Покистонда «бош террорчи» ушланди, Сурия яна нотинч – ҳафта дайжести

Ассалому алайкум. Бугун 9 март, яна якшанба. Ўтган кўрсатувимизда келаси ҳафта дунёмиз анча тинч бўлади деб умид билдиргандик. Ортда қолаётган ҳафтамиз олдингисига қараганда анча яхши ўтди. Дунё сиёсати оз бўлса-да муроса-ю мудора йўлига ўтаётгандек. Биз доимгидек ҳафта давомида содир бўлган муҳим воқеаларни ёдга оламиз.

Илтимос, YouTube-каналимизда жойланган видеога like босинг, изоҳларда фикрингизни қолдиринг. Шу тариқа видеони имкон қадар кўпроқ одам кўришига ёрдам берган бўласиз.

АҚШ Украинага ҳарбий ёрдамни тўхтатди

Ҳафтанинг энг муҳим воқеаси АҚШ Украинага ҳарбий ёрдамни тўхтатгани бўлди. Эсингизда бўлса, Трампни кек сақлайдиган, қасос оладиган одам деб атагандик. Трамп Зеленский у билан Оқ уйда тортишиб қолганидан кейин шундай қарорга келган.

Америка расман Трамп Киевга қурол юборишни тақиқлаганини эълон қилмади, лекин Зеленскийнинг охирги чиқишларига қараганда чиндан қурол-яроғ оқими тўхтаган. Бу чекловга Украинага юбориш учун тайёрлаб қўйилган, ишлаб чиқарилаётган ҳарбий компанияларга буюртма берилган, Киевга юбориш учун Полшада сақланаётган барча қуроллар тушган.

Етмаганига АҚШ Украина билан разведка маълумотларини бўлишишни ҳам тўхтатди. Бу ҳам жиддий чеклов ҳисобланади. Чунки АҚШ разведка маълумотларисиз Украина амалда HIMARS ва бошқа Америка ракеталарини ишлата олмайди. Бундан ташқари, АҚШ эндиликда Россия зарбалари ҳақида Киевни огоҳлантирмайди. Трамп Британияга ҳам АҚШ аниқлаган разведка маълумотларини Украинага юборишни тақиқлаган. Франция бу чекловга жавобан Киевга ўз разведка маълумотларини таклиф қилган. Париж разведкаси мустақил эканини қайд этган.

Доналд Трамп келганидан буён АҚШ Украинага буткул тескари сиёсат юритишга киришди. Киев Америкадан амалда ҳеч қандай қурол олгани йўқ. Энди разведка маълумотлари ҳам блокланди. Бироқ бу нарсалар ҳозирча фронтда акс садо бермаяпти, Киев ҳамон қулагани йўқ.

Зеленский чекинди

Киев қуламаган бўлиши мумкин, лекин Трампнинг ҳарбий ёрдамни тўхтатиш орқали қилган босими дипломатик майдонда ўз сўзини айтди. Оқ уйда Трамп билан жанжаллашган президент Зеленский бу иш хато бўлгани, ундан афсусланишини айтиб пост ёзди. Шунингдек, «Трампнинг кучли бошқаруви остида музокара столига ўтиришга», минерал ресурслар бўйича келишувни имзолашга тайёрлигини айтди.

Украина президентининг бу пости амалда Трампдан узр сўраш деб талқин қилинди ва АҚШ президенти уни қабул қилди. Конгрессда чиқиш қилган Трамп Зеленскийнинг баёнотидан мамнунлигини айтди.

Дарвоқе, шу ерда Зеленскийнинг омади келганини айтиб ўтмасак бўлмайди. Оқ уйдаги жанжалдан кейин АҚШда Зеленский Трампдан камера қаршисида кечирим сўраши кераклиги айтилаётганди. Шу вақтда Трампнинг Конгрессда чиқиш қиладиган вақти келиб қолди. Ҳар икки партия вакиллари олдида ҳисоб берган Трамп уруш ҳақида бирор пичоққа илинадиган гап айтиши лозим эди. Ва Зеленский ўша йиғилишдан аввал Оқ уйдаги воқеадан афсусдалигини айтиб пост ёзди. Шу тариқа Украина президенти камера қаршисида кечирим сўраши ҳам керак бўлмади. Ана шунақа, омад деган нарса сиёсатда ҳам учраб туради.

Корея президенти қамоқдан чиқди

Мамлакатда ҳарбий ҳолат эълон қилгани учун полиция катта қийинчилик билан қамоққа олган Жанубий Корея президенти Юн Сок Йол эсингизда бўлса керак. Сеул суди бир ойдан буён қамоқда қолаётган собиқ президентни қамоқда сақлаш муддати ўтгани учун озодликка чиқарди. Суд собиқ президентни қамоққа олган агентлик исёнга ундаш бўйича суриштирув ўтказиш ваколатига эга бўлмаган деб топди.

Макроннинг чиқиши

Трамп Европани очиқчасига иттифоқчи мақомидан маҳрум қилаётган бир вақтда кўҳна қитъа ўзини ҳимоя қилиш учун турли чоралар кўрмоқда. Охирги ойларда катта-катта иқтисодий ва экологик ислоҳотларни бир чеккага суришга мажбур бўлган Европа Иттифоқи фақат мудофаа масаласида мажлис кетидан мажлис ўтказмоқда.

Бундай ҳолатда Европа лидерлигини қўлига олган Эммануэл Макрон қитъани ҳимоя қилиш учун Франция ядро қуролидан фойдаланиш таклифини билдирди. Макрон бу гапни францияликларга фавқулодда мурожаати вақтида айтди. Макрон Трампнинг сиёсати сабаб ҳимояланиш учун янги чоралар кўришга ундади.

Россия Макроннинг гапларини ўзига таҳдид деб қабул қилди. Ахир Европа ўзини Россиядан ҳимоялашга уринаётгани кундай равшан. Аввалига бу борада Россия ташқи ишлар вазири Сергей Лавров баёнот берди. Кейин Путин ҳарбийларнинг оналари билан учрашув вақтида Макроннинг гапига жавоб бераркан унга Наполеоннинг Россиядаги муваффақиятсизлигини эслатди.

Сурия яна нотинч

Диктатор Башар Асад ағдарилгач Сурия Аҳмад аш Шараа бошчилик янги ҳукумат қўлига ўтиб анча тинчиб қолганди. Ҳатто Европа Иттифоқи Суриядан баъзи санкцияларни олиб ташлади, Ғарб давлатларидан вакиллар бориб Жўланий билан гаплашди.

Бироқ охирги кунларда Сурия яна нотинч. Латақия ва Тортус шаҳарларида қуролли тўқнашувлар кузатилган. Янги ҳукумат кучларига қарши Башар Асад тарафдорлари бўлган алавийлар урушган. Уларга Асад армияси генерали Ғиёс ад Давла бошчилик қилаётгани айтилади. Тармоқда тарқалган хабарларга кўра генерал Давла бошчилик кучлар «Сурияни озод қилиш ҳарбий кенгаши»ни тузган. Бу генерал ўз вақтида Башар Асаднинг укаси, гиёҳванд моддалар ишлаб чиқариб сотган наркокартел Моҳир Асаднинг қўл остида ишлаган. Моҳир Асад эса ҳозир акаси билан Москвада.

Россиянинг Суриядаги ҳарбий базаси олдида ҳам жанглар бўлган. Ахир алавийлар Россияни ўзларининг иттифоқчилари деб билади. Турли манбалар жангларда юзлаб одам ўлганини хабар қилган. Бу қўзғолонни Асад ағдарилганидан кейин Сурияда кузатилаётган энг қонли тўқнашув деб аташмоқда.

Трамп Хоманаийга хат ёзди

АҚШ президенти Доналд Трамп нафақат твит ёзишни, балки хат ёзишни ҳам яхши кўради. Ўтган ҳафтада Трамп Эрон олий раҳнамоси оятуллоҳ Али Хоманаийга хат ёзганини айтди. Трамп хатда Эрон ядро дастурини тугатиш бўйича музокарага киришишни таклиф қилган. Қизиғи, аввалги келишувни айнан Трамп барбод қилганди.

«Акс ҳолда қандайдир чора қўллашга мажбур бўламиз. Ахир Эрон ядро қуролига эга бўлишига йўл қўя олмаймиз-ку», деган Трамп. Америка президенти Хоманаийга хат ёзгани ҳақида 5 март куни айтганди. 7 март куни Эроннинг БМТдаги вакиллиги АҚШдан ҳеч қандай хат олмаганини айтди.

Шу ерда сизга тушунарли бўлиши учун иккита маълумотни айтиб кетамиз. 2015 йилда Эрон халқаро воситачилар билан музокаралар вақтида санкцияларни бекор қилиш эвазига ядро дастуридан воз кечишга рози бўлади. 2018 йилда эса президент Трамп АҚШ келишувдан чиқишини эълон қилиб Эронга қарши янги санкциялар киритади. Шу тариқа келишув барбод бўлади.

Араблар Исроилга қарши баёнот берди

Араб давлатлари лигаси Ғазо бўлгасини тиклаш бўйича Миср таклиф қилаётган режани қўллаб-қувватлади. Унда Ғазони тўлиқ тиклаш ва йил давомида Фаластиннинг барча ҳудудларида сайлов ўтказиш таклиф қилинган. Анклавни тиклашга тахминан 53 миллиард доллар кетиши ҳисоблаб чиқилган. Режада ғазоликлар ҳеч қайси давлатга кўчирилмаслиги қайд этилган.

Исроил ва АҚШ бу режа Ғазодаги реалликка зид эканини айтиб, Трампнинг Ғазо бўйича позициясини такрорлаган. АҚШ президенти эса ғазоликларни бошқа давлатга кўчириб, ҳудудни Ривейра каби кўнгилочар пляжга айлантириб, АҚШ тасарруфига ўтказишни мақсад қилган. Араб давлатлари тасдиқлаган режа эълон қилинганидан кўп ўтмай Трамп навбатдаги марта ҲАМАС ва фаластинликларга таҳдид қилиб чиқди.

АҚШда «бош террорчи» қўлга олинди

Доналд Трамп Конгрессда қилган чиқишида АҚШ махсус кучлари Афғонистон пойтахти Кобулдаги 2021 йил 13 америкалик ва 170 афғон ўлимига сабаб бўлган терактда иштирок этган «бош террорчи» қўлга олинганини эълон қилди. Афғонистон чегарасида амалга оширилган операцияда ёрдам бергани учун Покистон ҳукуматига раҳмат ҳам айтди. Операция АҚШ Марказий разведка бошқармаси маълумотлари асосида ўтказилган.

Америка Покистонда ушлаган одам Афғонистон фуқароси Муҳаммад Шарифуллоҳ дунёнинг турли ерларида теракт ташкил қилиш билан шуғулланган. Ўзининг айтишича, 2016 йилда «ИШИД Хуросон» гуруҳи томонидан ёлланган. 2021 йилда Кобулдаги терактни содир этишда ИШИДчиларга назорат пунктларида юзага келадиган муаммоли ҳолатларда нима қилишни, аэропортда қандай ҳаракатланишни ўргатган. Сўроқ давомида Шарифуллоҳ ўтган йил Москвадаги «Крокус» концерт залида содир этилган терактга ҳам алоқадор экани, ижрочиларга «Калашников» автоматидан қандай фойдаланишни онлайн ўргатганини айтган. Теракт гумондорларини расмидан таниган. Муҳаммад Шарифуллоҳ Америкага олиб бориб суд қилинади.

Камбағал касалларга кўпроқ пул берилади

Британия ҳукумати кам таъминланган фуқаролари учун касаллик тўлови, яъни меҳнатга лаёқатсиз вақтида бериладиган тўлов миқдорини оширди. Шу тариқа 1,3 миллион кам таъминланган ишчилар илк марта оширилган касаллик тўлови оладиган бўлди. Бу тоифага эндиликда ҳафтасига 123 фунтдан кам пул топадиган ҳар қандай ишчи киради.

Амалдаги қонунчиликка кўра, иш берувчилар ҳафтасига 123 фунтдан кам пул ишлаб топадиган британиялик ишчига касаллик пули тўлаб бермайди. Лекин янги қонунчилик улардан бундай ишчиларга маошининг 80 фоизи миқдорида касаллик пули тўлашни талаб қилади.

«Ишчилар уйда қолиб даволансам, тирикчилик қолиб кетади деб ўйланишарди. Ҳеч ким саломатлиги ва тирикчилик ўртасида танлов қилмаслиги керак», деган меҳнат ва нафақалар бўйича давлат котиби Лиз Кендалл.

Тахтадан шамол станцияси

Швециянинг улкан ёғоч буюмлар ишлаб чиқариш билан шуғулланадиган Modvion компанияси 6,4 мегаваттли шамол станциялари учун янги ёғоч минора ишлаб чиқди. Компания одатда темирдан ишлаб чиқариладиган минорани ёғочдан ишлаб чиқариш учун буюртма ҳам олган. Ёғоч минора тестдан ўтса сертификат олади.

Эндиликда компания 219 метрли ёғоч минораларни серияли ишлаб чиқариш устида ишламоқчи. Шведлар ўз технологиялари ишончли эканини кафолатлаган. Бундай миноранинг асосий устунлиги темир минорага қараганда сезиларли даражада кам карбонад ангидрид гази ажратиб чиқаради. Бундан ташқари унинг нархи арзон бўлади ва транспорт орқали ташиш анча осон.

Бизда ҳозирча шулар. Бу сизларга етказмоқчи бўлган хабарларимизнинг охиргиси эди. Ҳафталик дайжест кўрсатуви билан кейинги якшанбада кўришгунча.

Ўткир Жалолхонов тайёрлади.

Тасвирчи ва монтаж устаси – Фахриддин Ҳотамов.