Маск ишдан кетди, Сурияда ИШИД, Осиёда коронавирус фаоллашди – ҳафта дайжести

Ассалому алайкум. Бугун 1 июн, якшанба. Бир ҳафта давомида дунёда жуда кўп ишлар бўлиб кетди. Исроил ва ҲАМАС сулҳ бўйича яна келиша олмади, Илон Маск ишдан кетди, Сурияда ИШИД, Шарқий Осиёда эса коронавирус фаоллашди. Бир неча дақиқа вақтингизни аямасангиз, баҳорнинг охирги ҳафтасида дунёда нималар бўлганини биргаликда эслаймиз.

Илон Маск ишдан кетди

Ҳафта давомида дунёнинг энг бой одами Илон Маск ишдан кетди. Доналд Трамп президентликка қайтишига катта ҳисса қўшган миллиардернинг паттасини қўлга тутқазишди. Одамлар кўзи учун Трамп Маскни ҳурмат-иззат билан кузатиб қўйди, унга рамзий маънода Оқ уйнинг олтин калитини совға қилди, бутун бошли матбуот анжумани ўтказиб, Маскни мақтади. Ахир Илон Трампнинг сайлов кампанияси учун камида 300 миллион доллар сарфлаганди.

Лекин гап нимада эканини воқеаларни кузатиб турганлар жуда яхши тушунди. Трамп ва Маск келишмай қолишди. Тesla хўжайини Трампнинг янги қонунидан хурсанд бўлмаганини очиқ айтди ҳам. Бундан ташқари, Трамп маъмуриятида ғалати ишлар қилиб юрган пайтида Маскнинг кампанияларида савдо тушиб кетди. Одамлар Тeslaʼга бойкот қилишди, салонларини ёқишди. Бойвачча қараса, бизнес орқага кетяпти, ойлиги яхши бўлса ҳам, шартта давлат ишини ташлади-да, яна заводига кетди. Ана шунақа, жаноб Маск, чиновник бўлиш осон эмас. Каллаи саҳарлаб ишга жўнаш, ҳар куни соатлаб зерикарли мажлисларда мудраб ўтириш, ҳисобот эшитиб ҳисобот бериш, шаҳарма-шаҳар ислоҳотлар самарасини текшириб юриш ҳазил иш эмас ахир. Бюрократияни ҳам чидаганга чиқарган.

Трампнинг риторикаси ўзгарди

Эсингизда бўлса, Доналд Трамп йил бошида Украинага нисбатан кескин позиция талаб қилиб, Киевни дунёдаги барча гуноҳларда айблаб чиққанди. Бунга чидолмаган Зеленский Оқ уйга бориб, Трампнинг кабинетида жанжал кўтариб келганди ҳам. Урушни бошлаган Россия президенти Путинга қарши эса бир оғиз ҳам гапирмаётганди.

Бироқ охирги ҳафталарда Доналд Трампнинг Владимир Путинга нисбатан риторикаси кескин ўзгарди. У Путинни танқид қилиб постлар ёзди. Россия президентини «ақлдан озган», «олов билан ўйнашяпти» деди, Россиядан ҳафсаласи пир бўлганини айтди. Афтидан, одамлар 3 йилдан буён тушуниб бўлган нарса жаноб Трампга энди етиб борган кўринади. Ахир у шу вақтгача Такер Карлсонга ўхшаган одамларни эшитиб юрганда.

Бироқ Трамп ярашинглар энди деганидан кейин ҳам Россия Украинага ҳужумни кучайтирганидан сўнг гап нимада эканини тушуниб етган кўринади. Трампнинг оҳангидан бир нарсани англаш мумкин: АҚШ президентига Путин унинг гапларини сариқ чақага ҳам олмаётгани ёмон алам қилган.

Сербия Украинага қурол сотди, кейин узр сўради

Ҳафтанинг энг можароли воқеаларидан бири Сербияда содир бўлди. Россия ташқи разведка хизмати нейтралитет эълон қилганига қарамай Сербия ҳарбий компаниялари ишлаб чиқарган қуроллар Украинага етказиб берилгани ҳақида ҳисобот эълон қилди. Россия разведкасига кўра, Серб компаниялари Киевга ўртада турган давлатлар, хусусан НАТО давлатларининг сохта сертификати асосида қурол сотган.

Бу гап чиққач, Россия билан жуда яқин муносабатда бўлган Сербия президенти Александр Вучич тезда муносабат билдириб, серб қуроллари Украинага бориб етмаслиги учун керакли топшириқларни беришини айтди. Вучич бу масалани Путин билан муҳокама қилганини ҳам айтди. Унинг қўшимча қилишича, икки давлат элчиси Сербияни Россияга қурол сотишда ҳам айблаган. «Кечирасиз-у, Америкага, Туркияга, араб давлатларига қурол сотолмасак, кимга сотамиз? Ҳарбий саноат секторида 23 минг одам ишлайди, яна 25 минг одам шунга алоқадор иш билан банд», деди Вучич.

Россиянинг совғалари

Уруш бошланганидан буён Россияга асосан икки давлат ҳарбий соҳада ёрдам бериб келади: Эрон ва Шимолий Корея. Маълум бўлишича, Россия бу икки иттифоқчисини ҳарбий кўмак учун қуруқ қўймаган. «Агенство» журналистлари шартномалар билан танишган вашингтонлик тадқиқотчиларга асосланиб ёзишича, Россия Эронга қурол-яроғ етказиб бергани учун 4 тонна олтин берган.

Хусусан, Sahara Thunder компаниясига Shahed-136 дронлари учун қиймати 104 миллион долларга тенг 1,8 тонна олтин юборилган. Шартнома Эрон компанияси ва Татаристондаги Алабуга иқтисодий зонаси томонидан имзоланган. Айнан шу ерда Эрон дронлари ишлаб чиқарилади, Украина Алабугага дрон билан ҳужум қилганди.

Шунингдек, 2023 йил 5 апрел куни Эрондаги яна бир компанияга 2 тоннадан ортиқ олтин юборилган. Тадқиқотчиларнинг айтишича, олтинда савдо қилиш АҚШ жорий қилган санкцияларни айланиб ўтишга ва савдо-сотиқ тафсилотларини сир сақлашда ёрдам беради.

Ғазодаги вазият

Баҳор охирида Ғазода вазият янада кескинлашди. Исроил бўлгага кирадиган озиқ-овқатни яна чеклаб қўйди. Оқибатда ғазоликлар яна очликдан азоб чека бошлади. АҚШ ҳар икки томонга янги сулҳ режасини таклиф қилди, Исроил уни қабул қилди, лекин ҲАМАС рад этди. Оқибатда исроиллик асирлар яна озод қилинмайдиган бўлди. Бу эса Нетаняҳу армияси энди янада агрессив ҳаракат қилишига сабаб бўлади.

ҲАМАС устидан ғалаба ҳақида аллақачон эълон қилиб бўлган Исроил яна Ғазо шимолидан фаластинликларни мажбуран кўчиришга киришди. Ҳозирча Ғазо сектори келажаги мавҳумлигича қолмоқда. Исроил асирлар қўйиб юборилмагунча уруш қилмоқчи, ҲАМАС эса негадир асирларни қўйиб юбормоқчи эмас, ҳатто уларнинг жасадларини ҳам.

Сурияда фаоллашган ИШИД

Сурияда ИШИД террорчи гуруҳи яна фаоллашгани маълум бўлди. Гуруҳ ҳафта давомида Сурия янги ҳукумат кучларига ҳужум қилган. Бу Башар Асад ағдарилганидан кейин амалга оширилган илк ҳужумлар бўлди. 29 май куни террорчилар ўрнатган бомба портлаши сабаб камида 7 киши ҳалок бўлган. Яна бир ҳужумда бир армия зобити ўлган. Икки ҳужум учун ҳам ИШИД жавобгарликни зиммасига олган.

Осиёда авж олган коронавирус

Бир неча йил давомида инсоният силласини қуритган коронавирус яна кенг тарқала бошлаган кўринади. Осиё давлатлари яна чекловлар ҳақида ўйлай бошлади. Сингапурда апрел охирида 15 мингга яқин ҳолат аниқланган. Ҳукумат 60 ёшдан ошганларни қайта эмлаш ҳақида ўйламоқда. Хитойда 169 минг одамда вирус аниқланган. Ҳозирча 9 ўлим ҳолати маълум. Таиландда ҳам 187 минг одам топширган тестлар мусбат натижа берган. Ҳукумат бирламчи дори-дармонлар, ниқоб нархи ошиб кетмаслиги учун ҳаракат қилишга киришди.

Эрдўған: келинг, гаплашамиз

2 июн куни Туркияда Россия ва Украина ўртасида иккинчи раунд музокара ўтказилиши белгиланди. Биринчи раундда ҳеч қандай натижага эришилмади, чунки тўғридан тўғри музокарани таклиф қилган Путиннинг ўзи унга бормади. Иккинчи учрашувда ҳам Россия президенти бўлмайди, лекин томонлар Путин ва Зеленский учрашувини ташкил қилиш бўйича гаплашади.

Туркия президенти Эрдўған давлат раҳбарлари қатнашмаган музокара самарасиз бўлишини билган ҳолда Путин ва Зеленскийни учрашишга, исташса, бу учрашувда ўзи ҳам иштирок этиши мумкинлигини айтди. Керак бўлса, Трамп, Путин, Зеленский ва менинг учрашувимни ташкил қиламиз, деди Эрдўған. Украина президенти Зеленский ҳам Путинга агар у билан ёлғиз гаплашиш ноқулай бўлса, Трамп иштирокида, умуман исталган форматда у билан мулоқот қилишга тайёрлигини айтди. Москва эса доимгидек жим.

Ню Йоркда алокоголсиз кафе

Ҳафта давомида қизиқ бир хабар ўқиб қолиб, уни сизга ҳам улашишни истадим. Маҳаллий нашрлардан бирининг ёзишича, кузда Манҳеттенда Ню Йоркда илк маст қилувчи ичимликлар сотилмайдиган кафе очилади. The Maze деб аталувчи жойни Жастин Гурланд деган америкалик очмоқда. У 17 йилдан буён умуман алкогол ичмас экан.

427 квадрат метр майдонни эгаллайдиган клубда кафе ресторан, учрашув ва маросимлар учун жой бўлади. «У ерда чинакамига, маст қилувчи ичимликлар, шовқин ва расмиятчиликсиз учрашиш мумкин», дейди Жастин. Тўғри, Ню Йоркдаги мусулмонча ошхоналарда, фаст фуд кафеларида шундоғам алкогол сотилмаган, лекин шаҳарда чинакам клуб кўринишидаги бунақа маскан йўқ эди.

Бизда ҳозирча шулар. Бу сизларга етказмоқчи бўлган хабарларимизнинг охиргиси эди. Ҳафталик дайжест кўрсатуви билан келаси якшанбада кўришгунча.

Ўткир Жалолхонов тайёрлади.
Тасвирчи ва монтаж устаси – Фахриддин Ҳотамов.