, bank va moliya tizimida islohotlarni jadal davom ettirish, sohaga zamonaviy bozor mexanizmlarini keng joriy etish zarur.
Bugungi kunda bank tizimidagi eng asosiy muammo – ular kapitalining asosiy qismi, ya'ni, 83 foizi davlatga tegishli ekanidir. Bu, o‘z navbatida, bank sektorida sog‘lom raqobatga to‘siq bo‘lib, xizmat ko‘rsatish sifatiga salbiy ta'sir qilmoqda.
Hukumat va Markaziy bank xalqaro moliya institutlari ko‘magida bank-moliya tizimini rivojlantirish bo‘yicha uzoq muddatli strategiya ishlab chiqishi lozim.
Bunda bank tizimiga xususiy va xorijiy kapital kirib kelishi hisobidan biz davlat banklari ulushini bosqichma-bosqich kamaytirib boramiz. Bu esa sohada raqobat muhitini yaxshilashga, tijorat banklari faoliyatini, kreditlash sifati va madaniyatini har tomonlama oshirishga xizmat qiladi.
Shuningdek, moliya bozorlari, jumladan, fond bozorini rivojlantirish ham yangi iqtisodiy sharoitda asosiy maqsadlarimizdan biri bo‘lishi kerak.
Yangi moliyaviy instrumentlarni joriy etish va obligatsiyalar chiqarish orqali,bank xizmatlari ko‘lamini yanada kengaytirish, ilg‘or axborot texnologiyalari asosida bank tizimini rivojlantirish zarur.
Investorlar mamlakatimizda o‘zini imkon qadar erkin his qilishlari uchun valyuta bozorini yanada erkinlashtirish talab etiladi.
To‘rtinchidan, fuqarolarimiz soliqdan qochish emas, uni vaqtida to‘lashdan manfaatdor bo‘lishi kerak.
2019 yildan boshlab joriy etilayotgan yangi soliq konsepsiyasining eng asosiy g‘oyasi soliq yukini kamaytirish, sodda va barqaror soliq tizimini qo‘llashni ko‘zda tutadi. Shu orqali iqtisodiyotimiz raqobatbardoshligini oshirish, tadbirkor va investorlar uchun har tomonlama qulay muhit yaratishga erishish mumkin.
Afsuski, yalpi ichki mahsulotda “yashirin” iqtisodiyotning ulushi katta bo‘lib, bu mamlakat rivojiga salbiy ta'sir ko‘rsatmoqda.
Soliq yukini kamaytirish, biznes yuritish uchun yanada qulay sharoitlar yaratish “yashirin” iqtisodiyotga barham berishning yagona yo‘lidir. Shuning uchun bu borada ta'sirchan choralarni nazarda tutadigan alohida dastur ishlab chiqishimiz zarur.
Bundan tashqari, o‘zimizda ishlab chiqarilgan va import qilinayotgan yuqori likvidli mahsulotlar markirovkasini joriy etish bo‘yicha jadal ish olib borish talab etiladi.
Yangi tahrirdagi Soliq kodeksida mamlakat taraqqiyotining tayanchi bo‘lgan insofli, halol soliq to‘lovchilarni rag‘batlantirish, yashirin faoliyat yuritadiganlarni esa jazolash ko‘zda tutilishi shart.
Ma'lumki, soliq stavkalari pasaytirilishi yoki ayrim soliqlar bekor qilinishi bilan byudjyetga tushadigan mablag‘ albatta kamayadi.
Buni samarali soliq ma'muriyatchiligi orqali bartaraf etish va byudjyet barqarorligini ta'minlash mumkin. Aynan shunga erishish birinchi galdagi vazifamizdir.
Soliq ma'muriyatchiligi shunday bo‘lishi kerakki, qo‘shilgan qiymat solig‘i keng joriy qilinsa ham bu holat iste'mol tovarlarining narxi o‘sishiga olib kelmasligi shart va zarur.
Moliya vaziri va Davlat soliq qo‘mitasi raisi soliq ma'muriyatchiligi samaradorligi hamda byudjyet va iste'mol mahsulotlari narxining barqarorligini ta'minlashga shaxsan mas'ul etib belgilanadi.
Soliq yukini kamaytirish hisobiga barchaga bir xil adolatli soliq rejimini joriy etish, soliq imtiyozlarini bosqichma-bosqich bekor qilish lozim.
Zero, berilgan imtiyoz raqobat muhitiga salbiy ta'sir ko‘rsatayotganini tadbirkorlarning o‘zlari ham e'tirof etmoqdalar.
Vazirlar Mahkamasiga ikki oy muddatda ana shu masala bo‘yicha “yo‘l xaritasi” ishlab chiqish vazifasi topshiriladi.
Beshinchidan, tadbirkorlik faoliyatini qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha ishlar jadal davom ettiriladi.
Buyuk alloma Najmiddin Kubro hazratlari “Muvaffaqiyatni – sa'y-harakatda, muvaffaqiyatsizlikni esa – loqaydlik va dangasalikda ko‘rdim”, deb bejiz aytmaganlar.
Haqiqatan ham, biz faqat faol tadbirkorlik, tinimsiz mehnat va intilish orqali taraqqiyotga, farovon hayotga erisha olamiz.
Jahon bankining biznes yuritish sohasidagi reytingida mamlakatimiz qurilish bo‘yicha 134-o‘rinni egallagan.
Bu esa sohada ko‘plab muammolar borligidan dalolat beradi.
Misol uchun, qurilish sohasida ruxsat berishga oid 17 ta tartib mavjud bo‘lib, ularni olish uchun o‘rtacha 246 kun sarflanadi. Bu adolatsizlik emasmi?
Vazirlar Mahkamasi zudlik bilan ushbu sohaga doir norma va qoidalarni takomillashtirish choralarini ko‘rib chiqishi kerak.
Oltinchidan, iqtisodiyotni boshqarishda davlat aralashuvini keskin kamaytirish lozim.
Bugungi kunda mamlakatimizda 603 ta aksiyadorlik jamiyati faoliyat yuritayotgan bo‘lsa, ularning 486 tasida davlat ulushi 52 trillion so‘mni tashkil etmoqda.
Yoqilg‘i-energetika, neft-gaz, kimyo, transport va bank sohalarida davlat ishtiroki yuqori darajada saqlanib qolayotgani ularni bozor mexanizmlari asosida rivojlantirish, investitsiyalar jalb etishga to‘sqinlik qilmoqda.
Ayrim vazirliklar o‘zi nazorat qiladigan sohadagi korxonalarda ta'sischi ekani erkin va sog‘lom raqobatga yo‘l bermayapti, buniyam bugun ochiq aytish kerak. Bunday tizimni endi o‘zgartirmasak, ushbu tarmoqlarda ham va umuman, iqtisodiyotda barqaror rivojlanishga erishib bo‘lmaydi.
Davlat aktivlari tartibsiz boshqarilayotgani ham samaradorlikka salbiy ta'sir ko‘rsatmoqda. Masalan, hozirgi vaqtda 972 ta davlat korxonasi aktivlarining atigi 21 foizi Davlat raqobat qo‘mitasi tomonidan, qolgan 79 foizi vazirlik va idoralar hamda xo‘jalik birlashmalari tomonidan boshqarilmoqda.
Bunday yondashuv so‘nggi 27 yil davomida davlat korxonalarini qanday ahvolga olib kelgani hech kimga sir emas. Aviasozlik sanoati kabi butun bir soha yo‘q bo‘lib ketdi.
Mavjud tizimni tartibga solish maqsadida Davlat aktivlarini boshqarish markazi faoliyatini tubdan takomillashtirish, uni mustaqil agentlik etib qayta tashkil qilish lozim.
Bu Agentlik davlat mulkini boshqarish, davlat korxonalarini isloh qilish, aksiya va obligatsiyalar chiqarish yo‘li bilan ularni moliyaviy sog‘lomlashtirish, xususiylashtirish jarayonlariga bosh-qosh bo‘ladi.
Vazirlar Mahkamasiga bir oy muddatda mazkur taklifni amalda joriy etish vazifasi topshiriladi.
Yettinchidan, biz erkin bozor tamoyillarini o‘rnatmoqchi ekanmiz, iqtisodiyotning yetakchi tarmoqlarini isloh qilish va rivojlantirish orqali sog‘lom raqobat muhitini yaratishimiz shart.
Bu borada birinchi qadam sifatida “O‘zbekenergo” va “O‘zbekiston havo yo‘llari” tizimini tubdan isloh qilish haqida qarorlar qabul qildik.
“O‘zbekiston havo yo‘llari” milliy aviakompaniyasi qayta tashkil etilib, parvozlarni amalga oshirish, aeroportlarni boshqarish va aeronavigatsiya xizmatlari bir-biridan ajratildi.
Kelgusi yilda boshqa strategik tarmoqlarni ham, jumladan, “O‘zbekneftgaz”, “O‘zkimyosanoat” kompaniyalari, Navoiy kon- metallurgiya kombinatini bosqichma-bosqich isloh qilishni davom ettiramiz.
Mahsulot ishlab chiqarish hajmi va uning narxini belgilash amaliyotini butunlay qayta ko‘rib chiqib, bozor tamoyillarini joriy etish zarur.
Vazirlar Mahkamasiga ushbu masalalar yuzasidan ikki oy muddatda Hukumat dasturlari va “yo‘l xaritalari”ni ishlab chiqish topshiriladi.
Sakkizinchidan, iqtisodiyotimizni jahon bozoriga integratsiya qilish va eksportni qo‘llab-quvvatlash ustuvor vazifadir.
Kelgusi yili eksport hajmini 30 foizga oshirib, 18 milliard dollarga yetkazishni maqsad qilib qo‘ymoqdamiz.
Biz eksportga yo‘naltirilgan iqtisodiyotga o‘tishimiz, ichki bozorda raqobat muhitini shakllantirishimiz zarur.
Shuningdek, transport-logistika tizimini takomillashtirish ham eng dolzarb masaladir. Chunki dengizga chiqish imkoniyatimiz cheklangani uchun mahsulotni eksport qilishda ko‘plab qiyinchiliklar paydo bo‘lmoqda.
Shu bois, “Uzbekistan Eyrveys” va “O‘zbekiston temir yo‘llari” kompaniyalari tovarlarimizni eksport qilish bo‘yicha zamonaviy logistika yo‘nalishlarini yaratishlari zarur.
Vazirlar Mahkamasi eksport yuklarini qo‘shni davlatlardan temir yo‘l orqali imtiyozli narxlarda o‘tkazish bo‘yicha muzokaralar olib borishi kerak. Shu bilan birga, Jahon bankining “Logistika samaradorligi indeksi”dagi mamlakatimiz o‘rnini yuqori pozitsiyaga ko‘tarish choralarini ko‘rish lozim.
Kelgusi yilda bojxona tartiblarini keskin soddalashtirish, bojxona nazorati punktlari hamda yuklarni rasmiylashtirish postlarini tubdan isloh qilish zarur.
Yurtimizning barcha hududlarida zamonaviy talablarga javob beradigan, “yagona darcha” tamoyili asosida faoliyat ko‘rsatadigan bojxona komplekslarini barpo etish kerak.
Vazirlar Mahkamasiga bir oy muddatda yuqorida qayd etilgan masalalar bo‘yicha “yo‘l xaritasi”ni ishlab chiqish vazifasi topshiriladi.
To‘qqizinchidan, hududlarni kompleks rivojlantirish tadbirlarini izchil davom ettirish lozim.
Iqtisodiyotdagi tizimli o‘zgarishlar natijasida yalpi ichki mahsulot tarkibida sanoatning ulushi joriy yilda 35 foizdan 37 foizga ortishi kutilmoqda. Biroq ayrim shahar va tumanlarda bu o‘ta muhim masalaga yetarlicha e'tibor berilmayapti.
Oqibatda, respublikaning 27 ta tumanida sanoatning ulushi viloyat ko‘rsatkichining 1 foiziga ham yetmaydi. Shu sababli, har bir tuman va shahar sanoatini rivojlantirish bo‘yicha o‘rta va uzoq muddatli dasturlar ishlab chiqish kerak. Bu masalani, avvalo, Qoraqalpog‘iston Respublikasi va viloyatlar rahbarlari alohida nazoratga olishi kerak.
Yangi yilda “Obod qishloq” va “Obod mahalla” dasturlari ijrosi uchun 4 trillion so‘mdan ziyod mablag‘ ajratish ko‘zda tutilmoqda.
Bugungi kunda mamlakatimizning urbanizatsiya darajasi 35,5 foizni tashkil etadi va hozirdan boshlab zarur choralar ko‘rilmasa, ushbu ko‘rsatkich yaqin kelajakda pasayishi mumkin.
Bosh vazir A.Aripov mamlakatimiz aholisining urbanizatsiya darajasini 2030 yilga qadar 60 foizga yetkazish bo‘yicha Davlat dasturi ishlab chiqish uchun shaxsan mas'ul etib belgilanadi.
Bu borada faqat poytaxt va viloyat markazlari bo‘lgan shaharlarni emas, avvalo, hududlarda joylashgan shahar va posyolkalarni kompleks rivojlantirish e'tibor markazida turishi kerak.
Qishloq joylarda namunaviy uy-joylar qurish dasturlaridan bosqichma-bosqich shahar va posyolkalarda ko‘p qavatli uylar qurishga o‘tishimiz lozim. Muhandislik-kommunikatsiya infratuzilmasi ham uy-joylarni qurish dasturlari bilan uzviy bog‘liq holda rivojlanishi darkor.
Bu ishlarga Iqtisodiyot vazirligi bosh-qosh bo‘lishi lozim.
Shu bilan birga, ushbu vazifalarni amalga oshirish uchun maxsus jamg‘arma tuziladi. Binolar va inshootlar joylashgan yer uchastkalarini xususiylashtirishdan tushgan mablag‘lar ana shu jamg‘armada to‘planadi.
Biz bu yangi tizim orqali hududlarimiz qiyofasini yanada obod qilishga va aholi farovonligini oshirishga erishamiz.
O‘ninchidan, qishloq xo‘jaligi sohasini boshqarish tizimini isloh qilish, yer va suv resurslaridan oqilona foydalanish borasidagi ilg‘or texnologiyalarni joriy etish, oziq-ovqat xavfsizligini ta'minlash eng muhim vazifamizdir.
Keyingi yilda klaster usulida paxta yetishtirishni kamida 52 foizga yetkazish uchun 48 ta paxta-to‘qimachilik klasterini tashkil etish to‘g‘risida qaror qabul qilindi.
Shu bilan birga, g‘alla va meva-sabzavot klasterlari faoliyatini har tomonlama rivojlantirish kerak. Bu soha biz uchun nisbatan yangi ekanini inobatga olib, uni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash, jumladan, kredit tizimini soddalashtirish, xarajatlarni subsidiyalash, yer ajratish bilan bog‘liq tartiblarni qayta ko‘rib chiqish talab etiladi.
Urug‘chilikda asl navlarni yaratish maqsadida, tajriba-seleksiya ishlarini tubdan jonlantirish lozim.
Buning uchun urug‘chilik va seleksiya bilan shug‘ullanadigan institutlarning moddiy-texnik bazasini yaxshilash, davlat-xususiy sheriklik asosida urug‘chilik klasterlarini tashkil qilish talab etiladi.
Qishloq xo‘jaligi ekinlari va chorvachilik bo‘yicha yangi tarmoqlarni rivojlantirishimiz zarur.
Bugungi kunda fermer xo‘jaliklarining yillik chorva ozuqasiga bo‘lgan ehtiyojining faqat 35 foizi mahalliy imkoniyatlar hisobidan qoplanmoqda.
Shu sababli yangi yerlarni o‘zlashtirish orqali ekin maydonlarini kengaytirish evaziga chorvaning ozuqa bazasini mustahkamlash, shuningdek, baliqchilik, parrandachilikni rivojlantirish hisobidan oziq-ovqat mahsulotlari hajmini keskin ko‘paytirishimiz kerak.
Yana bir muhim vazifa – suvni tejaydigan sug‘orish texnologiyalarini keng qo‘llashdan iborat.
Vazirlar Mahkamasiga ikki oy muddatda bu masala bo‘yicha “yo‘l xaritasi”ni ishlab chiqish topshiriladi.
Qishloq xo‘jaligi maqsadlarida yer berish tizimini tubdan qayta ko‘rib chiqish kerak.
Yerdan samarali foydalanib, mo‘l hosil olayotgan ko‘p tarmoqli fermer xo‘jaliklariga o‘z faoliyatini kengaytirishi uchun qo‘shimcha yer maydonlarini ajratish lozim.
Agrar sohada eng katta muammo – fermerlarning qishloq xo‘jaligi sohasida yetarli bilimga ega emasligidir.
To‘g‘ri, ularda kuch-g‘ayrat, tashabbus, yerga mehr bor, ko‘pchiligining ko‘zi yonib turibdi.
Lekin, afsuski, birgina xohish bilan biz yuqori hosildorlikka va pirovard natijaga erisha olmaymiz.
Bizga qishloq xo‘jaligi texnologiyalarini mukammal egallagan, zamonaviy ishlab chiqarish va innovatsiya usullaridan xabardor fermerlar suv bilan havodek zarur.
Fermerlar kengashi Qishloq xo‘jaligi va Suv xo‘jaligi, Innovatsion rivojlanish vazirliklari bilan hamkorlikni kuchaytirishi, fermerlarni o‘qitish va qayta tayyorlash dasturlarini ishlab chiqishi lozim.
Qishloq xo‘jaligidagi islohotlardan maqsad – iqtisodiy foyda ko‘rish bilan birga, oziq-ovqat xavfsizligini ta'minlash, xalq farovonligini oshirishdan iboratdir. Buni hech qachon esimizdan chiqarmasligimiz zarur.
Vazirlar Mahkamasi ikki oy muddatda “2019-2024 yillarda mamlakatda oziq-ovqat xavfsizligini ta'minlash milliy dasturi”ni qabul qilishi kerak.
Qishloq xo‘jaligi vazirligi mamlakatimizda meva-sabzavot yetishtirish bo‘yicha klaster tizimi qanday holatda ekanini chuqur tahlil qilib, 2019 yil 1 martga qadar bu boradagi mavjud to‘siqlarni bartaraf etishga doir takliflarni kiritsin.
Hurmatli parlament a'zolari!
Iqtisodiy rivojlanish va ijtimoiy himoya o‘zaro uzviy bog‘liq tushunchalar bo‘lib, ularni bir-biridan ajralgan holda tasavvur qilib bo‘lmaydi.
2019 yil – “Faol investitsiyalar va ijtimoiy rivojlanish yili”da ijtimoiy sohani yanada rivojlantirish uchun quyidagi vazifalarni amalga oshirish zarur.
Birinchidan, aholi o‘rtasida ishsizlikni kamaytirish, odamlar va oilalarning daromadini oshirish lozim.
Hukumat bir oy muddatda 2019 yil uchun bandlikka ko‘maklashishning yangi davlat dasturini tasdiqlashi kerak.
Bu borada ishsizlarni kasbga o‘qitish, ularga huquqiy va boshqa maslahatlar berish hamda boshqa ijtimoiy yordam usullaridan keng foydalanish kerak.
Xalqimizning hayot darajasini yuksaltirish uchun mehnatga munosib haq to‘lash tizimini shakllantirish va aholi real daromadlarini oshirishimiz zarur.
Eng kam oylik ish haqi miqdorini belgilash tartibini qayta ko‘rib chiqish, soliq va boshqa to‘lovlarning eng kam ish haqi miqdori bilan bog‘liq bo‘lishiga barham berish kerak.
Vazirlar Mahkamasi ikki oy muddatda ushbu masalani hal etish yuzasidan kompleks chora-tadbirlar ishlab chiqsin.
Ikkinchidan, pensiya va nafaqalarni tayinlash va to‘lash tartibini qayta ko‘rib chiqish, pensiya tizimini tubdan isloh qilish zarur.
Xabaringiz bor, yaqinda ushbu masala bo‘yicha Prezident farmoni qabul qilindi. Unga ko‘ra, 2019 yil 1 yanvardan boshlab, ishlaydigan barcha pensionerlarga pensiyalar to‘liq miqdorda to‘lanishi belgilandi.
Shuningdek, pensiyani hisob-kitob qilish uchun ish haqining maksimal miqdorini eng kam oylik ish haqining 8 barobaridan 10 barobarigacha oshirish bo‘yicha yangi tizim joriy etilmoqda.
Islohotlarning keyingi bosqichida ushbu cheklovlar ham butunlay bekor qilinadi.
Ayni vaqtda nogironligi bo‘lgan bolalar va ularning oila a'zolarini, boquvchisini yo‘qotganlarni o‘n olti yoshgacha ijtimoiy muhofaza qilish masalasi doimo e'tiborimiz markazida turishi kerak. Umrini nogiron farzandiga qarash, uni parvarish qilishga bag‘ishlagan onalar uchun alohida ijtimoiy nafaqa turini joriy etamiz.
Uchinchidan, ilm-fan, zamonaviy va uzluksiz ta'lim tizimini yanada takomillashtirish zarur.
Xalqimizda “ta'lim va tarbiya beshikdan boshlanadi” degan hikmatli bir so‘z bor. Faqat ma'rifat insonni kamolga, jamiyatni taraqqiyotga yetaklaydi.
Shu sababli, ta'lim sohasidagi davlat siyosati uzluksiz ta'lim tizimi prinsipiga asoslanishi, ya'ni, ta'lim bog‘chadan boshlanishi va butun umr davom etishi lozim.
Rivojlangan mamlakatlarda ta'limning to‘liq sikliga investitsiya kiritishga, ya'ni, bola 3 yoshdan 22 yoshgacha bo‘lgan davrda uning tarbiyasiga sarmoya sarflashga katta e'tibor beriladi. Chunki ana shu sarmoya jamiyatga 15-17 barobar miqdorda foyda keltiradi. Bizda esa bu ko‘rsatkich atigi 4 barobarni tashkil etadi.
Binobarin, inson kapitaliga e'tiborni kuchaytirishimiz, buning uchun barcha imkoniyatlarni safarbar etishimiz shart.
Shu yo‘ldagi muhim amaliy qadam sifatida bolalarni maktabgacha ta'lim bilan qamrab olish darajasini bugungi 34 foizdan 2019 yilda 44 foizga yetkazamiz.
Umumiy o‘rta ta'lim tizimini bugungi kun talablari asosida tashkil etish, farzandlarimiz har tomonlama kamol topishi uchun, barcha sharoitlarni yaratish lozim.
Xususiy maktablar tashkil etish, davlat-xususiy sheriklik imkoniyatlaridan keng foydalanish kerak.
Oliy ta'lim tizimida tahsil olish uchun teng imkoniyat yaratishga qaratilgan ishlarni yanada kuchaytirishimiz zarur.
O‘zbekistonda oliy va o‘rta maxsus ta'lim maskanlari bitiruvchilarini oliy ta'lim bilan qamrab olish o‘tgan davrda 9-10 foiz darajasida bo‘lib kelayotgan edi. So‘nggi ikki yilda ko‘rilgan chora-tadbirlar tufayli, biz bu raqamni 15 foizdan oshirishga erishdik.
Lekin bu hali yetarli emas. Chunki dunyodagi rivojlangan davlatlar tajribasiga qaraydigan bo‘lsak, bu ko‘rsatkich ularda 60-70 foizni tashkil etadi.
Shuning uchun 2019 yilda mamlakatimizda bitiruvchilarni oliy ta'lim bilan qamrab olish darajasini 20 foizga yetkazish va kelgusi yillarda oshirib borish – muhim vazifamizdir.
Oliy o‘quv yurtlari nufuzini oshirish, nodavlat ta'lim maskanlari sonini ko‘paytirib, sohaga yuqori malakali kadrlarni jalb etish va raqobatni kuchaytirish lozim.
Yoshlarimizga bir vaqtning o‘zida bir nechta oliy o‘quv yurtiga hujjat topshirish imkoniyatini berishimiz, o‘ylaymanki, ularning ta'lim olish huquqlarini kengaytirishga xizmat qiladi.
Oliy ta'lim muassasalariga real imkoniyatlardan kelib chiqqan holda, qabul kvotalarini mustaqil belgilash tizimini joriy etish kerak.
Bakalavriat yo‘nalishida tahsil olayotgan talabalarga xorijda o‘qishni davom ettirish imkoniyatlari yanada kengaytiriladi.
Chunki jamiyatimizda oliy ma'lumotga ega, yuksak malakali mutaxassislar qancha ko‘p bo‘lsa, rivojlanish shuncha tez va samarali bo‘ladi.
Vazirlar Mahkamasi ushbu takliflar yuzasidan ikki oy muddatda tegishli chora-tadbirlar ishlab chiqishi kerak.
Oliy ta'lim muassasalarida ilmiy salohiyatni yanada oshirish, ilmiy va ilmiy-pedagog kadrlar tayyorlash ko‘lamini kengaytirish – eng muhim masalalardan biridir.
Har bir ishlab chiqarish sohasida tarmoq ilmiy-tadqiqot muassasalari, konstruktorlik byurolari, tajriba-ishlab chiqarish va innovatsion markazlar bo‘lishi maqsadga muvofiqdir.
Biz mamlakatimizda investitsiyalarni faqatgina iqtisodiyot tarmoqlariga emas, balki ilmiy ishlanmalar “nou-xau”lar sohasiga ham keng jalb qilishimiz kerak.
Vazirlar Mahkamasiga ikki oy muddatda ilmiy-tadqiqot tashkilotlari faoliyatini tubdan isloh qilish hamda ilmiy ishlanmalar bo‘yicha amaliy natijadorlikni oshirish yuzasidan aniq takliflar tayyorlash topshiriladi.
To‘rtinchidan, xalqimiz genofondini mustahkamlash maqsadida tibbiy xizmatlar sifatini yaxshilash va ko‘lamini kengaytirish lozim.
Bizning bosh maqsadimiz – nafaqat kasallikni davolash, balki uning oldini olishdan iborat.
Tibbiy-ijtimoiy yordam ko‘rsatish jarayonida davlat-xususiy sheriklik munosabatlarini kengaytirish lozim. Davlat tomonidan ko‘rsatiladigan tibbiy xizmatlar doirasi belgilanib, pullik va bepul davolanish o‘rtasida aniq chegara o‘rnatilishi kerak.
Sog‘liqni saqlash vazirligi Moliya vazirligi bilan birgalikda ikki oy muddatda davlat shifoxonalarini moliyalashtirish tizimini takomillashtirish bo‘yicha takliflar kiritsin.
Nufuzli xorijiy oliy ta'lim muassasalari bilan hamkorlikni kuchaytirish kerak. Kelgusi yilda Rossiya, Janubiy Koreya, Germaniya, Italiya tibbiyot institutlari bilan qo‘shma fakultet va filiallar ochish bo‘yicha amaliy choralarni ko‘ramiz.
Navbatdagi dolzarb muammo – aholi o‘rtasida onkologik kasalliklar ko‘payib borayotgani bilan bog‘liq.
Misol uchun, yurtimizda yiliga 22 mingdan ortiq bemorda onkologik kasallik aniqlanmoqda.
Bu, o‘z navbatida, mazkur kasallikka qarshi kurash tizimini takomillashtirishni talab etib, yuqori texnologik tibbiy yordamga ehtiyojni kuchaytirmoqda.
Ushbu yo‘nalishdagi kasalliklarni barvaqt aniqlash uchun Vazirlar Mahkamasiga bir oy muddatda alohida qaror va dastur qabul qilish, uni moliyalashtirish manbalarini aniq belgilash vazifasi yuklatiladi.
Ko‘payib borayotgan bir qator jiddiy kasalliklar profilaktikasi bo‘yicha xalqaro institutlar, nufuzli xorijiy shifoxonalar bilan hamkorlikni yo‘lga qo‘yish zarur.
Xalqimiz genofondini saqlash uchun homilador ayollar va bolalarning ovqatlanish ratsioni bo‘yicha amaldagi me'yorlarni xalqaro standartlar asosida qayta ko‘rib chiqish lozim.
Vazirlar Mahkamasiga uch oy muddatda bu borada o‘rta va uzoq muddatga mo‘ljallangan dastur ishlab chiqish vazifasi topshiriladi.
Beshinchidan, xotin-qizlar va yoshlarni davlat tomonidan ijtimoiy qo‘llab-quvvatlashni yanada kuchaytirish lozim.
Bu borada joriy yilda ko‘rilgan amaliy choralarga qaramasdan, haligacha og‘ir turmush sharoitida yashab, ish bilan ta'minlanmagan 13 mingdan ziyod xotin-qizlar borligi achinarlidir.
Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi va Xotin-qizlar qo‘mitasi hududiy hokimliklar bilan birgalikda bir oy muddatda ana shunday ayollarni ish bilan ta'minlashga qaratilgan dastur ishlab chiqishi zarur.
Markaziy bank, Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahri rahbarlariga 2019 yilda turmush sharoiti og‘ir bo‘lgan 1 ming 600 nafar xotin-qizlarni imtiyozli kreditlar asosida arzon uy-joylar bilan ta'minlash vazifasi topshiriladi.
Mamlakatimiz aholisining qariyb yarmini tashkil etadigan yoshlar bilan ishlash masalasi, bundan buyon ham eng asosiy vazifalarimizdan biri bo‘lib qoladi.
Yoshlarni tadbirkorlikka keng jalb etish, ularning bandligini ta'minlash maqsadida “Yoshlar – kelajagimiz” jamg‘armasi faoliyatini yanada kengaytirish zarur.
2019 yilda jamg‘arma uchun 2 trillion so‘mdan ziyod mablag‘ ajratish va shu orqali 50 mingdan ortiq yangi ish o‘rni yaratish lozim.
Farzandlarimizning turli radikal va zararli g‘oyalar ta'siriga tushib qolishiga yo‘l qo‘ymaslik – asosiy vazifamizdir. Bu boradagi ishlarni yangicha yondashuvlar bilan davom ettirishimiz kerak.
Jumladan, davlat-xususiy sheriklik asosida yangi madaniyat va istirohat bog‘larini tashkil etish, ularni zamonaviy yoshlar maskanlariga aylantirish choralarini ko‘rish zarur. Ushbu bog‘lar tarkibida birinchi navbatda sport maydonchalari, amfiteatr va kichik sahnalar, kutubxona, “Kitob kafelari” bo‘lishi lozim.
Bugungi kunda yoshlarimizning bilim va ma'lumot olishining asosiy manbai Internet ekani hech kimga sir emas.
Shu sababli tadbirkorlarni qo‘llab-quvvatlagan holda, jamoat joylarida bepul “vay-fay” hududlarini tashkil etish choralarini ko‘rishimiz kerak.
Vazirlar Mahkamasiga bir oy muddatda ushbu masalalar bo‘yicha dastur ishlab chiqish yuklatiladi.
Oltinchidan, aholi turmush sharoitini yaxshilash, uni munosib turar-joy bilan ta'minlash, xalqimiz farovonligini oshirish doimo e'tiborimiz markazida bo‘ladi.
Kelgusi yilda ham arzon uy-joylar qurish dasturi izchil davom ettiriladi.
Namunaviy uylarning loyihalarini takomillashtirish, energiyani tejaydigan texnologiyalarni qo‘llash, zamonaviy va arzon qurilish materiallaridan foydalanishga, alohida ahamiyat berish kerak.
Ayni paytda yurtimizdagi 34 mingdan ortiq ko‘p qavatli uylarning aniq holatini yana bir bor o‘rganib, bu masala bo‘yicha amaliy choralar ko‘rish zarur.
Hukumat uch oy muddatda ko‘p qavatli uy-joy fondini to‘liq xatlovdan o‘tkazishni ta'minlashi kerak.
Dunyodagi yirik megapolislarning bu boradagi tajribasini o‘rgangan holda, renovatsiya dasturini, ya'ni, eskirib qolgan ko‘p qavatli uylar o‘rnida eng zamonaviy sharoitga ega bo‘lgan yangi uylar qurish dasturini ishlab chiqish lozim.
Ma'lumki, kommunal xo‘jalik sohasi uzoq yillardan buyon ko‘plab e'tirozlarga sabab bo‘lmoqda.
Shuning uchun 2019 yildan boshlab tarmoqda davlat-xususiy sheriklik bo‘yicha investorlar bilan hamkorlikda ishlashni boshlaymiz.
Uy-joy mulkdorlari shirkatlarida ma'muriy xarajatlarni kamaytirish uchun professional boshqaruv kompaniyalari faoliyatini qo‘llab-quvvatlash kerak.
Kelgusi yilda aholini markazlashgan tarmoqlar orqali toza ichimlik suvi bilan ta'minlash darajasini hozirgi 65 foizdan 75 foizga yetkazishimiz lozim.
Vazirlar Mahkamasi ikki oy muddatda ichimlik suvi ta'minoti va kanalizatsiya tizimini rivojlantirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar ishlab chiqishi zarur.
Yettinchidan, jamiyatda sog‘lom turmush tarzini qaror toptirish, jismoniy tarbiya va sportni yanada ommalashtirish yana bir dolzarb vazifadir.
Sportni jadal rivojlantirish, xalqaro musobaqalarda yuksak natijalarga erishgan sportchilarni rag‘batlantirish va qo‘llab-quvvatlashga bundan buyon ham katta ahamiyat beramiz.
Yosh avlodimiz o‘rtasida sportni ommalashtirish maqsadida eng chekka tumanlarda ham bolalar va o‘smirlar sport maktablarini tashkil etamiz.
2020 yilda Tokioda o‘tkaziladigan yozgi Olimpiadaga puxta tayyorgarlikni hozirdan boshlashimiz lozim.
Yana bir muhim masala – mamlakatimizda qishki sport turlari bo‘yicha xalqaro talablar darajasida sportchilar tayyorlash samarali tizimini yaratish kerak.
Poytaxtimizda barpo etilayotgan “Humo” muz sporti saroyi, shuningdek, yaqinda Toshkent viloyatining Amirsoy dam olish maskanida ishga tushiriladigan zamonaviy majmua ham ayni shu maqsadlarga xizmat qiladi.
Afsuski, hozirga qadar yurtimizda Olimpiya yoki Osiyo o‘yinlari kabi nufuzli sport musobaqalari o‘tkazilmagan.
Shu bois yaxshi niyat bilan kelgusida yozgi Osiyo o‘yinlaridan biriga mezbonlik qilish bo‘yicha istiqbolli reja ishlab chiqishni boshlashimiz kerak.
Vazirlar Mahkamasiga uch oy muddatda bu masala bo‘yicha tegishli dastur loyihasini tayyorlash topshiriladi.
Sakkizinchidan, turizmni rivojlantirish, sohaga investitsiyalar jalb etish, kadrlar salohiyatini oshirish bo‘yicha kompleks choralar ko‘rishimiz lozim.
Bizda turizm ko‘pincha qadimiy shaharlarimiz, tarixiy-madaniy yodgorliklar doirasida cheklanib qolmoqda.
Vaholanki, mamlakatimizning betakror tabiati, milliy qo‘riqxonalar, tog‘li hududlarda turizmni rivojlantirish uchun katta salohiyat mavjud.
Ayniqsa, tibbiyot turizmi, ziyorat turizmi va ekoturizmni rivojlantirish nafaqat iqtisodiyot, balki ijtimoiy sohalar rivojiga ham katta turtki beradi.
Vazirlar Mahkamasi bir oy muddatda 2019-2025 yillarda Turizmni rivojlantirish milliy konsepsiyasini ishlab chiqishi va ijrosini ta'minlashi zarur.
Shu asosda 2025 yilda yurtimizga tashrif buyuradigan xorijiy sayyohlar sonini 7 million nafarga, turizm eksportidan keladigan yillik daromadni esa 2 milliard dollarga yetkazish lozim.
To‘qqizinchidan, oldimizga qo‘ygan ulkan vazifalarni amalga oshirishda biz uchun kuch-qudrat manbai bo‘ladigan milliy g‘oyani rivojlantirishimiz zarur.
Xususan, milliy o‘zligimizni anglash, Vatanimizning qadimiy va boy tarixini o‘rganish, bu borada ilmiy-tadqiqot ishlarini kuchaytirish, gumanitar soha olimlari faoliyatini har tomonlama qo‘llab-quvvatlashimiz lozim.
O‘tmishga berilgan baho albatta xolisona, eng muhimi, turli mafkuraviy qarashlardan xoli bo‘lishi zarur.
Afsuski, yurtimiz tarixini o‘rganishda o‘tgan davrda arxeologik tadqiqotlar yetarli darajada olib borilmadi.
Shuning uchun Fanlar akademiyasining Arxeologiya va San'atshunoslik institutlari faoliyatini, oliy o‘quv yurtlari va muzeylardagi arxeologik izlanishlarni chet ellik hamkorlar bilan birga tashkil etish zarur.
Buyuk alloma va adiblarimiz, aziz-avliyolarimizning bebaho merosi, yengilmas sarkarda va arboblarimizning jasoratini yoshlar ongiga singdirish, ularda milliy g‘urur va iftixor tuyg‘ularini kuchaytirishga alohida e'tibor qaratishimiz kerak.
Shu maqsadda, O‘zbekiston Milliy teleradio kompaniyasi tarkibida “O‘zbekiston tarixi” kanalini tashkil etib, ilmiy jamoatchilik, ijodkor ziyolilarimiz bilan birgalikda uning dasturlarini puxta shakllantirish kerak.
Mamlakatimiz muzeylarida saqlanayotgan tarixiy eksponatlarni to‘liq xatlovdan o‘tkazish, har bir muzeyning katalogini yaratish lozim.
Vazirlar Mahkamasiga bir oy muddatda bu borada tegishli chora-tadbirlar ishlab chiqish vazifasi yuklatiladi.
Aziz do‘stlar!
Barchamizga ayonki, islohot – bu yangilanish, o‘zgarish degani. Islohotlar ijobiy natija berishi uchun, avvalo rahbarlarimiz va odamlarimiz o‘zgarishi kerak. Inson o‘zgarsa, jamiyat o‘zgaradi.
Bu maqsadga erishish uchun birinchi navbatda, barcha darajadagi rahbarlar va xalq deputatlari, barcha yetakchilar o‘z faoliyatini tanqidiy tahlil, qat'iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik asosida tashkil etishlarini bugun hayotning o‘zi talab etmoqda.
Zamonaviy, oqilona boshqaruv tizimini joriy etish – oldimizga qo‘ygan vazifalarni bajarishning asosiy shartidir.
Bu borada quyidagi dolzarb masalalarga e'tiboringizni qaratmoqchiman.
Birinchidan, parlamentning muhim qarorlar qabul qilish va qonunlar ijrosini nazorat etish faoliyatini kuchaytirish lozim.
Hozirgi kunda Konstitutsiyaga muvofiq, parlament Bosh vazirni tasdiqlaydi. Lekin vazirlarni lavozimga qo‘yishda qatnashmaydi.
Shuning uchun Hukumat a'zolari parlament oldida mas'uliyatni yetarli darajada his etayotgani yo‘q. Shu munosabat bilan Vazirlar Mahkamasi a'zolarini Oliy Majlis tomonidan tasdiqlash amaliyotini kiritishni taklif etaman.
Bo‘lajak vazir parlament a'zolari oldida sohani rivojlantirish bo‘yicha o‘z dasturini himoya qilsin va unga erishish yo‘llarini asoslab bersin.
Bir so‘z bilan aytganda, lavozimga munosib ekanini isbotlasin.
Ayni vaqtda joylardagi mahalliy kengashlarda ham viloyat va tuman idoralari rahbarlarini tasdiqlash bo‘yicha mana shunday amaliyotni joriy etish kerak.
Parlament nazoratining ta'sirchan shakllaridan biri bo‘lgan Davlat byudjyetini qabul qilish va uning ijrosini ko‘rib chiqishga alohida ahamiyat berishimiz zarur. Bu ishni yuqori professional darajada yo‘lga qo‘yish uchun Oliy Majlis qoshida Davlat byudjyeti boshqarmasini tashkil etish maqsadga muvofiq bo‘lur edi.
Ikkinchidan, ijro hokimiyati tizimini optimallashtirish, ma'muriy islohotlarni davom ettirish va davlat boshqaruvida zamonaviy menejment usullarini keng qo‘llash zarur.
Barcha davlatlarda Hukumat islohotlar ijrosi uchun javob beradigan yuqori vakolatli organ hisoblanadi.
Hozirgi kunda Hukumat komplekslari tarkibiga 160 dan ortiq idora va tashkilotlar kiradi, Bosh vazirning soha va tarmoqlar bo‘yicha 8 nafar o‘rinbosari mavjud.
Lekin Vazirlar Mahkamasi va uning tarkibidagi idoralarning islohotlar jarayonidagi o‘rni bugungi kun talabiga javob beradimi? Bu savolga, afsuski, ijobiy javob berolmaymiz.
Vazirlar va kompaniya rahbarlari arzimagan masala bo‘yicha ham Vazirlar Mahkamasiga qatnashga o‘rganib qolgan. Oqibatda, Hukumat faqat kundalik joriy masalalarni hal qiladigan tuzilmaga aylanib bormoqda.
Iqtisodiyot va ijtimoiy sohadagi muammolarni chuqur tahlil qilish va joylardagi haqiqiy ahvolni o‘rganish esa e'tibordan chetda qolmoqda.
2019 yilga “Faol investitsiyalar va ijtimoiy rivojlanish yili” deb nom berganimiz munosabati bilan Tashqi ishlar vazirligi va uning chet eldagi vakolatxonalari ham o‘z ishini qayta ko‘rib chiqishlari lozim bo‘ladi.
Bundan buyon bizning xorijdagi elchilarimizga ham talab o‘zgaradi. Ularning faoliyatiga birinchi navbatda investitsiyalarni jalb qilish bo‘yicha qanday ishlayotganiga hamda ana shu investitsiya miqdoriga qarab baho beriladi.
Shu munosabat bilan, Vazirlar Mahkamasiga uch oy muddatda yuqorida ko‘rsatilgan kamchiliklarni bartaraf etish, Hukumat va uning tarkibiga kiruvchi vazirlik hamda idoralar faoliyatini optimallashtirish va takomillashtirish, ish samaradorligini oshirish, rahbar kadrlarning shaxsiy javobgarligi va mas'uliyatini kuchaytirish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar dasturini ishlab chiqish va ijrosini ta'minlash vazifasi yuklatiladi.
Prezident qabulxonalarining ikki yillik ish tajribasi shuni ko‘rsatdiki, biz yaqin o‘tmishda xalqdan, uning tashvish va muammolaridan ancha uzoqlashib qolgan ekanmiz.
Biz fuqarolar bildirgan fikr-mulohaza va takliflarni inobatga olib, davlat boshqaruv tizimini isloh qilishimiz, ilg‘or davlat menejmenti va “aqlli” boshqaruv prinsiplariga bosqichma-bosqich o‘tishimiz lozim.
Bu shuni bildiradiki, endi davlat muassasalari bevosita fuqaro bilan ishlashga o‘tadi.
Davlat idoralari xalqqa, jumladan, tadbirkorlarga yaqin ko‘makchi bo‘lishi zarur.
Davlatning boshqaruv sohasidagi ba'zi funksiyalarini davlat-xususiy sheriklik asosida jumladan, “autsorsing” shaklida xususiy sektorga topshirish lozim.
Uchinchidan, davlat boshqaruvida samaradorlikni oshirish maqsadida davlat xizmatiga malakali mutaxassislarni jalb etishga qaratilgan yagona kadrlar siyosatini shakllantirish zarur.
Bugun oddiy bir haqiqatni tan olishimiz kerak. Davlat idoralarida malakali va yetuk kadrlar yetishmayapti.
Hanuzgacha davlat xizmatchilarining maqomi belgilanmagan, davlat xizmatiga qabul qilishning oshkora mexanizmlari ishlab chiqilmagan.
Bu boradagi muammolarni hal etish uchun, avvalo, davlat xizmatchilari faoliyatini xolisona baholash bo‘yicha samarali tizim joriy etish zarur.
E'tiboringizni yana bir muhim masalaga qaratmoqchiman.
Davlat organlarida ertaga, istiqbolda qanday vazifalar dolzarb bo‘lishi, sodda qilib aytganda, besh, o‘n, yigirma yildan keyin qanday muammolar oldimizda ko‘ndalang bo‘lishini prognoz qiladigan tizim hali shakllangani yo‘q.
Prezident Administratsiyasiga tarmoqlar faoliyatini samarali boshqarishda strategik tahlil, rejalashtirish va prognoz tamoyillariga asoslangan uzoq muddatli davlat siyosati Kontseptsiyasini ishlab chiqish vazifasi yuklatiladi.
Bunda davlat boshqaruvi idoralarida strategik tahlil va prognozlashtirish tuzilmalarini tashkil etish lozim.
Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzurida alohida Ekspert kengashi tashkil etilib, unga xorijiy mamlakatlarning nufuzli olimlari va amaliyotchilari jalb qilinishi lozim.
To‘rtinchidan, mahalliy hokimiyat organlarining vakolat va mas'uliyatini qayta ko‘rib chiqishimiz, ularning mustaqilligini yanada oshirishimiz lozim.
Hududlarni rivojlantirishga oid masalalarni hal etishda aksariyat hokimlarda mas'uliyatni o‘z zimmasiga olib, mustaqil qaror qabul qilish va tashabbuskorlik yetishmayapti.
Ma'lumki, 2018 yilda Toshkent shahrida eksperiment tariqasida davlat boshqaruvining yangi tartibi joriy etilib, shahar hokimi va tuman hokimlariga moliya, iqtisodiyot, investitsiya, qurilish, uy-joy va kommunal xizmat sohalari rahbarlarini tayinlash vakolati berildi.
Natijada 30 dan ortiq komissiya va kengashlar tugatilib, ularning vakolatlari tegishli hududiy organlarga berildi. Samarasiz ishlayotgan 12 ta davlat unitar korxonasi tugatildi.
Davlat byudjyetiga tushadigan mablag‘larning bir qismini mahalliy byudjyetlar ixtiyorida qoldirish tartibi o‘rnatilgani tufayli Toshkentda soliq tushumi prognozga nisbatan 2 trillion so‘mga ko‘paydi.
Davlat boshqaruvi sohasida ijobiy natija berayotgan ana shu eksperimentni endi boshqa hududlarda ham joriy etishimiz zarur.
Kelgusida hokimning ayni vaqtda Xalq deputatlari kengashi raisi sifatida faoliyat ko‘rsatishiga doir tartib bekor qilinishi lozim.
Oliy Majlis palatalari rahbarlariga (N.Yo‘ldoshev, N.Ismoilov) 2019 yil davomida ushbu masalalarni parlamentda atroflicha muhokama qilib, amaliy choralar dasturini qabul qilish tavsiya etiladi.
Kelgusi yili mamlakatimizda Oliy Majlis va mahalliy kengashlarga navbatdagi saylov o‘tkaziladi.
Yurtimizning siyosiy-ijtimoiy hayotida g‘oyat muhim ahamiyatga ega bo‘lgan ushbu siyosiy jarayonni milliy qonunchiligimiz va xalqaro standartlar asosida yuqori saviyada o‘tkazish uchun har tomonlama tayyorgarlik ishlarini boshlashimiz zarur.
Beshinchidan, xalq bilan uzluksiz muloqot va inson manfaatlari uchun xizmat qilish, barcha darajadagi rahbarlar uchun nafaqat majburiyat, balki hayotiy tamoyilga aylanishi shart.
Aholi bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri va ochiq muloqotlar tashkil etish, jismoniy va yuridik shaxslarning O‘zbekiston Respublikasi Prezidentiga murojaat qilish huquqini ro‘yobga chiqarish uchun sharoit yaratish yangi yilda ham faoliyatimizning muhim va ajralmas qismi bo‘lib qoladi.
Hurmatli senator va deputatlar!
Sizlarga ma'lumki, yurtimizda so‘nggi yillarda qonun ustuvorligini ta'minlash va sud-huquq sohasini takomillashtirish bo‘yicha keng ko‘lamli islohotlar amalga oshirilmoqda.
Bu o‘zgarishlar inson huquqlari va erkinliklarini ta'minlash, odil sudlovga erishish, huquqni muhofaza qilish idoralari faoliyatini takomillashtirishga qaratilgan.
Men bu masalaga Konstitutsiya kuniga bag‘ishlangan anjumanda atroflicha to‘xtalib o‘tganim uchun bu haqda batafsil gapirmoqchi emasman.
Faqat mazkur sohada oldimizda turgan asosiy ustuvor vazifalarga e'tiboringizni qaratmoqchiman.
Birinchidan, sud hokimiyatining chinakam mustaqilligini ta'minlash maqsadida, sudyalikka nomzodlarni tanlash va tayinlash tizimini yanada takomillashtirish lozim.
Sudyalar korpusini shakllantirish tizimini sud hokimiyatining mustaqilligi prinsipiga to‘liq moslashtirish, bu jarayonda keng jamoatchilik ishtirokini ta'minlash zarur.
Buning uchun tuman, shahar va viloyat sudi sudyalarini tanlash va tayinlash vazifasini Sudyalar oliy kengashi to‘liq o‘z zimmasiga olishi maqsadga muvofiqdir. Bu borada jamoatchilik fikri va sudyalarning ular oldida hisobot berish masalasi o‘z ifodasini topishi zarur.
Ikkinchidan, xalqimiz tinchligi va xavfsizligini ta'minlash, jinoyatchilikni barvaqt oldini olish ishlarini yangi bosqichga ko‘tarish talab etiladi.
Joriy yilda ushbu yo‘nalishda ko‘pgina ishlar qilindi.
Jumladan, soha xodimlari uchun munosib mehnat va turmush sharoitlarini yaratish maqsadida profilaktika inspektorlari uchun 6 yarim mingdan ziyod xizmat uylari, 1 ming 100 ta shaxsiy uy-joy, 7 mingta shaxsiy avtomobil berildi.
Shu bilan birga, Milliy gvardiya xodimlari uchun ham 1 ming 800 ta uy-joy quriladi.
2018 yilda 3 ming 205 ta mahallada bironta ham jinoyat sodir etilmagani ham shu ishlarimiz natijasi, desak, to‘g‘ri bo‘ladi. Lekin xotirjamlikka berilishga hali erta.
Odamlar tinch yashashi uchun butun mamlakatimizda jinoyatdan xoli muhit yaratishimiz shart.
Biz ichki ishlar vazirligi tizimida vakolat va funksiyalarni quyi bo‘g‘inga tushirib, uni chinakam xalqchil tizimga aylantirishimiz zarur.
Bu borada ilmiy yondashuv va ilg‘or axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini jadal joriy etamiz.
Har bir jinoyat yoki huquqbuzarlikning barvaqt oldini olish va unga qarshi kurashish bo‘yicha har qaysi hudud o‘z tajribasini yaratishi kerak.
Bu boradagi ishlar samarasini oshirish uchun Ichki ishlar vaziri, Milliy gvardiya qo‘mondoni va Bosh prokuror respublika hududlariga shaxsan mas'ul etib belgilanadi.
Jinoyatchilikka qarshi kurashda, birinchi navbatda, ijobiy natijaga erishgan profilaktika inspektorlari va mahalla faollarini rag‘batlantirishni kuchaytirish zarur.
Vazifasini sidqidildan bajargan xodimlarga yangi tuzilgan Maxsus jamg‘arma hisobidan ustama haq to‘lanadi va ularning mehnatlari qo‘shimcha rag‘batlantiriladi.
Bugungi kunda nomiga faoliyat ko‘rsatayotgan “Mahalla posboni” lavozimini tugatish vaqti keldi.
Uning o‘rniga profilaktika inspektorining jamoat tartibini saqlash bo‘yicha yordamchisi lavozimi joriy etiladi.
Bu lavozimga joylarda malakali huquqshunos, masalaga qonun nuqtai nazaridan yondashadigan fidoyi kadrlar ishga olinadi.
Biz qanchalik qiyin bo‘lmasin, chekka-chekka hududlarda ham “Jinoyat haqiqati va adolati” tamoyilini albatta joriy etishimiz kerak. Ya'ni, jinoyat so‘zsiz fosh etilishi va aybdor jazolanishi shart.
Bu masalaga faqat huquq-tartibot organlarining vazifasi, deb qaramasdan, butun jamiyatimiz birlashib, qattiq kurash olib borishi zarur.
Uchinchidan, jinoyat qonunchiligini yanada takomillashtirish va liberallashtirish bo‘yicha ishlarni davom ettirish lozim.
Nega deganda, Jinoyat va Jinoyat protsessual kodekslari qariyb 25 yil oldin qabul qilingan. O‘tgan davrda jamiyatdagi munosabatlar, odamlarning yashash tarzi, ongi, dunyoqarashi o‘zgardi.
Shu sababli bu kodekslar bugungi davr talablariga javob bermay qoldi.
Ma'lumki, qonunchilikda jazoni og‘irlashtirish yoki yengillashtirishga oid moddalar bor.
Lekin ular tergovchi yoki sudyaning ixtiyoriga, ya'ni, inson omiliga to‘liq bog‘liq bo‘lib qolmasligi kerak.
Aks holda biz uchun muqaddas bo‘lgan adolat mezoni buziladi.
Shuning uchun jinoyat va jinoyat-protsessual qonunchilikni tubdan qayta ko‘rib chiqish zarur.
Shu maqsadda Bosh prokuror rahbarligidagi idoralararo komissiya 2019 yil 1 iyulga qadar Jinoyat va Jinoyat- protsessual kodekslarining yangi loyihalarini tayyorlashi lozim.
Hurmatli yig‘ilish qatnashchilari!
Mamlakatimizning konstitutsiyaviy tuzumi, suvereniteti, hududiy yaxlitligini turli tahdidlardan himoya qilish, tinchlik va barqarorlikni yanada mustahkamlash – barcha yutuqlarimizning bosh garovidir.
Bu borada quyidagi vazifalar dolzarb ahamiyatga ega.
Birinchidan, mamlakatimiz mudofaa qobiliyatini, Qurolli Kuchlarning jangovar salohiyatini oshirish, milliy mudofaa sanoati kompleksini shakllantirish, har qanday xavf-xatarga qarshi doimo shay turishimiz lozim.
Mamlakat mudofaasini harbiy-iqtisodiy qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha boshlangan islohotlarni mantiqiy yakuniga yetkazish kerak.
Mudofaa vazirligi ikki oy muddatda mudofaa sanoati kompleksiga kiradigan korxonalarni rivojlantirish dasturini ishlab chiqsin.
Yana bir muhim masala. Zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan keng foydalanib, davlatimiz chegara xavfsizligini kuchaytirish va nazorat sifatini oshirish lozim.
Qurolli Kuchlarimizda jangovar ruhni yuksaltirish, askar va ofitserlarimizni jismoniy va ma'naviy jihatdan barkamol etib tarbiyalashga e'tiborni yanada kuchaytirishimiz kerak.
Favqulodda vaziyatlarning oldini olish va bartaraf etish tizimini har tomonlama takomillashtirish muhim vazifalarimizdan biri bo‘lishi lozim.
Ikkinchidan, ekologik xavfsizlik, suv va tabiiy resurslardan oqilona foydalanish e'tiborimiz markazida turishi zarur.
Suv xo‘jaligi vazirligi 2019 yil davomida mintaqadagi davlatlar ekspertlari bilan birgalikda Markaziy Osiyoda suv resurslaridan oqilona foydalanish bo‘yicha takliflarni ishlab chiqishi lozim.
Hozirgi vaqtda Orol fojiasi tufayli 5,5 million gektardan ortiq maydonda Orolqum sahrosi paydo bo‘ldi.
Har yili 100 million tonna qum va tuz havoga ko‘tarilmoqda. Bu esa Orol halokati global muammo ekanini yana bir bor isbotlamoqda.
Birlashgan Millatlar Tashkilotining Orolbo‘yi mintaqasi uchun Inson xavfsizligi bo‘yicha ko‘p tomonlama sheriklik asosida “Trast fondi”ning tuzilishi, o‘zbek diplomatiyasining katta yutug‘i bo‘ldi.
Biz O‘zbekiston tashabbusini qo‘llab-quvvatlagani uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi janob Antoniu Guterrish hamda Birlashgan Millatlar Tashkiloti institutlaridan, hamkor davlatlardan minnatdormiz.
Biz Orol dengizining suvsiz qolgan hududida yashil o‘rmonlar barpo etishga alohida e'tibor bermoqdamiz.
Agar mustaqillik yillarida O‘zbekiston bo‘yicha 1 million 220 ming gektarga yaqin o‘rmonzor yaratilgan bo‘lsa, shundan 400 ming gektardan ortig‘i aynan Orolbo‘yi hududida barpo etilgan.
Bu masalada qabul qilinayotgan maxsus dasturga ko‘ra, Orol dengizining suvsiz hududida kelgusi yilda yana 500 ming gektar o‘rmonzor barpo etiladi.
Aholining hayot sharoitini yaxshilash maqsadida Qoraqalpog‘iston Respublikasi shahar va qishloqlarida yangi qurilishlar amalga oshiriladi.
Xususan, Mo‘ynoq tumanida barcha zarur infratuzilmalarga ega bo‘lgan zamonaviy shaharcha bunyod etiladi.
Uchinchidan, ochiqlik, o‘zaro teng va manfaatli hamkorlikka asoslangan tashqi siyosat sohasidagi faoliyatimizni davom ettirish va uning samaradorligini yanada oshirish choralarini ko‘rishimiz zarur.
Siyosiy-iqtisodiy munosabatlar doirasini kengaytirish uchun chet davlatlarda O‘zbekistonning yangi vakolatxonalarini ochish, xodimlar sonini ko‘paytirish kerak.
Xalqaro maydonda mamlakatimiz siyosiy-iqtisodiy manfaatlarini ilgari surish uchun davlatimizning tashqi iqtisodiy va siyosiy faoliyatiga doir qonunchilik bazasini yanada takomillashtirish lozim.
Vazirlar Mahkamasi va Xavfsizlik kengashi apparatiga ushbu masalaga doir qonun loyihasini 1 aprelgacha ishlab chiqish topshiriladi.
Biz kelgusi yilda Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligiga a'zo davlatlar, birinchi navbatda, Rossiya Federatsiyasi bilan, shuningdek, Xitoy Xalq Respublikasi, Amerika Qo‘shma Shtatlari, Yevropa Ittifoqi mamlakatlari, Koreya Respublikasi va Yaponiya bilan munosabatlarimizni yanada rivojlantirishga qaratilgan faol tashqi siyosat olib boramiz.
Bizni o‘zaro mushtarak tarixiy-madaniy va ma'naviy qadriyatlar bilan bog‘lab keladigan musulmon dunyosi mamlakatlari bilan hamkorlikni bundan buyon ham mustahkamlashga alohida e'tibor qaratamiz.
Ayni shu maqsadlardan kelib chiqqan holda, biz xorijiy sheriklarimiz bilan o‘zaro manfaatli aloqalarni barcha sohalarda amaliy mazmun bilan yanada boyitish tarafdorimiz.
Biz o‘z tashqi siyosatimizda Markaziy Osiyoda xavfsizlik va barqaror taraqqiyotni ta'minlashga qaratilgan aniq va ravshan strategiyaga tayanamiz.
Bu borada O‘zbekiston mintaqadagi qo‘shni davlatlar bilan, shuningdek, Turkiya, Hindiston, Pokiston, Eron bilan amaliy va o‘zaro manfaatli munosabatlarni rivojlantirishni muhim vazifa, deb biladi.
Ushbu strategiyani amalga oshirishda qo‘shni Afg‘oniston alohida o‘rin egallaydi.
Biz xalqaro hamjamiyatni Afg‘oniston hukumati rahbarligida tinchlik muzokaralarini boshlash zaruratini qo‘llab-quvvatlashga da'vat etdik.
Shu munosabat bilan, 2018 yilning mart oyida Afg‘oniston bo‘yicha o‘tkazilgan yuqori darajadagi Toshkent konferensiyasi zamonaviy Afg‘oniston tarixida xalqaro miqyosdagi eng qamrovli anjuman bo‘lganini ta'kidlash lozim.
Konferentsiya yakuni bo‘yicha qabul qilingan, uning barcha qatnashchilarining yakdil pozitsiyasi ifoda etilgan “Toshkent deklaratsiyasi” Afg‘onistonda tinchlik o‘rnatish bo‘yicha o‘ziga xos Dastur bo‘ldi.
Aynan ushbu konferensiyadan so‘ng Afg‘onistondagi barcha siyosiy kuchlar, jumladan, “Tolibon” harakati ishtirokida muzokaralar jarayonini boshlashga qaratilgan xalqaro harakatlar yanada faollashdi.
O‘zbekiston Afg‘oniston rahbariyati va mamlakatning yetakchi siyosiy kuchlari, jumladan, “Tolibon” harakati vakillari bilan bir qator muhim muzokaralar o‘tkazdi.
Ushbu siyosiy kuchlar afg‘on muammosini hal qilishda O‘zbekiston samarali vositachi bo‘la olishi mumkinligini e'tirof etdilar.
Ma'lumki, Afg‘onistondagi vaziyatni barqaror etishning muhim sharti – mamlakatni iqtisodiy jihatdan tiklashdan iborat.
Bu borada biz Afg‘onistonda transport va logistika, energetika, savdo va ta'lim sohalarida yirik qo‘shma loyihalarni amalga oshirishga kirishdik.
O‘zbekiston tomonidan qurilayotgan Surxon – Puli Xumri elektr uzatish liniyasi, Termiz shahrida afg‘on fuqarolarini o‘qitish uchun ochilgan Ta'lim markazi, bojxona terminaliga ham ega bo‘lgan “Termiz-kargo” logistika markazi, Mozori Sharif – Hirot va Mozori Sharif – Kobul – Peshavor temir yo‘l liniyasi loyihalari ishlab chiqilayotgani shundan dalolat beradi.
O‘zbekiston afg‘on muammosini yechish uchun bundan buyon ham har tomonlama yordam ko‘rsatadi.
Biz uchun eng muhim pirovard natija – Afg‘onistonda tinchlik muzokaralarini boshlash va milliy yarashuvga erishishdan iborat.
Hurmatli do‘stlar!
O‘zbekiston millatlararo totuvlik va diniy bag‘rikenglik sohasida o‘z an'analariga doimo sodiq bo‘lib, bu yo‘ldan hech qachon og‘ishmasdan ilgari boradi.
Mamlakatimizda turli millat va diniy konfessiyalar vakillari o‘rtasida o‘zaro hurmat, do‘stlik va ahillik muhitini mustahkamlashga birinchi darajali e'tibor qaratiladi.
Bu – bizning eng katta boyligimiz va uni ko‘z qorachig‘idek asrab-avaylash barchamizning burchimizdir.
Xabaringiz bor, yaqinda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining yalpi majlisi tomonidan muhim bir hujjat – “Ma'rifat va diniy bag‘rikenglik” rezolyutsiyasi qabul qilindi.
Ushbu rezolyutsiyani qabul qilish tashabbusi 2017 yil sentabr oyida Bosh Assambleyaning 72-sessiyasida O‘zbekiston tomonidan ilgari surilgan edi.
Bizning taklifimizni Birlashgan Millatlar Tashkilotiga a'zo bo‘lgan 193 ta davlat keng qo‘llab-quvvatlagani jahon hamjamiyati tomonidan O‘zbekistonning sa'y-harakatlariga berilgan yuksak baho va e'tirof sifatida barchamizga katta mamnuniyat va g‘urur-iftixor bag‘ishlaydi.
Ushbu imkoniyatdan foydalanib, bugungi anjumanimizda ishtirok etayotgan xorijiy davlatlarning muhtaram elchilariga, xalqaro tashkilotlar vakillariga samimiy minnatdorlik bildirishga ruxsat etgaysiz.
Aziz vatandoshlar!
Mamlakatimiz taraqqiyotining bugungi bosqichida har bir yil ulkan dastur va loyihalarni amalga oshirish, yurtimizni ravnaq toptirish bo‘yicha yangi-yangi yutuqlar, bilim va tajribalar davri bo‘lib qolmoqda.
Biz yangi yildan boshlab siyosiy hayotimizda yana bir amaliyotni joriy etamiz. Kirib kelayotgan yilning bosh hujjati bo‘lgan Murojaatnomada bayon qilingan har bir ustuvor yo‘nalish bo‘yicha Bosh vazir va hukumat a'zolari amalga oshirilgan ishlar haqida Senat va Qonunchilik palatasi oldida har chorakda hisobot berib boradi.
Bu jarayon ommaviy axborot vositalari orqali keng yoritilishi lozim.
Shu tariqa fuqarolar Murojaatnomada belgilab berilgan vazifalarni bajarish bo‘yicha, hukumat qanday ish olib borayotganidan xabardor bo‘ladi.
Ya'ni, hukumat faoliyatiga xalqning o‘zi baho beradi.
Hammamiz bir haqiqatni yaxshi tushunamiz, 2019 yil uchun belgilab olgan reja va dasturlarimizni amalga oshirish, albatta oson bo‘lmaydi.
Hali faqat qog‘ozda bo‘lgan bu reja va dasturlarni amaliy ishlarga, real natijaga aylantirish uchun barchamiz birgalikda qattiq mehnat qilishimiz kerak.
Bu yo‘lda bizga ishonch va ilhom, g‘ayrat va shijoat beradigan beqiyos bir kuch-qudrat borki, biz unga tayanib, o‘z maqsadlarimizga albatta yetamiz.
Bu – hayot sinovlarida toblangan, so‘zida qat'iy turadigan, ishning ko‘zini biladigan, mehnatkash, mard va matonatli xalqimizdir.
Biz bugun ko‘pmillatli xalqimizga, barchamizning umidimiz va suyanchimiz bo‘lgan yoshlarimizga ishonib, marrani katta olmoqdamiz.
Aziz farzandlarimiz, nabiralarimiz baxtini, kamolini o‘ylab, el-yurtimizning, xalqimizning yorug‘ kelajagini ko‘zlab, oldimizga ulkan vazifalar qo‘ymoqdamiz.
Niyati ulug‘ xalqning – ishi ham ulug‘, hayoti yorug‘ va kelajagi farovon bo‘ladi.
Biz demokratik islohotlar yo‘lidan hech qachon ortga qaytmaymiz. Qanchalik qiyin bo‘lmasin, faqat oldinga – yangi, yuksak marralar sari boramiz.
Yangi O‘zbekiston taraqqiyotiga hissa qo‘shish – Yaratganning o‘zi bizga bergan tarixiy imkoniyat, desak, to‘g‘ri bo‘ladi.
Barchamiz buni chuqur anglashimiz, qadriga yetishimiz zarur.
Jonajon Vatanimiz oldidagi farzandlik burchini sharaf bilan bajarish hammamizga nasib etsin!
Fursatdan foydalanib, sizlarni, butun xalqimizni yaqinlashib kelayotgan yangi – 2019 yil bilan chin qalbimdan samimiy tabriklayman.
Barchangizga sihat-salomatlik, oilaviy baxt, ishlaringizda omad va muvaffaqiyatlar tilayman.
Ezgu orzu-niyatlarimizni, rejalarimizni amalga oshirishda Yaratganning o‘zi barchamizga madadkor bo‘lsin.
E'tiboringiz uchun rahmat.
