ҲАМАС ва Исроил келишуви, ҳибсга олинган Корея президенти ва Байденнинг хайрлашуви — дунё ҳафта ичида

Умримизнинг яна бир ҳафтаси ортда қолди. Бугундан бошлаб ҳар якшанба куни дунёда ҳафта давомида содир бўлган баъзи муҳим воқеаларни ёдга оламиз.

ҲАМАС ва Исроил келишуви

Ҳафтанинг энг муҳим воқеаси Исроил ва ҲАМАСнинг Ғазода ўт очишни тўхтатиш бўйича келишувга эришгани бўлди. Бу жараён жуда қийин кечди, ҲАМАС-ку анча аввал сулҳга розилигини билдирганди, лекин Исроил томони уни имзолашни чўзиб юборди, худди янги бандлар қўшаётгандек. Аммо охир-оқибат ўша эски, ўтган йил 27-майда Байден томонидан таклиф этилган келишув имзоланди.

Қатар бош вазири томонлар келишувга эришгани ҳақида эълон қилган бўлса-да, Исроил кейинги уч кун давомида Ғазода интенсив ҳужумларни тўхтатмади. ҲАМАС сулҳ бўйича келишувдан кейин ҳам Исроил ҳужумлари сабаб 117 киши ҳалок бўлиб, 300 га яқин одам яраланганини маълум қилди. 17-январ кечга бориб Исроил вазирлар маҳкамаси келишувни тасдиқлади ва энди бемалол айтсак бўлади, Ғазодаги қирғинбарот тугайди. Урушни тўхтатмаслик ва Ғазони босиб олишни талаб қилаётган Смотрич ва Бен Гвир каби миллатчилар аламдан сочини юлаётган бўлса керак.

Демак келишувнинг биринчи босқичида 33 исроиллик асир қўйиб юборилади. Эвазига Исроил Ғазодан чекинишни бошлайди. Барчаси режадагидай кечса, 19-январ куни сулҳ талаблари бажарила бошлайди ва Исроил 50-кунга келиб Ғазодан босқинчи армиясини олиб чиқади. Келишув ҳақида батафсил видео ҳам қилганмиз, уни ҳам кўришни маслаҳат берамиз.

Корея президенти «қамағда»

14-январ куни тонг саҳар соат 04:20 да ҳали корейс қишлоқларида хўрозлар қичқирмай туриб кореялик 3 мингдан ортиқ полициячи эндиликда собиқ президентга айланган Юн Сок Ёлни қўлга олиш учун унинг қароргоҳига штурм қилишди. Эсингизда бўлса, декабр ойи бошида президент Ёл мамлакатда йўқ жойдан ҳарбий ҳолат эълон қилиб коресйлар ғазабига учраганди. Кўп ўтмай парламент уни президентликдан кетказди. 3-январда ҳам полиция уни қўлга олишга уринганди, лекин ўшанда президент қўриқчилари қаттиқ қаршилик қилади. Полиция қон тўкилмаслиги учун операцияни қолдиради.

14-январ куни корейс миршаблар катта куч билан ҳужум қилишди ва ярим кунда мамлакатда хаос келтириб чиқарган президентни қўлга олиб терговга олиб боришди. Юн Сок Ёл Корея тарихидаги ҳали вазифасини бажараётган вақтда маҳкамага тортилиб ҳибсга олинган биринчи президентга айланди. У айбини бўйнига олмаяпти, лекин ишнинг боришига қараганда президент Юн Сок Ёл катта эҳтимол билан қамалади.

Эрдўған сайловда қатнашмоқчи

Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўған ушбу ҳафтада яна бир марта президентлик сайловида ўз номзодини қўймоқчи эканини айтди. Ваҳоланки, Туркиянинг Эрдўған ташаббуси билан янгиланган конституциясига кўра ҳам жумҳурбашкан ҳозир охирги муддатини ўтамоқда. Лекин унинг маслаҳатчилари парламент муддатидан аввал сайлов ўтказишга қарор қилса, Эрдўған яна бир сайловда қатнашиши мумкинлигини айтишди.

Туркиялик машҳур хонанда Иброҳим Татлисас Эрдўғандан бу имкониятдан фойдаланасизми деб сўради. Эрдўған бей эса сиз билан тайёрман деди. Ҳали Эрдўған 70 ёшда экани инобатга олинса, бу гаплар бекорга айтилмаган кўринади.

Байден хайрлашди

Ҳафта давомида АҚШ президенти Жо Байден америкаликлар билан хайрлашди. Байден Оқ уй раҳбари лавозимида эртага тушгача қолади. Доналд Трамп америкалик солиқ тўловчилар ҳаққига хиёнат қилмасликка қўлларини Инжилга ва 1787-йилда ёзилган Америка конституциясига қўйиб онт ичганидан бошлаб президентлик лавозимига киришади.

Байден хайрлашув нутқида америкаликларни олигархия демократия учун катта хавф эканидан огоҳлантирди. Бу гапи билан катта эҳтимол Трампнинг атрофида тўпланган Илон Маск каби миллиардерларга ишора қилди. Шунингдек, сунъий интеллектни асрнинг энг муҳим технологияси деб атаб, уни назоратдан чиқариш хавфли эканини айтди. Байден нутқида бўлажак президент Доналд Трампга омад тилади. Хайрлашув нутқидан аввалроқ эса Украинадаги уруш ҳақида гапириб, Путинга жуда кучли визов ташлади. Унинг гапини айнан келтираман: «Путин Украинага бостириб кирганида Киевни бир неча кун ичида оламан деб ўйлаганди. Лекин уруш вақтида Киев марказига у эмас, мен бордим. Бу ҳақда яхшигина бош қотиринг», деди Байден.

Лос Анжелесдаги ёнғинлар

Йил ҳали энди бошланди, лекин Калифорнияда аллақачон йилнинг энг даҳшатли офатларидан бири содир бўлишга улгурди. Лос Анжелес шаҳрида даҳшатли ўрмон ёнғинлари содир бўлди. Ёнғин вақтида Ҳолливуддаги жуда кўплаб киноюлдузлар, қўшиқчиларнинг уйлари ёниб кетди. Ёнғин қуршаб олган ҳудудлар жуда элит манзилгоҳлар экани, у ерда жуда қиммат уйлар ёниб кетгани сабаб умумий зарар 300 миллиард доллар атрофида бўлгани ҳисобланмоқда. Ҳозирча 25 киши ҳалок бўлгани маълум. Ёнғин ҳақида жуда кўп ёлғон хабарлар, дезинформациялар тарқалди. Оқибатда штат губернатори президент Байденга фейкларга қарши курашда ёрдам беришни сўради. Бўлажак президент Доналд Трамп ёнғинни бартараф эта олишмаганида Калифорния губернатори Гевин Нюсом ва президент Жо Байденни айблади. Унинг сўзларига кўра, губернатор одамлар ҳаётидан балиқлар ҳаётини кўпроқ ўйлагани учун ёнғинни ўчириш имкони бўлмаган. Трамп губернатордан истеъфога чиқишни талаб қилган.

Бразилия мактабларида телефон тақиқланди

Ҳафта давомида яхши ишлар ҳам бўлди. Масалан, Бразилиядаги мактабларда ўқувчилар учун телефондан фойдаланиш тақиқланди. Президент Лула да Силва бу борада қонунни имзолар экан буни жуда зарур чора деб атади. Энди Бразилия мактабларида телефондан фойдаланиш дарс вақтида ҳам, танаффусда ҳам тақиқланади. Ўқувчи қурилмадан фақат устозлари назорати остида, мактабга алоқадор нарсаларда ишлатиши мумкин. Бразилия ҳукумати бу қонунни тасдиқлашдан аввал мактаб ўқувчиларининг ота-оналаридан фикр олган. Уларнинг 82 фоизи чекловни тасдиқлаган.

Кубада сиёсий маҳбуслар озодликка чиқди

Ушбу ҳафтада Жо Байден кетиши олдидан Куба билан муҳим келишувга эришди. АҚШ Кубани терроризмни қўлловчи давлатлар рўйхатидан чиқарди. Эвазига Куба мамлакат қамоқхоналарида жазо ўтаётган 553 нафар нафар сиёсий маҳкумни озод қилди. Куба ҳукумати бу қарор орқали АҚШ билан муносабатларни яхшилашга умид қилмоқда.

Россия ва Эрон - стратегик шерик

Украинага босқинни учинчи йилки давом эттираётган Россиянинг ҳарбий соҳадаги энг яқин икки ҳамкоридан бири Эрон ҳисобланади. Теҳрон уруш бошидан буён Россияга дронлар етказиб беради. Эндиликда Москва ва Теҳрон ўз муносабатларини стратегик шерик даражасига кўтарди. Ортда қолаётган ҳафтада Эрон президенти Масъуд Пизишкиён Москвага борди ва Владимир Путин билан бирга умумий стратегик шериклик тўғрисида келишувни имзолади. 47 моддадан иборат келишув терроризмга қарши кураш, энергетика, молия, транспорт саноат, қишлоқ хўжалиги ва яна кўплаб йўналишларни ўз ичига олади.

Туркияда ароқдан заҳарланиш

Бу ҳафта ароқхўрлар учун оғир келди. Аввалига Самарқандда 5 киши, кейин эса Истанбулда 38 киши қўлбола ароқ ичиб вафот этди. Истанбулда ароқдан заҳарланиб ўлган 38 кишининг 17 нафари ўзбекистонлик бўлган. Қурбонлар орасида туркманлар ҳам кўп. Бу ҳодисада гумонланувчи сифатида Туркманистон фуқаролари қўлга олинган. Туркия полицияси ахборотига кўра, бу ҳодисадан кейин Истанбулда 32 минг литрдан ортиқ қўлбола спирт мусодара қилинган.